Biblioteki cyfrowe i przełom w lingwochronologizacji. Zastosowanie digitalizacji w językoznawstwie


Piotr Nowak 
http://orcid.org/0000-0001-8027-2396

Afiliacja: Department of Information Linguistics, Institute of Linguistics, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland,  Polska

Piotr Wierzchoń 
http://orcid.org/0000-0002-7658-5362

Afiliacja: Department of Korean Philology, Institute of Linguistics, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland,  Polska

Abstrakt

Cel/Teza: Żywiołowy rozwój bibliotek cyfrowych w Polsce rozpoczął się na przełomie wieków. Zwięk­szenie łatwości dostępu zbiorów bibliotecznych nie było jedynym motywem i jednocześnie skutkiem ich upowszechnienia. Z perspektywy nauki o informacji funkcji bibliotek cyfrowych wymienić można zdecydowanie więcej, dlatego warto wskazać również na rolę, jaką biblioteki te spełniły w badaniach prowadzonych w ramach innych dyscyplin.

Koncepcja/Metoda badań: Artykuł ma charakter przeglądowo-opisowy. Jego autorzy skrótowo przedstawiają dotychczasowe wykorzystanie polskich bibliotek cyfrowych w językoznawstwie stoso­wanym, ściślej – w lingwochronologizacji, czyli datowaniu oraz redatowaniu neonimów, w naszym przypadku: dwudziestowiecznej polszczyzny.

Wyniki i wnioski: Z przeprowadzonej analizy wynika, że rozwój bibliotek cyfrowych był warunkiem sine qua non stworzenia nowoczesnej teorii lingwochronologizacji, którą można też traktować w terminach metody badawczej. Postęp w digitalizacji zbiorów bibliotecznych w przyszłości wpływać będzie na coraz wyższy stopień uprawdopodobnienia hipotez lingwochronologizacyjnych.

Oryginalność/Wartość poznawcza: Teoria lingwochronologizacji (TLCH) była wielokrotnie przy­woływana w piśmiennictwie językoznawczym. Z informacji dostępnych autorom artykułu wynika, że nikt dotychczas nie podejmował problematyki wykorzystania bibliotek cyfrowych w językoznawstwie stosowanym na łamach czasopiśmiennictwa informatologicznego.

Słowa kluczowe

Biblioteki cyfrowe; Dygitalizacja zbiorów bibliotecznych; Językoznawstwo stosowane; Lingwochronologizacja; Nauka o informacji


FBC (n.d.). Federacja Bibliotek Cyfrowych [online], https://fbc.pionier.net.pl.

Jadacka, H. (2001). System słowotwórczy polszczyzny 1945–2000. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN.

Graliński, F. (2019). Against the Arrow of Time: Theory and Practice of Mining Massive Corpora of Polish Historical Texts for Linguistic and Historical Research. Poznań: Wydaw. Nauk. UAM.

Kowalska, M. (2006). Stan i perspektywy polskich zasobów cyfrowych w Internecie. Biuletyn EBIB [online], 11(81) [22.05.2020], http://www.ebib.pl/2006/81/a.php?kowalska

Osińska, V., Kowalska, M., Bednarek-Michalska, B., Malak, P. (2017). Czas uwolnienia zasobów a dynamika rozwoju i profil polskich bibliotek cyfrowych. Zagadnienia Naukoznawstwa, (1), 3–27.

Pawlicka, U. (2017). Humanistyka: pracownia, centrum czy laboratorium? Teksty Drugie, (1), 314–333.

Wawrzyńczyk, J. Wierzchoń, P. (2017). Podstawowe informacje o „Narodowym Fotokorpusie Języka Polskiego”. Warszawa: Bel Studio.

Wierzchoń, P.(2008). Fotodokumentacja, chronologizacja, emendacja: teoria i praktyka weryfikacji materiału leksykalnego w badaniach lingwistycznych. Poznań: Instytut Językoznawstwa UAM.

Wierzchoń, P. (2013). Jak badać słownictwo XX wieku dziś. 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 – sze¬ściolecie metody fotodokumentacyjnej. In: S. Puppel, T. Tomaszkiewicz (eds.), Scripta manent – res novae (557–568). Poznań: Wydaw. Nauk. UAM.


Opublikowane: 2020-11-20



Piotr Nowak 
http://orcid.org/0000-0001-8027-2396

Afiliacja: Department of Information Linguistics, Institute of Linguistics, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland,  Polska

Biogram:

Dr hab. PIOTR NOWAK is Professor at Adam Mickiewicz University in Poznan, where he directs the De­partment of Infolinguistics at the Institute of Linguistics. He specializes in history of publishing, information science, and select aspects of language politics; he authored above a hundred publications, including monogra­phs such as: Poznań jako ośrodek wydawniczy w dwudziestoleciu 1919–1939 (Poznań 1997), Wybrane pro­blemy efektywności polskich czasopism naukowych z dziedziny humanistyki (Poznań 2000), Bibliometria. Webometria. Podstawy. Wybrane zastosowania (wyd. 1 Poznań 2006, wyd. 2 Poznań 2008), Cenzura wobec rynku książki. Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu w latach 1946–1955 (Poznań 2012), Kto w życiu myśli, nie pisze nic ... Krótka historia perlustracji w Polsce (Poznań 2016).

Piotr Wierzchoń 
http://orcid.org/0000-0002-7658-5362

Afiliacja: Department of Korean Philology, Institute of Linguistics, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland,  Polska

Biogram:

Prof. dr hab. PIOTR WIERZCHOŃ directs the Department of Korean Philology at the Institute of Ethno­linguistics at Adam Mickiewicz University in Poznan. He specializes in general and applied linguistics; he authored above a hundred publications, including monographs such as: Anti (Poznań 2016), Antyafrodyzjak: rzeczowniki z członami inicjalnymi „anty-” i „przeciw-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Antykołchozowy: przymiotniki z członem inicjalnym „anty-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Arcykomunistyczny: przymiotniki z członem inicjalnym „arcy-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Arcy­warchoł: rzeczowniki z członem inicjalnym „arcy-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Autogloryfikacja: rzeczowniki z członem inicjalnym „auto-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Depozytorium leksykalne języka polskiego: fotosuplement do Słownika warszawskiego. T. 11–40 (Warszawa 2015), Depozytorium leksykalne języka polskiego: fotosuplement do Słownika warszawskiego. T. 40 (Warszawa 2015), Depozytorium leksykalne języka polskiego: nowe fotomateriały z lat 1901–2010. T. 2 (Warszawa 2011), Depozytorium leksykalne języka polskiego: nowe fotomateriały z lat 1901–2010. T. 3 (Warszawa 2012), Dlaczego fotodokumenta­cja? Dlaczego chronologizacja? Dlaczego emendacja?: instalacja gazowa, parking podziemny i „odległość niezerowa” (Poznań 2008), Długodystansowiec: rzeczowniki z członem terminalnym „-owiec” z lat trzy­dziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Fotodokumentacja, chronologizacja, emendacja: teoria i praktyka weryfikacji materiału leksykalnego w badaniach lingwistycznych (Poznań 2008), Fotosuplement do „Słownika warszawskiego”: indeks a fronte (Warszawa 2015), Gramatyka diakry­tologiczna: studium ortograficzno-kwantytatywne (Poznań 2004), Indeks a tergo jednostek przekładowych Wielkiego słownika rosyjsko-polskiego z kluczem polsko-rosyjskim: porządek translandowy (Warszawa 2007), Indeks a tergo jednostek przekładowych Wielkiego słownika rosyjsko-polskiego z kluczem polsko-ro­syjskim: porządek translatowy (Warszawa 2006), Jaskółki przejawów internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny w materiałach z lat 1894–1984: tylko 100 przykładów (Łask 2008), Kotuś: „verba polona abscondita ...” (w fotodokumentacji): szkic lingwochronologizacyjny: centuria pierwsza (Poznań 2008), Polish digital libraries as a philologist‘s tool: based on 666 adjectives from the Digital Library of Wielkopolska (z: Mirosław Górny) (Poznań 2010), Półgłupek: rzeczowniki z członem inicjalnym „pół-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Problem informacji frekwencyj­nej w słowniku przekładowym (Łódź 2006), Radiomiłośnik: rzeczowniki z członem inicjalnym „radio-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Słownictwo lat 30. XX w. w obrazach i liczbach: tylko 100 fotoprzykładów z „Depozytorium leksykalnego języka polskiego” i dużo wykresów z systemu „Odkrywka” (Warszawa 2015), Wczesnokapitalistyczny: przymiotniki z członami inicjalnymi „wczesno-”, „późno-”, „szybko-” i „wolno-” z lat trzydziestych dwudziestego wieku w obrazach i liczbach (Poznań 2016), Z cudzysłowów do poczekalni leksykograficznej (Łódź 2003), Z cudzysłowów do poczekalni leksykograficznej II (Warszawa 2005).





CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe