Modele dojrzałości systemów informacyjnych na przykładzie bibliotek cyfrowych i serwisów danych badawczych


Marek Nahotko 
http://orcid.org/0000-0002-4823-8080

Afiliacja: Instytut Studiów Informacyjnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński,  Polska

Abstrakt

Cel/Teza: Celem artykułu jest przedstawienie pojęcia dojrzałości obiektu/procesu/organizacji i jego przydatności dla oceny systemów informacyjnych. W tym celu tworzone są odpowiednie modele dojrzałości systemów informacyjnych.

Koncepcja/Metody badań: W wyniku zastosowania analizy piśmiennictwa przedstawione zostały definicje dojrzałości systemu informacyjnego oraz modelu dojrzałości. Modele dojrzałości przedstawiono na przykładzie modeli przygotowanych dla wybranych rodzajów systemów informacyjnych: bibliotek cyfrowych oraz serwisów danych badawczych (RDS).

Wyniki i wnioski: Modele dojrzałości systemów informacyjnych przydatne są do oceny systemów wszelkiego rodzaju, zarówno tradycyjnych, jak i komputerowych. Spełniają one trzy różne funkcje: diagnostyczną, porównawczą i preskryptywną.

Oryginalność/Wartość poznawcza: W polskiej literaturze brak publikacji dotyczących modeli dojrzałości systemów informacyjnych i ich stosowania. Warto natomiast zwrócić uwagę na pokrewieństwo metody oceny usług informacyjnych LibQual+, stosowaną w polskich bibliotekach, z problematyką dojrzałości tych systemów informacyjnych.

Słowa kluczowe

Biblioteki cyfrowe; Dojrzałość systemu informacyjnego; Model dojrzałości; RDM; RDS


Ahlemann, F., Schroeder, C., Teuteberg, F. (2005). Kompetenz – und Reifegradmodelle für das Projektmanagament. Grundlagen, Vergleich und Einsatz. Osnabrück: ISPRI.

Anderson, E., Jessen, S. (2003). Project Maturity in Organizations. International Journal of Project Management, 21(6), 457–461.

Becker, J., Knackstedt, R., Pöppelbuss, J. (2009). Developing Maturity Models For IT Ma nagement: a Procedure Model and Its Application. Business and Information Systems Engineering, 1(3), 213–222.

Bititci, U., Garengo, P., Ates, A. (2015). Value of Maturity Models in Performance Measu rement. International Journal of Production Research, 53(10), 3062–3085. https://doi.org/10.1080/00207543.2014.970709

Cooke-Davis, T., Arzymanow, A. (2003). The Maturity of Project Management in Diffe rent Industries: an Investigation Into Variations Between Project Management Models. International Journal of Project Management, 21(6), 471–478. https://doi.org/10.1016/S0263-7863(02)00084-4

Cox, A., Pinfield, S. (2014). Research Data Management and Libraries: Current Activities and Future Priorities. Journal of Librarianship and Information Science, 46(4), 299–316. https://doi.org/10.1177/0961000613492542

Cox, A., Kennan, M., Lyon, L., Pinfield, S. (2017). Developments in Research Data Ma nagement in Academic Libraries: Towards an Understanding of Research Data Service Maturity. Journal of the Association for Information Science and Technology, 68(9), 2182–2200. https://doi.org/10.1002/asi.23781

Cox, A., Kennan, M. Lyon, L., Pinfield, S., Sbaffi L. (2019). Maturing Research Data Se rvices and the Transformation of Academic Libraries. Journal of Documentation, 75(6), 1432–1462. https://doi.org/10.1108/JD-12-2018-0211

Crowston, K., Qin, J. (2011). A Capability Maturity Model For Scientific Data Management: Evidence From the Literature. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 48(1), 1–9. https://doi.org/10.1002/meet.2011.14504801036

Dempsey, L. (2017). Library Collections in the Life of the User: Two Directions. LIBER Quarterly, 26(4), 338–359. https://doi.org/10.18352/lq.10170

Fitterer, R., Rohner, P. (2010). Towards Assessing the Networkability of Health Care Pro viders: a Maturity Model Approach. Information Systems and e-Business Management, 8(3), 309–333. https://doi.org/10.1007/s10257-009-0121-9

Gkinni, Z. (2014). A Preservation Policy Maturity Model: a Practical Tool for Greek Libra ries and Archives. Journal of the Institute of Conservation, 37(1), 1–10. https://doi.org/10.1080/19455224.2013.873729

Goksen, Y., Cevik, E., Avunduk, H. (2015). A Case Analysis on the Focus on the Maturity Models and Information Technologies. Procedia Economics and Finance, 19, 208–216. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00022-2

Górny, M. (1999). Ocena efektywności udostępniania informacji w bibliotekach naukowych. Poznań: Wydaw. Naukowe UAM.

Greenberg, E., Sørensen, A. (1974). Towards a Concept of Psychological Maturity. Journal of Youth and Adolescence, 3(4), 329–358. https://doi.org/10.1007/BF02214746

Harmon, P. (2004). Evaluating an Organization’s Business Process Maturity. Business Process Trends, 2(3), 1–11.

Helgesson, Y., Höst, M., Weyns, K. (2012). A Review of Methods for Evaluation of Maturity Models For Process Improvement. Journal of Software Maintenance and Evaluation Research and Practice, 24(4), 436–454. https://doi.org/10.1002/smr.560

Hollyhead, A., Robson, A. (2012). A Little Bit of History Repeating Itself – Nolan’s Stages Theory and Modern IS Auditor. ISACA Journal, 5, 46–49.

ISO/IEC 33004:2015. International Organization for Standardization. (2015). Information Technology – Process Assessment – Requirements For Process Reference, Process As sessment and Maturity Models. https://www.iso.org/standard/54178.html

Jankowska, M. (2010). Wymagania informacyjne użytkowników bibliotek akademickich XXI wieku: LibQUAL+ jako narzędzie pomiaru jakości usług bibliotecznych. W: Biblio teki XXI wieku. Czy przetrwamy? II Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej, Łódź, 19–21 czerwca 2006. Łódź: Biblioteka Politechniki Łódzkiej, 197–208.

Keshavarz, H., Norouzi, Y. (2022). A Maturity Model For Digital Information Management in University Libraries: a Design Science Study. International Information & Library Review, latest articles. https://doi.org/10.1080/10572317.2021.2022388

Kim, J. (2021). Determining Research Data Services Maturity: the Role of Library Leader ship and Stakeholder Involvement. Library and Information Science Research, 43(2), art. 101092. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2021.101092

Kohlegger, M., Maier, R., Thalmann, S. (2009). Understanding Maturity Models. Results of a Structured Content Analysis. In: K. Tochtermann, A. Paschke (eds.) Proceedings of I-KNOW’09 and I-SEMANTICS’09, 2–4 September 2009, Graz, Austria. Graz: Verl. Technische Universitat, 51–61.

Kouper, I., Ishida, M., Williams, S., Fear, K. (2017). Research Data Services Maturity in Academic Libraries. In: L. Jonhston (ed.) Curating research data. Vol. 1: Practical stra tegies for your digital repository. New York: ACRL, 153–170.

Martusewicz, J., Szumowski, W. (2018). Modele dojrzałości a modele doskonałości. Nieza leżność czy współzależność na drodze do rozwoju organizacji. Organizacja i Kierowanie, 1(180), 63–78.

Mettler, T. (2009). A Design Science Research Perspective on Maturity Models in infor mation Systems. Report no. BE IWI/HNE/03 [online]. St. Gallen: Universität St. Galen [15.07.2022], https://www.alexandria.unisg.ch/publications/214531.

Mettler, T. (2011). Maturity Assessment Models: a Design Science Research Approach. International Journal of Society Systems Science, 3(1/2), 81–98. https://doi.org/10.1504/IJSSS.2011.038934

Nielsen, J. (1993). Usability Engineering. Boston: Morgan Kaufmann Publ.

Nolan, R. (1973). Managing the Computer Resource: a Stage Hypothesis. Communications of the ACM, 16(7), 399–405. https://doi.org/10.1145/362280.362284

Osiński, Z. (2017). Badanie użyteczności internetowych serwisów bibliotek wyższych uczelni. Propozycja modyfikacji. Folia Bibliologica, 59, 215–229.

Paulk, M., et al. (1993). Capability Maturity Model For Software. Pittsburgh, PE: Carnegie Mellon University.

Peng, G., Privette, J.L., Kearns, E.J., Ritchey, N.A. and Ansari, S. (2014). A unified Frame work For Measuring Stewardship Practices Applied to Digital Environmental Datasets. Data Science Journal, 13, 231–253. http://doi.org/10.2481/dsj.14-049

Pöppelbuss, J., Röglinger, M. (2011). What Makes a Useful Maturity Model? A Framework of General Design Principles For Maturity Models and Its Demonstration in Business Process Management. In: Proceedings of the 19th European Conference on Information Systems (ECIS 2011) [online]. [12.07.2022], https://aisel.aisnet.org/ecis2011/index2.html

Proença, D., Borbinha, J. (2016). Maturity Models For Information Systems – a State of the Art. Procedia Computer Science, 100, 1042–1049. https://doi.org/10.1016/j.procs.2016.09.279

Qin, J., Crowston, K., Kirkland, A. (2017). Pursuing Best Performance in Research Data Management By Using the Capability Maturity Model and Rubrics. Journal of eScience Librarianship, 6(2), e1113. http://dx.doi.org/10.7191/jeslib.2017.1113

Röglinger, M., Pöppelbuss, J. (2011). What Makes a Useful Maturity Model? A Framework For General Design Principles For Maturity Models and Its Demonstration in Business Process Management. In: V. Tuunainen (ed.) Proceedings of the 19th European Con ference on Information Systems [online]. Helsinki, Finland, June 9–11, 2011, paper 28. [25.07.2022] https://fim-rc.de/Paperbibliothek/Verorffentlicht/327/wi-327.pdf

Santos, R., Borges, M.R.S., Canós, J.H., Gomes, J.O. (2011). The Assessment of Informa tion Technology Maturity in Emergency Response Organizations. Group Decision and Negociation, 20(5), 593–613. https://doi.org/10.1007/s10726-011-9232-z

Sen, A., Ramammurthy, K., Sinha, A. (2012). A Model of Data Warehousing Process Matu rity. IEEE Transactions of Software Engineering, 38(2), 336–353. https://doi.org/10.1109/TSE.2011.2

Sheikhshoaei, F., Naghshineh, N., Alidousti, S., Nakhoda, M., Dehdarirad, H. (2021). De velopment and Validation of a Measuring Instrument For Digital Library Maturity. Library and Information Science Research, 43, art. 101101. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2021.101101

Sheikhshoaei, F., Naghshineh, N., Alidousti, S., Nakhoda, M. (2018). Design of a Digital Library Maturity Model (DLMM). The Electronic Library, 36(4), 607–619. https://doi.org/10.1108/EL-05-2017-0114

Sidor, M. (2005). Jakość usług bibliotecznych. Badanie metodą SERVQUAL. Warszawa: Wydaw. SBP.

Słownik (1978). Słownik języka polskiego. Warszawa: PWN.

Tiwari, A., Madalli, D. (2021). Maturity Models in LIS Study and Practice. Library and In formation Science Research, 43(1), art. 101069. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2020.101069

Wałek, A. (2021). Zarządzanie danymi badawczymi i ich udostępnianie – nowe zadania bibliotek akademickich na przykładzie Biblioteki Politechniki Gdańskiej. Biblioteka, 25(34), 215–231.

Yang, Z., Zhu, R., Zhang, L. (2016). Research on the Capability Maturity Model of Digital Library Knowledge Management. In: Proc. of the 2nd Information Technology and Me chatronics Engineering Conference (ITOEC 2016), Chongqing, China May 21–22, 2016. Zhengzhou: Atlantis Press, 333–337. https://dx.doi.org/10.2991/itoec-16.2016.63

Pobierz

Opublikowane: 2022-12-12



Marek Nahotko  marek.nahotko@uj.edu.pl
http://orcid.org/0000-0002-4823-8080

Afiliacja: Instytut Studiów Informacyjnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński,  Polska





CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe