Nauka o architekturze informacji: koncepcja dyscypliny naukowej
Stanisław Skórka
https://orcid.org/0000-0003-4876-8660
Afiliacja: Instytut Nauk o Informacji, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy architektura informacji jest dyscypliną naukową. Jeżeli tak, to co odróżnia ją od nauki o informacji (informatologii)?
Koncepcja/Metody badań: Wykorzystano analizę i krytykę piśmiennictwa oraz metodę porównawczą. Analizę architektury informacji pod względem posiadania cech dyscypliny naukowej przeprowadzono na podstawie trzech kryteriów: pola badawczego, teorii, metodologii.
Wyniki i wnioski: Nauka o architekturze informacji (NAI) wykorzystuje paradygmaty i teorie innych dyscyplin, np. architektury, informatologii, nauki o komunikacji społecznej i mediach. Zadaniem NAI powinno być badanie zjawisk wpływających na odnajdywanie informacji przez człowieka, ale także na efektywność w zarządzaniu informacją, w tym również poszukiwanie nowych narzędzi, metod, inspiracji do wspierania tych działań. Badacze architektury informacji mogą szukać odpowiedzi na pytanie: czy forma informacji wyraża jej przeznaczenie? Trudno wskazać oryginalną metodę badawczą charakterystyczną dla tej dyscypliny.
Oryginalność/Wartość poznawcza: Różnica między NAI a informatologią dotyczy obszarów działań. Nauka o informacji zajmuje się naturą informacji, bada jej cechy i właściwości, koncentruje się na procesie informacyjnym w sensie całościowym. Zadaniem NAI będzie badanie zjawisk wpływających na odnajdywanie informacji przez człowieka, na efektywność w zarządzaniu informacją oraz poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o to, czy forma informacji wyraża jej przeznaczenie.
Słowa kluczowe
Architektura informacji; Dyscyplina naukowa; Informatologia; Interdyscyplinarność; Metodologia; Nauka o informacji; Pole badawcze; Teoria
Deskryptory Biblioteki Narodowej
2001-; Architektura informacji; Dyscypliny naukowe; Informatologia; Interdyscyplinarność; Metodologia;Bibliografia
Apanowicz, J. (2003). Metodologia nauk. Toruń: Dom Organizatora TNOiK.
Babik, W. (2019). Zarządzanie informacją − ważne wyzwanie współczesności. W: W. Babik (red.), Zarządzanie informacją (15–32). Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Bates, M. J. (2007). Defining the Information Disciplines in Encyclopedia Development. Information Research, 12(4) Paper COLIS29 [7.11.2020], http://InformationR.net/ir/12-4/colis/colis29.html
Bawden, D., Robinson, L. (2012). Introduction to Information Science. London: Facet Publishing.
Blask, K., Förster, A. (2020). Designing an Information Architecture for Data Management Technologies: Introducing the DIAMANT Model. Journal of Librarianship and Information Science, 52 (2), 592–600, https://doi.org/10.1177/0961000619841419
Brown, D. (2010). Eight Principles of Information Architecture. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology, August/September, 36 (6), 30–34, https://doi.org/10.1002/ bult.2010.1720360609
Case, D.O., Given, L.M. (2016). Looking for Information: A Survey of Research on Information Seeking, Needs, and Behavior. 4th ed. Bingley: Howard House, Emerald Group.
Cisek, S. (2007). Nauka o informacji na świecie w XXI wieku: badania metanaukowe [online]. e-LIS [5.01.2021], http://eprints.rclis.org/11098/1/Cisek_in_na_swiecie_eng.pdf
Cisek, S. (2013). Metodologia jakościowa we współczesnej informatologii. Wybrane aspekty. Przegląd Biblioteczny, 81 (3), 299–310.
Cisek, S., Sapa, R. (2017). Diagnostyczny potencjał informatologii [online]. W: R. Sapa (red.), Diagnostyka w zarządzaniu informacją: perspektywa informatologiczna (15–33). Kraków: Biblioteka Jagiellońska [5.01.2021], https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/48809
Dade-Robertson, M. (2011). The Architecture of Information. Architecture, Interaction Design and the Patterning of Digital Information. London: Routledge.
Davis, N. (2010). Information Architecture, Black Holes and Discipline: On Developing a Framework for a Practice of Information Architecture. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology, 36 (6), 25–29, https://doi.org/10.1002/bult.2010.1720360608
Davis, N. (2011). The T-Model and Strategies for Hiring IA Practicioners: Part 1 [online]. UXmatters [7.11.2020], https://www.uxmatters.com/mt/archives/2011/10/the-t-model-and-strategies-for-hiring-ia-practitioners-part-1.php
Davis, N. (2012). Understanding Information Architecture Differently [online]. UXMatters [7.11.2020], https://www.uxmatters.com/mt/archives/2012/05/understanding-information-architecture-differently.php
Davis, N. (2018). What is Information Architecture? [online]. Methodbrain [7.11.2020], https://methodbrain.com/2018/10/08/what-is-information-architecture/#information-architecture-science
Dijck Van, P. (2003). Information Architecture for Designers. Structuring Websites for Business Success. Mies: RotoVision SA.
Dillon, A. (2003). Measuring Progress in a Complicated World. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology, February/March, 29 (3), 27, https://doi.org/10.1002/bult.278
Eco, U. (2003). Nieobecna struktura. Warszawa: Wydaw. KR.
Fast, K. (2006). The Confluence of Research and Practice in Information Architecture. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology, 32 ( 5), 27, https://doi.org/10.1002/ bult.2006.1720320510
Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka.
Garret, J.J. (2002). IA/recon. Part 1 of 6: The Discipline and the Role [online]. jjg.net [7.11.2020], http://www.jjg.net/ia/recon/#part1
Gomez, R.Y., Cascado-Caballero D., Sevillano, J.L. (2014). Heuristic Evaluation on Mobile Interfaces: A New Checklist. The Scientific World Journal. Article ID 434326, 19 pages, http://dx.doi. org/10.1155/2014/434326
Górny, M. (2016). Nauka o informacji jako dyscyplina naukowa. W: W. Babik (red.), Nauka o informacji (23–40). Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Hall, E. (2013). Just Enough Research. New York: A Book Apart.
Haverty, M. (2002). Information Architecture Without Internal Theory: An Inductive Design Process. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 53(10), 839–845, https:// doi.org/10.1002/asi.10096
Hinton, A. (2002). 25 Theses [online]. The Information Architecture Institute [7.11.2020], http:// archive.iainstitute.org/en/learn/research/25_theses.php
Hjørland, B. (2012). A Fascinating Field and a Pragmatic Enterprise. In: D. Bawden & L. Robinson (eds), Introduction to Information Science (xxi–xxiii). London: Facet Publishing.
Hubert-Miller de, B.A. (2006). The IA of Potentiality: Toward a Grounded Theory of Information Architecture. Philosophy, Theory and Research. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology; August/September, 32 (6), 10–12, https://doi.org/10.1002/bult.2006.1720320605
Ingwersen, P. (1995). Information and Information Science. In: A. Kent (ed.) Encyclopedia of Library and Information Science. Vol. 56, suppl. 19. (137–174). New York: Marcel Dekker.
Instone, K. (2005). About the Navigation Stress Test [online]. Keith Instone [10.01.2021], http:// instone.org/navstress/about
Kalbach, J. (2007). Designing Web Navigation. Beijing: O’Reilly Media.
Kaluba, P. (2020). „Gdzie to znajdę?”, czyli wnioski z badań dotyczących architektury informacji. Online Marketing [10.01.2021], (50) luty–marzec, 22–26, https://o-m.pl/artykul/gdzie-to-znajde-czyli-wnioski-z-badan-dotyczacych-architektury-informacji
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauk i klasyfikacja nauk. Wyd. 4. Lublin: Tow. Nauk. KUL.
Kamińska-Czubała, B. (2013). Zachowania informacyjne w życiu codziennym : informacyjny świat pokolenia Y. Warszawa: Wydaw. SBP.
Kisilowska, M. (2011). Przestrzeń informacyjna jako termin informatologiczny. Zagadnienia Informacji Naukowej, 49(2), 35–52, https://doi.org/10.36702/zin.666
Kozłowski, J. (1996). Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych. Sprawy Nauki, (1), 3–8.
Lacerda, F., Lima-Marques, M. (2014). Information Architecture as a Discipline: A Methodological Approach. In: A. Resmini (ed.), Reframing Information Architecture (1–10). Cham: Springer.
Lindsay, P.H., Norman D. A. (1984). Procesy przetwarzania informacji u człowieka: wprowadzenie do psychologii. Warszawa: PWN.
Ludwin, K. (2017). O kolorze w architekturze. Kraków: Politechnika Krakowska.
Lynch, K. (2011). Obraz miasta. Kraków: Wydaw. Archivolta Michał Stępień.
McQuail, D. (2012). Teoria komunikowania masowego. Warszawa: PWN.
Michalczyk, S. (2019). Teoria komunikowania masowego. Skrypt dla studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego.
Michalski, E. (2017). Marketing. Podręcznik akademicki. Wyd. 2. Warszawa: Wydaw. PWN.
Morville, P. (2004). Information Architecture Research [online]. Semanticstios.com [7.11.2020], https://semanticstudios.com/information_architecture_research/.
Morrogh, E. (2002). Information Architecture. An emerging 21st Century Profession. Upper Saddle River: Prentice Hall.
Monestiroli, A. (2004). Osiem definicji architektury. Pretekst. Zeszyty Katedry Architektury Mieszkaniowej, 1, 9–16.
Mościchowska, I., Rogoś-Turek, B. (2015). Badania jako podstawa projektowania user experience. Warszawa: Wydaw. PWN.
Niezabitowska, E. D. (2014). Metody i techniki badawcze w architekturze. Gliwice: Wydaw. Politechniki Śląskiej.
Nunnaly, B., Farkas, D. (2018). Badanie UX. Praktyczne techniki projektowania bezkonkurencyjnych produktów. Gliwice: Helion.
Passini, R. (1992). Wayfinding in Architecture. New York: Van Nostrand Reinhold.
Pawłowski, A. (2009). Nauka o mediach i komunikacji. Próba oceny stanu dyscypliny. W: M. Filiciak i G. Ptaszek (red.), Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka. Monografia (15–28). Warszawa: Wydaw. Akademickie i Profesjonalne.
Peek, R. (2000). ASIS Summit 2000: Defining Information Architecture. Information Today, June, 17 (6), 14, 16,18, https://doi.org/10.1002/bult.167
Peeters,R., Arjan Widlak, A. (2018). The Digital Cage: Administrative Exclusion Through Information Architecture –The Case of the Dutch Civil Registry’s Master Data Management System. Government Information Quarterly 35 (2), 175–183, https://doi.org/10.1016/j.giq.2018.02.003
Perea P., Giner, P. (2019). UX Design. Projektowanie aplikacji dla urządzeń mobilnych, Gliwice: Helion.
Pieter J. (1960). Praca naukowa. Katowice: Wydaw. Śląsk.
Pindlowa, W., Sosińska-Kalata, B. (2017). Informatologia. W: A. Żbikowska-Migoń i M. Skalska-Zlat (red.), Encyklopedia książki . T 1. Eseje. A–J (725–731). Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pirolli, P. (2007). Information Foraging Theory. Adaptive Interaction with Information. Oxford: Oxford: Univ. Press.
Potente, D., Salvini, E. (2009). Apple, IKEA and Their Integrated Architecture. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology, 35(4), 32–42, https://doi.org/10.1002/ bult.2009.1720350411
Pulikowski, A. (2018). Modelowanie procesu wyszukiwania informacji naukowej. Strategie i interakcje. Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego.
RADON (2021). Studia prowadzone na określonym kierunku [online]. RADON – raporty, analizy, dane [23.07.2021], https://radon.nauka.gov.pl/dane/studia-prowadzone-na-okreslonym-kierunku
Ratajewski, J. (2002). Wprowadzenie do bibliotekoznawstwa, czyli wiedza o bibliotece w różnych dawkach. Warszawa: Wydaw. SBP.
Resmini, A., Buford, S. (2017). Cross-channel Information Architecture for a World Exposition. International Journal of Information Management, 37(6), 547–552, https://doi.org/10.1016/j. ijinfomgt.2017.05.010
Resmini, A., Rosati, L. (2011). Pervasive Information Architecture. Designing Cross-Channel User Experience. Amsterdam: Morgan Kaufman.
Rosenfeld, L., Morville, P., Arango, J. (2017). Architektura informacji w serwisach internetowych i nie tylko. Wyd. 4. Gliwice: Helion.
Roszkowski, M. (2019). Każda reprezentacja jest interpretacją – w stronę hermeneutycznej koncepcji architektury informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej, 57 (2), 61–79, https://doi. org/10.36702/zin.455
Sacha, K. (2010). Inżynieria oprogramowania. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Saffer, D. (2010). Designing for Interaction: Creating Innovative Applications and Devices. Berkely: New Riders.
Savolainen, R. (1995). Everyday Life Information Seeking: Approaching Information Seeking in the Context of “Way of Life”. Library & Information Science Research, 17 (3), 259–294, https://doi. org/10.1016/0740–8188(95)90048–9
Schneidermeier, T., Burgardt, M., Wolff, Ch. (2013). Design Guidelines for Coffee Vending Machines. In: A. Marcus (ed.), Design, User Experience, and Usability. Web, Mobile, and Product Design. Second International Conference, DUXU 2013 Held as Part of HCI International 2013 Las Vegas, NV, USA, July 21–26, 2013. Proceedings, Part IV (432–440). Berkeley: Springer.
Silvis, I. M., Bothma, T. J.D. Beer, K. J.W. de (2019). Evaluating the Usability of the Information Architecture of Academic Library Websites . Library Hi Techi,. 37 (3), 566–590, https://doi.org/10.1108/ LHT-07-2017-0151
Skórka, S. (2016). Architektura informacji. W: W. Babik (red.), Nauka o informacji (555–575). Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Skórka, S. (2019). Architektura informacji w praktyce zarządzania zasobami informacyjnymi. W: W. Babik (red.), Zarządzanie informacją (190–209). Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Sosińska-Kalata, B. (2013). Obszary badań współczesnej informatologii (nauki o informacji). Zagadnienia Informacji Naukowej, 51 (2), 9–41, https://doi.org/10.36702/zin.600
Sosińska-Kalata, B. (2017). Architektura informacji. W: A. Żbikowska-Migoń i M. Skalska-Zlat (red.), Encyklopedia książki T 1. Eseje. A–J (161–162). Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Spencer, D. (2010). A Practical Guide to Information Architecture. Penarth: Five Simple Steps.
Spencer , D. (2009). Card Sorting. Designing Usable Categories. New York: Rosenfeld Media.
Stachak, S. (2013). Podstawy metodologii nauk ekonomicznych. Warszawa: Diffin.
Stefaniak, B., Skalska-Zlat, M., Cisek, S. (2016). Metody badań w nauce o informacji (informatologii). W: W. Babik (red.), Nauka o informacji (89–122). Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Teoria naukowa (b.d.). Encyklopedia PWN [online]. [17.10.2020], https://encyklopedia.pwn.pl/ szukaj/teoria%20naukowa.html
Tafiłowski, P. (2016). Architektura informacji jako problem badawczy informatologii. Zagadnienia Informacji Naukowej, 54 (2), 37–47, https://doi.org/10.36702/zin.302
Uddin, M. N., Janecek, P. (2007). Faceted Classification in Web Information Architecture. The Electronic Library, 25 (2), 219–233, https://doi.org/10.1108/02640470710741340.
Utracka, D. (2017). Humanistyczne aspekty architektury informacji. Rekonesans. Zagadnienia Rodzajów Literackich, (3), 173–189.
Wurman, R. S., Katz J. (1975). Beyond Graphics: The Architecture of Information [online]. AIA Journal, 63(4), 40, 56 [7.11.2020], https://www.usmodernist.org/AJ/AJ-1975-10.pdf
Wurman, R.S. (1997). Information Architects. New York: Graphis Inc.
Yoon, K., Hulscher, L., Dols, R. (2016). Accessibility and Diversity in Library and Information Science: Inclusive Information Architecture for Library Websites. The Library Quarterly, 86(2), 213–229, https://doi.org/10.1086/685399
https://orcid.org/0000-0003-4876-8660
Afiliacja: Instytut Nauk o Informacji, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska
Biogram:
STANISŁAW SKÓRKA jest doktorem nauk humanistycznych, adiunktem w Instytucie Nauk o Informacji Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz dyrektorem Biblioteki Głównej tej uczelni. Zainteresowania badawcze: architektura informacji, projektowanie i ocena użyteczności systemów informacji, systemy nawigacji, web design, Internet Reczy. Najważniejsze publikacje: Architektura informacji. Historia idei (Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 2020), Internet Rzeczy jako pole zainteresowań architektury informacji (Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam
Pertinentia, 2019), Architektura informacji (W. Babik, red., Nauka o informacji, 2016).
Kontakt z autorem:
stanislaw.skorka@up.krakow.pl
Instytut Nauk o Informacji
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
ul. Podchorążych 2
30-084 Kraków
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
