Problematyka ochrony własności intelektualnej na studiach zarządzania informacją i kierunkach pokrewnych w Polsce
Diana Pietruch-Reizes
http://orcid.org/0000-0002-4674-000X
Afiliacja: Instytut Studiów Informacyjnych Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczenie wiedzy z zakresu ochrony własności intelektualnej – obejmującej własność przemysłową i prawo autorskie – w kontekście nowych, dynamicznie rozwijających się technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz gospodarki cyfrowej na prowadzonych w polskich uczelniach studiach uniwersyteckich kształcących tzw. profesjonalistów informacji – specjalistów zarządzania informacją, bibliotekoznawców, brokerów informacji czy specjalistów zarządzania dokumentacją.
Koncepcja/Metody badań: Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa została wykorzystana do omówienia zagadnienia ochrony własności intelektualnej. Na podstawie danych z systemu informacji o szkolnictwie wyższym POL-on oraz stron internetowych poszczególnych uniwersytetów wyróżniono kierunki studiów w wymienionym zakresie. Analizowano plany studiów i moduły kształcenia pod kątem treści z zakresu ochrony własności intelektualnej.
Wyniki i wnioski: Przedmiotem badania były polskie standardy kształcenia pod kątem treści z zakresuochrony własności intelektualnej. Wynika z nich, że obejmują one w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych efekty uczenia się w odniesieniu do ochrony własności przemysłowej i prawa autorskiego. Stwierdzono, że na większości kierunków prowadzone jest nauczanie z zakresu ochrony własności intelektualnej, różnice występują w odniesieniu do nazwy przedmiotu (przeważa nazwa „ochrona własności intelektualnej”), jego statusu, zakresu kształcenia, formy czy liczby godzin. Na przykładzie kierunku zarządzanie informacją, realizowanego przez Instytut Studiów Informacyjnych (dawny Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa) na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, analizując plan studiów I i II stopnia oraz moduły kształcenia, przedstawiono założone efekty kształcenia w odniesieniu do ochrony własności intelektualnej, uzasadniając potrzeby realizacji przedmiotów w tym obszarze oraz wskazując na zakres wiedzy przekazywanej studentom zarządzania informacją.
Oryginalność/Wartość poznawcza: Przedstawione zagadnienie nie było do tej pory przedmiotem szerszych rozważań.
Słowa kluczowe
Ochrona własności intelektualnej; Polska; Standardy kształcenia; Studia uniwersyteckie; Unia Europejska; Zarządzanie informacją
Deskryptory Biblioteki Narodowej
Unia Europejska (UE); 2001-; Nauczanie; Prawo własności intelektualnej; Standardy kształcenia; Szkolnictwo wyższe; Zarządzanie informacją; Polska;Bibliografia
Dekret (1919a). Dekret o ochronie wzorów rysunkowych i modeli. Dz.Pr.P.P 13, poz. 138.
Dekret (1919b). Dekret o ochronie znaków towarowych. Dz.Pr.P.P 13, poz. 139.
Dekret (1919c). Dekret o patentach na wynalazki. Dz.Pr.P.P 13, poz. 137.
Komunikat KE (2006). Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego – Realizacja progra-mu modernizacji dla uniwersytetów – Edukacja, badania naukowe i innowacje /COM/2006/0208 końcowy [online]. EUR-Lex.europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52006DC0208&qid=1540986773793&from=PL
Komunikat KE (2010). Komunikat komisji Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu COM/2010/2020 końcowy [online]. EUR-Lex.europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1536660329121&uri=CELEX:52010DC2020
Komunikat KE (2011). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komi-tetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego KOM/2011/0567 wersja ostateczna [online]. EUR-Lex.europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52011DC0567&from=PL
Komunikat KE (2017a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Ko-mitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczący odnowionego programu UE dla szkolnictwa wyższego COM/2017/0247 final [online]. EUR-Lex.europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC0247&from=PL
Komunikat KE (2017b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Zrównoważony system egzekwowania praw własności intelektualnej odpowiadający dzisiejszym wyzwaniom społecznym COM/2017/0707 final [online]. EUR-Lex. europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1537742184569&uri=CELEX:52017DC0707
OECD (1999). The Future of the Global Economy. Towards and Long Boom? . Paris: OECD [online]. OECD [20.12.2019], https://www.oecd.org/futures/35394025.pdf
Oświadczenie (1922). Oświadczenie Rządowe o przystąpieniu Polski do Międzynarodowego Związku Ochrony Własności Przemysłowej. Dz.U. 8, poz. 58. Porozumienie (1994). Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej [online]. Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. Polskie wydanie specjalne: Rozdział 11 Tom 021 s. 305 –324 [28.04.2020], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:21994A-1223(17)&from=PL
Protokół RGNiSW (2004). Protokół XV posiedzenia plenarnego Rady Głównej Nauki i Szkol-nictwa Wyższego w okresie 15 lipca 2004 r. [online]. Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego [20.12.2019], http://www.rgnisw.nauka.gov.pl/protokoly-2004/protokol-xv-posiedzenia-plenarnego-rady-glownej-szkolnictwa-wyzszego-w-dniu-15-lipca-2004-r-.html
Rezolucja PE (2010). Dialog uczelni i przedsiębiorstw: Nowe partnerstwo na rzecz modernizacji uczelni. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie dialogu środowisk akademickich z przedsiębiorcami: nowego partnerstwa na rzecz modernizacji uczelni w Europie (2009/2099 (INI)) (Dialog uczelni i przedsiębiorstw: Nowe partnerstwo na rzecz modernizacji uczelni Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie dialogu środowisk akademickich z przedsiębiorcami: nowego partnerstwa na rzecz modernizacji uczelni w Europie (2009/2099 (INI)) (Dz.U. C 161E z 31.5.2011) [online]. EUR-Lex.europa [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-ontent/PL/TXT/?qid=1540482986538&uri=CELEX:52010IP0187
Rozporządzenie (2018a). Ocena skutków regulacji. Projekt z dnia 25 lipca 2018 r. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia ... 2018 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6–8 Polskiej Ramy Kwalifikacji [online], [20.12.2019], https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//506/12314202/12524000/12524001/dokument351499.pdf
Rozporządzenie (2018b). Projekt z dnia 25 lipca 2018 r. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia ... 2018 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6–8 Polskiej Ramy Kwalifikacji [online], [20.12.2019], https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12314202
Rozporządzenie (2018c). Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6–8 Polskiej Ramy Kwalifikacji [online], [20.12.2019], http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002218/O/D20182218.pdf
Soetendorp R., Haberman M., Smith S. (2016). University IP Policies: Perception and Practice [online]. WIPO Magazine, 6 [20.12.2019], https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2016/06/article_0009.html
Świętosławski, W. (1927). Zadania uczelni akademickich jako ośrodków kształcenia mas młodzieży. Nauka Polska, 8, 6–14.
The Future of the Global Economy. Towards and Long Boom? (1999). Paris: OECD, [online], [20.12.2019], https://www.oecd.org/futures/35394025.pdf
Uchwała (1971). Uchwała nr 35 Rady Ministrów z 12 lutego 1971 r. w sprawie rozwoju informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej (M.P. 1971 nr 14, poz. 104).
Willinsky, J.(2017). Intellectual Property and Education. Oxford Research Encyclopedias. http://dx.doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.230
Vall, du M. (2007). Międzywydziałowe nauczanie własności intelektualnej: doświadczenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 1–4. Wypowiedź podczas konferencji nt. „Upowszechnianie wiedzy o własności intelektualnej w uniwersytetach” zorganizowanej w Warszawie przez Urząd Patentowy RP 25 maja 2007 r. [online], [20.12.2019], https://www.uprp.pl/uprp/_gAllery/18/81/18819/Michal_du_Vall.pdf
Zalecenie (2008). Zalecenie Komisji z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie zarządzania własnością intelektualną w ramach działań związanych z transferem wiedzy oraz Kodeks postępowania dla uczelni wyższych i innych publicznych instytucji badawczych (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 1329) (Tekst mający znaczenie dla EOG) Dz.U. L 146 z 2008 r. [online], [20.12.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1585929422580&uri=CELEX:32008H0416
Załącznik (2018). Załącznik do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 listopada 2018 r. (poz. 2218) Charakterystyki drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6–8 Polskiej Ramy Kwalifikacji typowe dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach systemu szkolnictwa wyższego i nauki po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 [online], [20.12.2019], http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002218/O/D20182218.pdf
http://orcid.org/0000-0002-4674-000X
Afiliacja: Instytut Studiów Informacyjnych Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński, Polska
Biogram:
Dr hab. DIANA PIETRUCH-REIZES, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego – doktor habilitowany nauk humanistycznych, dr nauk prawnych. Pracownik Instytutu Studiów Informacyjnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Rady Towarzystw Naukowych PAN. Prezes Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej (PTIN). Dyscyplina naukowa: nauki o komunikacji społecznej i mediach. Zainteresowania naukowe: nauka o informacji jako dziedzina interdyscyplinarna, informacja europejska, informacja prawna i informacja parlamentarna w aspekcie historycznym i współczesnym, zarządzanie informacją w sektorze nauki, zarządzanie informacją w kontekście ochrony własności intelektualnej. Ostatnio opublikowała: Podstawy prawne w zarządzaniu informacją w kontekście ochrony własności intelektualnej (W: W. Babik (red.), Zarządzanie informacją, Warszawa, 2019); Transfer of knowledge and new technologies from science to the economy (In: Theorie, Semantik und Organisation von Wissen , 2017); Zarządzanie informacją w nauce w świetle dokumentów Unii Europejskiej: wybrane zagadnienia (W: W M. Bugdol, P. Jedynak (red.), Jakość zarządzania: refleksje, wymiary, problemy , Kraków, 2017).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
