Otwarty dostęp w krajach globalnego Południa
Małgorzata Glinicka
http://orcid.org/0000-0001-6764-7085
Afiliacja: Platforma Otwartej Nauki Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego. Uniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Artykuł referuje bieżący etap rozwoju otwartego dostępu w krajach globalnego Południa, ze wskazaniem podobieństw i odmienności pomiędzy różnymi obszarami świata, nakreśleniem specyfiki reprezentatywnych krajów lub grupy krajów oraz określeniem przyczyn ograniczenia ich aktywności w tym zakresie.
Koncepcja/Metody badań: Termin „globalne Południe”, odnoszący się do mniej rozwiniętych krajów Azji, Pacyfiku, Afryki i Ameryki Łacińskiej, stał się ostatnio popularny w dyskursie akademickim, chociaż nie został prawidłowo zdefiniowany. W artykule różne przypadki jego użycia są analizowane w konfrontacji z terminem „globalna Północ”. Analizie poddane zostały również dane dotyczące otwartego dostępu w krajach lobalnego Południa dostępne w źródłach internetowych.
Wyniki i wnioski: Poszczególne obszary globalnego Południa są pod wieloma względami zróżnicowane, choć wszystkie łączy niższy status ekonomiczny i zespół rozmaitych problemów z tego wynikających. Granice pomiędzy Północą i Południem zmieniają się, w pewnych miejscach zaś zacierają. Środowiska naukowe w tych krajach różnią się pod względem potrzeb, dążeń i wyobrażeń na temat tego, jak powinno, ich zdaniem, wyglądać publikowanie prac naukowych. Ze względu na owe specyficzne cechy próba dopasowania narzędzi wypracowanych w naukowych ośrodkach globalnej Północy może okazać się szkodliwa. Kluczowa okazuje się komplementarność informacji (jej złożoność, organizacja i weryfikacja), która, dzięki narzędziom technicznym, staje się dostępna szerszej naukowej społeczności.
Oryginalność/Wartość poznawcza: W polskiej literaturze badawczej zagadnienie to pojawia się rzadko. Artykuł zbiera i zestawia dane dotyczące wszystkich obszarów globalnego Południa obecne głównie w literaturze anglojęzycznej.
Słowa kluczowe
Globalne Południe; Globalna Północ; Otwarty dostęp
Deskryptory Biblioteki Narodowej
2001-; Open Access; Afryka; Ameryka Łacińska; Karaiby (region); Kraje arabskie;Bibliografia
Aguado-López, E., Becerril-García, A. (2014). Redalyc. A Platform of Visibility for the Scientific Production. In: J.P. Alperin, D. Babini & G. Fischman (eds.). Open Access Indicators and Scholarly Communications in Latin America (97–142). Buenos Aires: CLACSO.
Alperin, J.P. (2014). Assessing Growth and Use of Open Access Resources from Developing Regions. In: J.P. Alperin, D. Babini & G. Fischman (eds.). Open Access Indicators and Scholarly Communications in Latin America (15–80). Buenos Aires: CLACSO.
Al-Roubaie, A. (2013). Building Knowledge Capacity for Sustainable Development or Sustainable Development in the Arab World. International Journal of Innovation and Knowledge Management in Middle East and North Africa [online], 2(1), 7–19, [24.04.2020], http://www.cohred.org/wp-content/uploads/2013/02/BUILDING-KNOWLEDGE-CAPACITY-Arab-World.pdf
AOSIS (2020). [online], [24.04.2020], https://aosis.co.za/index.php?/overview
Appel, A., Lujano, I., Albagli, S. (2018). Open Science Practices Adopted by Latin American Caribbean Open Access Journals. ELPUB 2018, Toronto [online]. HAL Archives Ouvertes, [04.04.2020], https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01800164v3
Arcos, B., Weller, M. (2018). A Tale of Two Globes: Exploring the North/South Divide in Engagement with Open Educational Resources. In: J. Schöpfel, U. Herb (eds.). Open Divide: Critical Studies on Open Access (147–155). Sacramento, CA: Litwin Books.
Asamoah-Hassan, H.R. (2001). Transforming Traditional Libraries into Electronic Libraries: The Contribution of the African University [online]. A Paper Presented at the Conference “African University Libraries in the 21st Century”, Accra, Ghana, 7th-8th September 2001, [24.04.2020], http://ir.knust.edu.gh/xmlui/handle/123456789/4176
Chan, L., Kirsop, B., Costa, S., Arunachalam, S. (2005). Improving Access to Research Literature in Developing Countries: Challenges and Opportunities Provided by Open Access [online]. A Paper Presented at the “World Library and Information Congress: 71st IFLA General Conference and Council. Libraries – A voyage of discovery”, Oslo, Norway, 14th-18th August 2005, [24.04.2020], https://archive.ifla.org/IV/ifla71/papers/150e-Chan.pdf
Chirwa, M.N., Mnzava, E.E. (2017). Contribution of East Africa Region to Open Access Literature: The case of OpenDOAR. Library Philosophy and Practice (e-journal) [online], 1676, [24.04.2020], https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/1676/
Cockerill, M.J., Knols, B.G.J. (2008). Open Access to Research for the Developing World. Issues in Science and Technology [online], 24(2), [24.04.2020], http://issues.org/24–2/cockerill/
Czerniewicz, L. (2015). It’s Time to Redraw the World’s Very Unequal Knowledge Map [online]. The Conversation, [24.04.2020], https://theconversation.com/its-time-to-redraw-the-worlds-very-unequal-knowledge-map-44206
Dados, N., Connell, R. (2012). The Global South. Contexts [online], 11(1), 12–13, [24.04.2020], https://doi.org/10.1177/1536504212436479
Givran, N. (2007). Power Imbalances and Development Knowledge [online]. Theme Paper Prepared for the Project “Perspectives on Reform of the International Development Architecture”, [24.04.2020], https://www.oecd.org/site/oecdgfd/39447872.pdf
FC-SSC (2015). Global South Countries [online]. Finance Center for South-South Cooperation. Organization in Special Consultative Status with ECOSOC of the United Nations, [24.04.2020], http://www.fc-ssc.org/en/partnership_program/south_south_countries
Hassan, M.H.A. (2008). Global Science Gaps Need Global Action. Issues in Science and Technology [online], 24(2), [24.04.2020], http://issues.org/24–2/hassan/
Jardine, E., Garvey, M., Cho, J.S. (2017). Open Access and Global Inclusion: A Look at Cuba. CUNY Academic Works, 78, 469–477, [24.04.2020], https://academicworks.cuny.edu/si_pubs/78
Kaess, K. (2018). The Cross-Atlantic Knowledge Divide, or PISA for Development: Should One Size Ever Fit All? Atlantic Studies [online], 1(3), [24.04.2020], https://doi.org/10.1080/14788810.2017.1370356
Karlsson, S. (2002). The North-South Knowledge Divide: Consequences for Global Environmental Governance. In D.C. Esty & M.H. Ivanova (eds.). Global Environmental Governance. Options & Opportunities (53–76). Yale: Yale School of Forestry & Environmental Studies.
Kassab, A.Y. (2016). Knowledge Management Practices in the Middle East: Challenges and Trends. International Journal of Innovation and Knowledge Management in Middle East and North Africa [online], 5(2), 71–79, [24.04.2020], https://www.mekei.org/download/knowledge-management-practices-in-the-middle-east-challenges-and-trends
Law, S.F., Bretherton, D. (2012). The Imbalance Between Knowledge Paradigms of North and South: Implications for Peace Psychology. In M.Seedat, S. Suffla & D.J.Christie (eds.) Enlarging the Scope of Peace Psychology. African and World-Regional Contributions (19–36). Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978–3-319–45289-0_2
Loan, F.A. (2014). Open Access Digital Repositories in Asia: Current Status and Future Prospects. International Journal of Information Science and Management [online], 12(2), 35–45, [25.04.2020], https://ijism.ricest.ac.ir/index.php/ijism/article/view/389
Nwagwu, W.E. (2013). Open Access Initiatives in Africa – Structure, Incentives and Disincentives. The Journal of Academic Librarianship , 39(1), 3–11. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2012.11.024
Odeh, L.E. (2010). A Comparative Analysis of Global North and Global South Economies. The Journal of Sustainable Development in Africa [online], 12(3), 1–12, [25.04.2020], http://www.jsd-africa.com/Jsda/V12No3_Summer2010_A/PDF/A%20Comparative%20Analysis%20of%20Global%20North%20and%20Global%20South%20Economies%20(Odeh).pdf
Pagel, H., Ranke, K., Hempel, F., Köhler, J. (2014). The Use of the Concept „Global South” in Social Science & Humanities. Poster presented at the symposium Globaler Süden/ Global South: Kritische Perspektiven 11 July 2014. Berlin: Institut für Asien-&Afrikawissenschaften, Humboldt-Universität zu Berlin.
Pant, L.P. (2009). Learning Networks for Bridging Knowledge Divides in International Development: Aligning Approaches and Initiatives. IKM Working Paper [online], 4, 1–39, [25.04.2020], https://www.emergentworks.net/sites/default/files/ikmemergent_archive/090817-ikm-working-paper-4-learning-networks-for-bridging-knowledge-divides.pdf
Roszkowski, M. (2005). Źródła słownictwa kontrolowanego dla dziedzinowych systemów hipertekstowych w Internecie. Zagadnienia Informacji Naukowej, 2(86), 31–44.
Roy, B.K., Biswas, S.C., Mukhopadhyay, P. (2012). Open Access Repositories in Asia: From SAARC to Asian Tigers. Library Philosophy and Practice (e-journal) [online], 808, [25.04.2020], https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/808/
Scaria, A.G., Ray, S. (2018, September 24). Open Science India Report, [04.05.2020], https://doi.org/10.31219/osf.io/aj9gw
Schneider, N. (2017). Between Promise and Skepticism: The Global South and Our Role as Engaged Intellectuals. The Global South [online], 11(2), 18–38, [25.04.2020], https://www.jstor.org/stable/10.2979/globalsouth.11.2.02
Schöpfel, J. (2017). Open Access to Scientific Information in Emerging Countries. D-Lib Magazine [online], 23(3/4), [25.04.2020], http://www.dlib.org/dlib/march17/schopfel/03schopfel.html
Seo, T.-S. (2018). Open Access Full-Text Databases in Asian Countries. Science Editing, 5(1), 26–31. https://doi.org/10.6087/kcse.114
Shearer, K., Repanas, K., Yamaji, K. (2017). Asian Open Access: Regional Survey [online]. Confederation of Open Access Repositories, [25.04.2020], https://www.coarepositories.org/files/Asia-OA-survey-results-June-15–2017.pdf
THE (2018). Why Open Access Publishing is Growing in Latin America [online]. Times Higher Education [25.04.2020], https://www.timeshighereducation.com/blog/why-open-access-publishing-growing-latin-america#survey-answer
Xia, J., Li, Y., Situ, P. (2017). An Overview of Predatory Journal Publishing in Asia. Journal of East Asian Libraries [online], 165, Article 4, [25.04.2020], https://scholarsarchive.byu.edu/jeal/vol2017/iss165/4
http://orcid.org/0000-0001-6764-7085
Afiliacja: Platforma Otwartej Nauki Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego. Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr MAŁGORZATA GLINICKA jest doktorem nauk humanistycznych, filozofem, filologiem klasycznym i indologiem. Ważniejsze publikacje: Is Our Perception Wordstained? The Analysis of Prameya-kamala-mārtaa 1.3. and 1.10. Folia Philosophica, 2018, 39, 145–168; Boundaries of Scriptural Cognition. The Examination of śruta-jñāna in its relation to mati-jñāna on the basis of Tattvârtha-sūtra-rāja-vārttika by Akalaka. Folia Philosophica, 2019, 41, 57–86.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
