Czym jest agent informacyjny? W poszukiwaniu nowego podejścia do podmiotu procesów informacyjnych


Remigiusz Sapa 
http://orcid.org/0000-0002-8351-524X

Afiliacja: Institute of Information Studies Faculty of Management and Social Communication Jagiellonian University in Kraków, Poland,  Polska

Abstrakt

Cel/Teza: Artykuł proponuje poszerzenie możliwości badawczych poprzez wyjście poza koncepcję użytkownika informacji i rozwijanie paradygmatu badawczego opartego na koncepcji sprawczości informacyjnej. Szczegółowym celem jest stworzenie teoretycznych ram dla nowego sposobu myślenia
o podmiocie procesów informacyjnych.
Koncepcja/Metody badań: Artykuł ma charakter koncepcyjny i został oparty na rozważaniach teoretycznych oraz na syntetycznych, krytycznych analizach zarówno koncepcji użytkownika informacji, jak i innych, wybranych koncepcjach leżących u podstaw proponowanego tutaj podejścia.
Wyniki i wnioski: Zaproponowano teoretyczne ramy koncepcji agenta informacyjnego, który jest postrzegany jako dynamiczny, heterogeniczny, wielopłaszczyznowy i nierozerwalny system, który zyskuje sprawczość w określonych sytuacjach i traci ją w innych.
Oryginalność/Wartość poznawcza: Przedstawiono oryginalną koncepcję agenta informacyjnego
wraz z wstępnymi sugestiami dotyczącymi jej zastosowań i sposobu operacjonalizacji na poziomie
projektowania badań empirycznych.
zyskuje sprawczość w określonych sytuacjach i traci ją w innych.

Słowa kluczowe

Agent informacyjny; Metodologia; Podmiot procesów informacyjnych; Sprawczość informacyjna; Teoria badań informacyjnych; Użytkownik informacji


Abriszewski, K. (2008). Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Kraków: Universitas.

Aggarwal, C.C. (2016). Recommender Systems: The Textbook . Cham: Springer.

Aydin, A.M. (2017). Cognition to Collaboration: User-centric Approach and Information Behaviour Theories/Models. Informing Science: The International Journal of an Emerging Transdiscipline , 20, 1–20. https://doi.org/10.28945/3615

Badmington, N. (2003). Theorizing Posthumanism. Cultural Critique, 53, 10–27. https://doi.org/10.1353/cul.2003.0017

Bates, M.J. (1989). The Design of Browsing and Berrypicking Techniques for Online Search Interface. Online Review, 13(5), 407–424. https://doi.org/10.1108/eb024320

Bauman, Z. (2007). Liquid Life. Cambridge: Polity Press.

Bauman, Z. (2012). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press.

Belkin, N.J. (1980). Anomalous States of Knowledge as a Basis for Information Retrieval. Canadian Journal of Information Science, 5, 133–143.

Belkin, N.J. (1990). The Cognitive Viewpoint in Information Science. Journal of Information Science, 16(1), 11–15. https://doi.org/10.1177/016555159001600104

Booth, A. (2008). In: Search of the Mythical ‘Typical Library User’. Health Information & Libraries Journal, 25(3), 233–236. https://doi.org/10.1111/j.1471-1842.2008.00780.x

Braidotti, R. (2016). The Posthuman . Cambridge: Polity Press.

Braudel, F. (1995). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II (Vol. 1). Berkeley, CA: University of California Press.

Callon, M. (1986). Some Elements of a Sociology of Translation: Domestication of the Scallops and the Fishermen of St Brieuc Bay. In: J. Law (ed.). Power, Action and Belief: A New Sociology of Knowledge? (196–233). London: Routledge.

Callon, M. (1987). Society in the Making: The Study of Technology as a Tool for Sociological Analysis. In: W.E. Bijker, T.P. Hughes & T. Pinch (eds.). The Social Construction of Technological Systems: New Directions in the Sociology and History of Technology (83–103). Cambridge, MA: MIT Press.

Chandler, D. (2015). A World Without Causation: Big Data and the Coming of Age of Posthumanism. Millennium: Journal of International Studies, 43(3), 833–851. https://doi.

org/10.1177/0305829815576817

Cisek, S. (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej, 17(4), 3–11.

Cisek, S. (2017). Użytkownik informacji. W: A. Żbikowska-Migoń & M. Skalska-Zlat (eds.). Encyklopedia książki (Vol. 2, 602–603). Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego.

Courtright, C. (2007). Context in Information Behaviour Research. Annual Review of Information Science and Technology, 41(1), 273–306. https://doi.org/10.1002/aris.2007.1440410113

Cronin, B. (2008). The Sociological Turn in Information Science. Journal of Information Science, 34(4), 465–475. https://doi.org/10.1177/0165551508088944

Day, R. E. (2011). Death of the User: Reconceptualizing Subjects, Objects, and Their Relations. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62(1), 78–88. https://

doi.org/10.1002/asi.21422

Dervin, B (1992). From the Mind’s Eye of the User: The Sense-Making Qualitative-Quantitative Methodology. In: J.D. Glazier & R.R. Powell (eds.). Qualitative Research in Information Management (61–84). Englewood, CO: Libraries Unlimited.

Dervin, B. (1999). On Studying Information Seeking and Use Methodologically: The Implication of Connecting Metatheory to Method. Information Processing and Management, 35(6), 727–750. https://doi.org/10.1016/S0306-4573(99)00023-0

Dervin, B. (2003a). Given a Context by Any Other Name: Methodological Tools for Taming the Unruly Beast. In: B. Dervin & L. Foreman-Wernet (with E. Lauterbach) (eds.). Sense-Making Methodology Reader: Selected Writings of Brenda Dervin (111–132). Cresskill, NJ: Hampton Press.

Dervin, B. (2003b). Human Studies and User Studies: A Call for Methodological Inter-Disciplinarity. Information Research [online], 9(1), paper 166, [10.02.2020], http://www.informationr.net/ir/9-1/paper166.html

Ferrando, F. (2013). Posthumanism, Transhumanism, Antihumanism, Metahumanism, and New Materialisms. Existenz, 8(2), 26–32.

Fleming-May, R.A. (2014). Concept Analysis for Library and Information Science: Exploring Usage. Library and Information Science Research, 36(3/4), 203–210. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2014.05.001

Floridi, L. (2014). The 4th Revolution: How the Infosphere Is Reshaping Human Reality . New York, NY: Oxford University Press.

Hjørland, B. (2002). Epistemology and the Socio-Cognitive Perspective in Information Science. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 53(4), 257–270. https://doi.org/10.1002/asi.10042

Julien, H. (1999). Constructing “Users” in Library and Information Science. Aslib Proceedings, 51(6), 206–209. https://doi.org/10.1108/EUM0000000006979

Julien, H., McKechnie, L., Polkinghorne, S., Chabot, R. (2018). The “User Turn” in Practice: Information Behaviour Researchers’ Constructions of Information Users. In: Proceedings of ISIC: The Information Behaviour Conference, Kraków, Poland, 9–11 October, 2018 (Part 1). Information Research [online], 23(4), paper isic1804, [10.02.2020], http://www.informationr.net/ir/23-4/isic2018/isic1804.html

Kitchin, R. (2014). Big Data, New Epistemologies and Paradigm Shifts. Big Data & Society. https://doi.org/10.1177/2053951714528481

Kłoda-Staniecko, B. (2014). Ja, cyborg. Trzy porządki, jeden byt. Podmiot jako fuzja biologii, kultury i technologii. W: J. Tymieniecka-Suchanek (red.). Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze: Vol 1. Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny (362–371). Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego.

Kuhlthau, C.C. (1991). Inside the Search Process: Information Seeking from the User’s Perspective. Journal of the American Society for Information Science, 42(5), 361–371. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(199106)42:5<361::AID-ASI6>3.0.CO;2-%23

Latour, B. (1996). On Actor-Network Theory. A Few Clarifications Plus More Than a Few Complications. Soziale Welt, 47, 369–381.

Law, J. (1992). Notes on the Theory of the Actor Network: Ordering, Strategy and Heterogeneity. Systemic Practice and Action Research, 5(4), 379–393. https://doi.org/10.1007/BF01059830

Law, J., Hassard, J. (1999). Actor Network Theory and After . Oxford: Blackwell Publishers.

López, G., Marín, G., Calderón, M. (2017). Human Aspects of Ubiquitous Computing: A Study Addressing Willingness to Use It and Privacy Issues. Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing, 8(4), 497–511. https://doi.org/10.1007/s12652-016-0438-4

McKechnie, L.E.F., Julien, H., Pecoskie, J.L., Dixon, C.M. (2006). The Presentation of the Information User in Reports of Information Behaviour Research. Information Research [online], 12(1), paper 278, [10.02.2020], http://www.informationr.net/ir/12-1/paper278.html

Miksa, F. (2009). Information Organization and the Mysterious Information User. Libraries & the Cultural Record, 44(3), 343–372. https://doi.org/ 10.1353/lac.0.0075

Miller, M. (2015). The Internet of Things: How Smart TVs, Smart Cars, Smart Homes, and Smart Cities are Changing the World. Indianapolis, IN: Que.Nahl, D., Bilal, D. (eds.) (2007). Information and Emotion: The Emergent Affective Paradigm in Information Behaviour Research and Theory . Medford, NJ: Information Today.

Nowak, A.W. (2011). Podmiot, system, nowoczesność. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu.

Olsson, M.R. (2016). Re-Thinking Our Concept of Users (reprint). Australian Academic & Research Libraries, 47(4), 286–299, https://doi.org/10.1080/00048623.2016.1253426

Öhman, C., Floridi, L. (2017). The Political Economy of Death in the Age of Information: A Critical Approach to the Digital Afterlife Industry. Minds and Machines, 27(4), 639–662. https://doi.org/10.1007/s11023-017-9445-2

Pettigrew, K.E., Fidel, R., Bruce, H. (2001). Conceptual Frameworks in Information Behavior. Annual Review of Information Science and Technology, 35, 43–78.

Pickard, A.J. (2013). Research Methods in Information. Second Edition. London: Facet Publishing.

Savolainen, R. (1992). The Sense-Making Theory – an Alternative to Intermediary-Centred Approaches in Library and Information Science? In: P. Vakkari & B. Cronin (eds.). Conceptions of

Library and Information Science: Historical, Empirical and Theoretical Perspectives (149–164). London: Taylor Graham.

Savolainen, R. (2016). Approaches to Socio-Cultural Barriers to Information Seeking. Library & Information Science Research, 38(1), 52–59. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2016.01.007

Situation (n.d.). Cambridge Dictionary [online], [10.02.2020], https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/situation

Szczechura, K. (1998). Użytkownicy informacji. Zarys problematyki. W: E. Ścibor (ed.). Informacja naukowa w Polsce. Tradycja i współczesność (107–138). Olsztyn: Wydaw. WSP.

Tabak, E. (2014). Jumping Between Context and Users: A Difficulty in Tracing Information Practices. Journal of the Association for Information Science and Technology, 65(11), 2223–2232. https://doi.org/10.1002/asi.23116

Talja, S. (1997). Constituting “Information” and “User” as Research Objects: A Theory of Knowledge Formations as an Alternative to the Information Man-Theory. In: P. Vakkari, R. Savolainen & B. Dervin (eds.). Information Seeking in Context (81–96). London: Taylor Graham.

Talja, S., Hartel, J. (2007). Revisiting the User-Centered Turn in Information Science Research: An

Intellectual History Perspective. Information Research [online], 12(4), paper colis04, [10.02.2020],

http://www.informationr.net/ir/12-4/colis/colis04.html

Talja, S., Keso, H., Pietiläinen, T. (1999). The Production of “Context” in Information Seeking Research: A Metatheoretical View. Information Processing & Management, 35(6), 751–763. https://doi.org/10.1016/S0306-4573(99)00024-2

Tripathy, B.K., Anuradha, J. (eds.) (2018). Internet of Things (IoT): Technologies, Applications, Challenges and Solutions. Boca Raton, FL: Taylor & Francis, CRC Press.

Vakkari, P., Cronin, B. (eds.) (1992). Conceptions of Library and Information Science: Historical, Empirical and Theoretical Perspectives. London: Taylor Graham.

Wilson, T.D. (1981). On User Studies and Information Needs. Journal of Documentation, 37(1), 3–15. https://doi.org/10.1108/eb026702

Wilson, T.D. (2000). Recent Trends in User Studies: Action Research and Qualitative Methods. Information Research [online], 5(3), paper 76, [10.02.2020], http://www.informationr.net/ir/5-3/

paper76.html

Wilson, T.D. (2006). A Re-Examination of Information Seeking Behaviour in the Context of Activity Theory. Information Research [oline], 11(4), paper 260, [10.02.2020], http://www.informationr.net/ir/11-4/paper260.html

Wilson, T.D. (2008). The Information User: Past, Present and Future. Journal of Information Science, 34(4), 457–464. https://doi.org/10.1177/0165551508091309

Wolfe, C. (2013). What is Posthumanism. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press


Opublikowane: 2020-06-24



Remigiusz Sapa 
http://orcid.org/0000-0002-8351-524X

Afiliacja: Institute of Information Studies Faculty of Management and Social Communication Jagiellonian University in Kraków, Poland,  Polska

Biogram:

REMIGIUSZ SAPA, PhD, habil. is Associate Professor in the Institute of Information Studies of the Jagiellonian University in Kraków, Poland. Scientific interests: individual and group information management, information behavior, theory and methodology of information research, diagnostics of information systems and academic librarianship. Selected latest publications: Sapa, R. (ed.) (2017). Diagnostyka w zarządzaniu informacją: perspektywa informatologiczna. Kraków, Poland: Jagiellonian Library; Sapa, R. (2019). Indywidualne zarządzanie informacją. In: W. Babik (ed.), Zarządzanie informacją (127–153). Warsaw, Poland: SBP.





CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe