Tagowanie kontrolowane - oksymoron czy przyszłość języków informacyjno-wyszukiwawczych?
Anna Górska
Afiliacja: Biblioteka Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu, Luksemburg
Abstrakt
Katalogowanie zasobów sieciowych jest porównywane do katalogowania zasobów bibliotecznych. Jedną z metod systematyzowania zawartości zasobów sieciowych jest społeczne tagowanie. Od kilku lat naukowcy zastanawiają się, czy metoda ta jest przydatna dla bibliotek oraz w jaki sposób można zwiększyć jej użyteczność i wyeliminować wady, aby stała się równoprawnym narzędziem wśród bibliotecznych systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Autorka przedstawia stan badań tego problemu, propozycje przekształceń folksonomii w systemy tagowania kontrolowanego oraz, porównując system tagów z systemem unitermów, stawia tezę o tendencji rozwoju folksonomii w kierunku tezaurusów fasetowych.
Słowa kluczowe
Folksonomie; tagowanie kontrolowane; unitermy; tezaurusy fasetowe; FaceTag
Deskryptory Biblioteki Narodowej
2001-; Folksonomia; Internet; Języki informacyjne; Katalogowanie rzeczowe; Słowa kluczowe; System informacyjno-wyszukiwawczy; Tezaurus; Wizualizacja (grafika);Bibliografia
B.Tillet, C.A. Harper: Library of Congress controlled vocabularies and their Application to the Semantic Web. “Cataloging and Classification Quarterly” 2007, vol. 43, no. 3/4.
T.Berners-Lee, J. Hendler, O. Lasilla: The Semantic Web. “Scientific American” 2001, vol. 284, no.5, p. 34-43.
Libraries and the developers of the Semantic Web share goals for naming concepts, naming entities, and bringing different forms of these names together. (Wszystkie tłumaczenia pochodzą od autorki.)
Web 2.0 is often used to describe user interactive systems on the Internet – applications that enable users to customize things they find, adding their own comments, their own “folksonomies”, or tags – that we’d call subject headings or access points – to make material they wish to use more easily findable and usable in their own space.
M.Roszkowski: Tagowanie, folksonomie i systemy organizacji wiedzy. 2009 [online]. [dostęp: 20.08.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.slideshare.net/rosz_mar/tagowanie-folksonomie-i-systemy-organizacji-wiedzy> Przykłady własne.
S. Hayman, N. Lothian: Taxonomy directed folksonomy: Integrating user tagging and controlled vocabularies for Australian education networks (2007) IFLA 73 [online]. [dostęp 26.08.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ifla.org/IV/ifla73/papers/157-Hayman_Lothian-en.pdf >
Termin, który utworzył Thomas Vander Wal w 2004 r. podczas dyskusji nad tematowaniem zasobów serwisów Furl, Flickr i Del.icio.us, zob. www.vanderwal.net/folksonomy.html, [online].[dostęp 15.02.2012]. Wcześniej, w 1996 r., zjawisko klasyfikacji i kategoryzacji zjawisk świata zewnętrznego przez osoby niezajmujące się tym zawodowo zostało nazwane etnoklasyfikacją (ethnoclasification) za sprawą Susan Leigh Star (za Spiteri). Termin folksonomia razi językoznawców swoją niespójnością, tak samo jak zaproponowana przez Justynę Hofmokl kumplonomia.
T. Vander Wal: Explaining and Showing Broad and Narrow Folksonomy. [online]. [dostęp 12.05.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.personalinfocloud.com/2005/02/explaining_and_.html>, O.Le Deuff: Folksonomies. Les usagers indexent le web. „Bulletin des Bibliothéques de France” 2006, vol. 51, no 4 , [online]. [dostęp 12.05.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://bbf.enssib.fr/consulter/bbf-2006-04-0066-002 >
A. Mathes: Folksonomies – cooperative classification and communication through shared metadata. [online]. [dostęp: 20.08.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://adammathes.com/academic/computer-mediated-communication/folksonomies.pdf>; T. Vander Wal: Explaining and showing broad and narrow folksonomies. [online]. [dostęp: 20.08.2012]. Dostępny w World Wide Web:
A folksonomy represents simultaneously some of the best and worst in the organization of information. A. Mathes: Folksonomies…op. cit.
por. M. Halvey, M.T. Keane: An Assessment of Tags Presentation Techniques. [online]. [dostęp: 12.05.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://www2007.org/posters/poster988.pdf>
A. Noruzi: Folksonomies : (Un)conctrolled Vocabulary ? „Knowledge Organization” 2006, vol. 33, no. 4.
Library Thing. [online].[dostęp: 21.04.2012]. Dostępny w World Wide Web:
w serwisie Library Thing tagi „ebook” oraz „electronic book” otrzymała książka Jamesa Boyle’a Public Domain: Enclosing the Commons of the Mind. Tagi „ebooks” i „E-books” otrzymał podręcznik E-books handboek 2010 Michiela Hatenboera. Nie ośmielam się wysunąć przypuszczenia, że tagi w tych przypadkach nadał profesjonalista. Brak natomiast w tym serwisie książki, która otrzymałaby wszystkie trzy tagi.
L. Spiteri: Structure and form of folksonomy tags : the road to the public library catalogue. [online]. [dostęp: 15.05.2012]. Dostępny w World Wide Web:
przykłady za M. Santoro: Questa sera si cataloga per oggetto. Tego typu tagi mają sens w przypadku narrow folksonomy. Rozważania tego artykułu obejmują jednak wyłącznie broad folksonomy jako system, z którego korzysta szerokie grono użytkowników niezwiązanych ze sobą relacjami spoza systemu informacyjno-wyszukiwawczego.
Prezentacja pt. Opracowanie rzeczowe zbiorów ikonograficznych – hasła przedmiotowe, słowa kluczowe, tagi? Czy folksonomia może wspomóc rozwój jhp? została przedstawiona na XI Ogólnopolskich Warsztatach Języki informacyjno-wyszukiwawcze – teraźniejszość i przyszłość. Warszawa, 3-5 czerwca 2009 r.
M. Guy, E. Tonkin: Folksonomies: tydying up tags? „D-Lib Magazine” 2006, vol. 12, no. 1.
o ile nie zachodzi zjawisko tzw. astroturfingu – nieuczciwego marketingu, procederu, w którym koncerny opierają promocję swoich produktów na udawanej kampanii społecznej. Niektórzy badacze – np. O. Le Deuff – widzą w tym wadę i zagrożenie dla społecznych funkcji tagowania. O. Le Deuff: Folksonomies…, op.cit.
A. Noruzi: Folksonomies…, op.cit.; E. Quintarelli: Folksonomies: Power to the people. [online]. [dostęp: 15.05.2012]. Dostępny w World Wide Web: ; O. Le Deuff: Folksonomies…, op.cit.
P. Tafiłowski: Etykietowanie treści w serwisie Podaj.net. EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy. 2010, nr 4 (113). [online]. [dostęp: 14.09.2012]. Dostępny w World Wide Web: < http://www.nowyebib.info/2010/113/a.php?tafilowski>; K. Stępień: Folksonomie, czyli społecznościowe opisywanie treści. Warszawa 2010.
G. Macgregor, E. McCulloch: Collaborative tagging as a knowledge organisation and resource discovery tool. „Library Review” 2006, vol. 55, no. 5.
A. W. Rivadeneira, D.M. Gruen, M.J. Muller, D.R. Millen: Getting our head in the clouds: Toward evaluation studies of tagclouds. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems 2007, pp. 995-998; podaję za K.Knautz, S. Soubusta, W.G. Stock: Tag Clusters as Information Retrieval Interfaces. Proceedings of the 43rd Hawaii International Conference on System Sciences 2010.
A. Noruzi: Folksonomies…, op.cit.
Eksperyment Halvey’a i Keane’a wykazał, że użytkownikom najłatwiej wyszukuje się terminy w pionowym indeksie alfabetycznym. M. Halvey, M.T. Keane: An Assessment…, op.cit.
por. P. Pirolli, S.K. Cart: Information Foraging. [online]. [dostęp: 20.08.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://act-r.psy.cmu.edu/papers/280/uir-1999-05-pirolli.pdf>
J. Sinclair, M. Cardew-Hall: The folksonomy tag cloud: When is it useful? „Journal of Information Science” 2008, vol. 34, no. 1.
L. Bielicka: Metodyka i organizacja opracowania tezaurusa. Warszawa 1988.
A. Noruzi: Folksonomies..., op.cit.
P. Harpring: Introduction to Controlled Vocabularies. Terminology for Art., Architecture and Other Cultural Works. 2010.
G. MacGregor, E. McCulloch: Collaborative…,op.cit.
A. Noruzi: Folksonomies…, op.cit.; K. Knautz, S. Soubusta, W.G. Stock: Tag clusters…, op.cit.
E. Quintarelli, A. Resmini, L. Rosati: Facetag: Integrating Bottom-up and Top-down Classification in Social Tagging System. „ASIS&T Bulletin” 2007 June/July.
A. Noruzi: Folksonomies: Why do we need controlled vocabulary? „Webology” 2007, vol. 4, no. 2.
M. Lykke, A. L. Hoj, L. M. Madsen, K. Golub, D. Tudhope: Tagging behaviour with support from controlled vocabulary. Facets of Knowledge Organisation, A tribute to Professor Brian Vickery, ISKO UK biennial conference, 4th-5th July 2011, London. [online]. [dostęp: 24.08.2012]; Dostępny w World Wide Web: <http://www.iskouk.org/conf2011/papers/lykke2.pdf>
L. Spiteri: Structure…, op.cit.
L. Zhang, X. Wu, Y. Yu: Emergent Semantics from Folksonomies: A Quantitative Study. „Journal on Data Semantics” 2006, no.6.
E. Quintarelli: Facetag…,op.cit.
E.Tonkin [et al.]: Collaborative and Social Tagging Networks „Ariadne – Web Magazine for Information Professionals” 2008 [online]. [dostęp: 20.08.2012]. Dostępny w World Wide Web:
Afiliacja: Biblioteka Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu, Luksemburg
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
