Systemy ekspertowe w działalności bibliotecznej i informacyjnej: stan badań, problemy badawcze, przykłady zastosowań
Jolanta Szulc
Afiliacja: Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, Wydział Filologiczny,Uniwersytet Śląski, Polska
Abstrakt
Purpose/thesis: The purpose of this paper is to answer the questions of whether and to what extent expert systems are currently used in library and information services. Attention is drawn to the following elements of the information process: acquisition, storage and cataloging/description of information (search characteristics, search instruction), information retrieval (querying, natural language queries), transmission and implementation of information.
Methods: The analysis of the literature acquired through queries in selected databases provided basis for the discussion of research trends in the field of expert systems as one of the methodologies of knowledge management using methods of artificial intelligence: problem solving and representation of knowledge (knowledge generation, valuation and management, knowledge extraction and synthesis in the construction of expertise), „self-learning”, performance evaluation. In the final part of the paper an attempt was made to identify possible areas of expert systems application in libraries and information centers.
Results:The research helped to specify the number of bibliographic records containing information about expert systems and recorded in selected databases. Expert systems vocabulary presented in the example thesaurus was discussed and the literature of the field was studied.
Conclusions: The quantitative analysis of the literature showed a significant decrease in the number of publications on expert systems after 2010. Nevertheless, the expert systems (both experimental and operational) are used in numerous fields. It is expected that these systems will be used in specialized libraries for the acquisition and codification of knowledge in selected areas of specialization.
Słowa kluczowe
Systemy ekspertowe; Informacja naukowa; Nauka o informacji; Inżynieria wiedzy
Deskryptory Biblioteki Narodowej
2001-; Baza danych; Biblioteki; Informacja naukowa; Informatologia; Organizacja wiedzy; Systemy ekspertowe; Systemy wspomagania decyzji; Zarządzanie wiedzą;Bibliografia
Ahn, J.; Brusilovsky, P. (2009). Adaptive Visualization of Search Results: Bringing User Models to Visual Analytics. Information Visualization . 8 (3), 167-179.
Ahn, J.; Brusilovsky, P. (2010). What You See Is What You Search: Adaptive Visual Search Framework for the Web [Poster]. In: Proceedings of the 19th international conference on World Wide Web. New York, NY: ACM, 1049–1050.
Ayres, F.H.; Nielsen, L.P.S.; Ridley, M.J.; Torsun, I.S. (1996). USBC (Universal Standard Bibliographic Code): its origin and evolution. Journal of Librarianship and Information Science 28(2), 83-91.
Cieciura, M. (2006). Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowań. Warszawa: Vizja Press&It.
CLAES (2011). The Central lab for Agricultural Expert Systems [online] [14.04.2011], http://www.claes.sci.eg/Home.aspx?TabId=0&lang=en
Eurovoc (2011). Eurovoc, wielojęzyczny tezaurus Unii Europejskiej [online] [14.04.2011] Dostępny w WWW: http://www.vocabularyserver.com/eurovoc/pl/index.php
Expert System Business Information (2011). Expert System. Semantic Technology [online] [14.04.2011], http://www.expertsystem.net/demo_prodotti.asp?lang=1&id=1554
Grosz, B.; Davis, R. (eds) (2011). A Report to ARPA on Twenty-First Century Intelligent Systems [online]. American Association for Artificial Intelligence [14.04.2011], http://www.aaai.org/Library/Reports/arpa-report.php
Hawkins, D.T. (1988). Applications of artificial intelligence (AI) and expert systems for online searching. Online 12(1), 31-38.
Hjerppe, R.; Olander, B. (1989). Cataloging and expert systems: AACR2 as a knowledge base. Journal of the American Society for Information Science 40 (1), 27-44.
Klincewicz, K.; Żemigała, M.; Mijal, M. (2012). Bibliometria w zarządzaniu technologiami i badaniami naukowymi [online]. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego [15.03.2013], http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/20120118_Bibliometria_w_zarzadzaniu_technologiami_i_badaniami_naukowymi.pdf
Kocójowa M. (2010). Badania interdyscyplinarne bibliotek, informacji naukowej, książki: szansa i utrapienia dla uczonych [online] Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. M. Kocójowa. Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku. [dostęp: 14.04.2010]. Dostępny w WWW: http://www.inib.uj.edu.pl//wydawnictwa-iinib-uj/seria-3/07
Kwaśnicka, H. (2000). Sztuczna inteligencja – meandry przeszłości i kierunki dalszego rozwoju. W: J. Tchórzewski (red.) IV Krajowa Konferencja Naukowa nt. Sztuczna inteligencja SzI - 15'2000 : badania- zastosowania- rozwój. Siedlce-Warszawa, 27-28 września 2000 r.: materiały pokonferencyjne. Siedlce: Wydaw. Akademii Podlaskiej, 15-22.
Leydesdorff L. (2010). Eugene Garfield and Algorithmic Historiography: Co-Words, Co-Authors, and Journal Names. Annals of Library and Information Studies 57(3), 248-260.
Leydesdorff, L. (b.d.). Heterogenous network of title words, journal names, and co-authors of Eugene Garfield, 1950-2010 [online]. Title words, journal titles, and coauthor names of 305 publication of Eugene Garfield. 1950-2010 [14.04.2011], http://www.leydesdorff.net/garfield/animation
Lucio-Arias, D.; Leydesdorff, L. (2008). Main-Path Analysis and Path-Dependent Transitions in HistCite-Based Historiograms. Journal of the American Society for Information Science and Technology 59(12), 1948-1962.
MatheMEDics® expert online health software (2011). EasyDiagnosis. Osteoporosis Questions [online] [14.04.2011], http://www.easydiagnosis.com/cgi-bin/expert/quest.cgi?mod=Osteoporosis&code=&accept.x=58&accept.y=10
Michalik, K. (2011). Systemy ekspertowe [online]. AITECH. Artificial Intelligence Laboratory [ 14.04.2011], http://aitech.pl/content/blogcategory/46/142/lang,ISO-8859-2/
Morris, A.; O'Neill, M. (1990). Library and information science professionals and knowledge engineering. Expert Systems for Information Management, 3(2), 115-128.
Niederliński A. (2000). Regułowe systemy ekspertowe. Gliwice: Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego.
Nowak, E.J.; Szablowski, B.F. (1984). Expert systems in scientific information exchange. Journal of Information Science 8 (3), 103-111.
Medonet.pl (2011). Audiodiagnoza [online] [14.04.2011], http://www.medonet.pl/testy-i-kalkulatory,autodiagnoza,index.html
Pazzani, M.J.; Brunk, C.A.; Silverstein, G. (1991). A knowledge-intensive approach to learning relational concepts. In: Machine Learning. Proceedings of the Eighth International Workshop on Machine Learning (ML91). San Mateo, CA, USA: Morgan Kaufmann, 432-436.
Pindlowa, W. (1991). Systemy ekspertowe w badaniach nad książką. W: M. Kocójowa (red.) Książka polska w okresie zaborów: wybrane problemy metodologii i dydaktyki bibliologii, bibliotekoznawstwa i informatologii. Kraków: Universitas, 75-104.
Rutkowski, L. (2005). Metody i techniki sztucznej inteligencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Silva, S.M. De (1997). A review of expert systems in library and information sciences. Malaysian Journal of Library & Information Science 2(2), 57-92.
Singh, D.K.; Singh, B.K.; Dubey, Y.P. (1996). Expert systems and their application in library and information systems. DESIDOC Bulletin of Information Technology, 16(4), 9-12.
Sosińska-Kalata, B. (1990). Wykorzystanie technik sztucznej inteligencji we współczesnym bibliotekarstwie i systemach wspomagających wyszukiwanie online. Zagadnienia Informacji Naukowej, 1 (56), 111-138.
Tomaszczyk, J. (2009). Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Katowice: Uniwersytet Śląski; Studio Noa.
Tseng, G.; Drenth, H.; Morris, A. (1995). The selection of online databases for UK company information. Journal of Librarianship and Information Science 27(3), 159-170.
Webster (2011). Webster's online dictionary with multilingual thesaurus translation [online] [14.04.2011], http://www.websters-online-dictionary.org/definitions/
Zainib, A.N.; Zaid, N.E.M. (1996). Introducing Maklum: the general reference expert adviser developed for a university library. Malaysian Journal of Library and Information Science, 1(1), 93-107.
Zahir, S.; Chang, Ch. L. (1992). Online-Expert: an expert system for online database selection. Journal of the American Society for Information Science 43(5), 340-357.
Afiliacja: Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, Wydział Filologiczny,Uniwersytet Śląski, Polska
Biogram:
Dr JOLANTA SZULC jest absolwentką Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego (1991), Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (1997), Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego (2001) oraz Wydziału Mechanicznego i Technologicznego (2008) i Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej (2012). W 2003 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie bibliologii. Pracuje w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego, od 2006 r. na stanowisku adiunkta. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z organizacją wiedzy, językami informacyjno-wyszukiwawczymi, formalnym i rzeczowym opracowaniem zbiorów, systemami informacyjnymi, a także systemami ekspertowymi i e-learningiem. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej oraz International Society for Knowledge Organization, a także członkiem honorowym Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES.
Kontakt z autorem:
jolanta.szulc@us.edu.pl
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Plac Sejmu Śląskiego 1
40-032 Katowice
(pok. 314)
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
