Obszary i konteksty informatologii w epoce cyfrowej: sieci – informacja – dane – software
Kazimierz Krzysztofek
Afiliacja: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie, Polska
Abstrakt
Cel/teza: Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy zważywszy na fakt, że ludzkie doświadczenie i praktyka niemal we wszystkich orientacjach aktywności człowieka: ekspresywnej, ludycznej, kognitywnej, komunikacyjnej, poznawczej i in. manifestują się częściowo, a w wielu przypadkach także całościowo w środowisku cyfrowym, stwarza większe szanse na integrację nauki o informacji, która te praktyki bada i czy pozwoli na stworzenie spójnej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i człowieku? Nie chodzi o często wyszydzaną ogólną teorię wszystkiego, a o coś, co w myśli społecznej przynajmniej ostatnich dwu dekad funkcjonuje jako „trzecia kultura”.
Koncepcja/metody badań: W artykule, o profilu przede wszystkim socjologicznym, wykorzystana została metoda krytycznej, jakościowej analizy dyskursów. Wiedza o nowych, wyłaniających się kształtach społecznych i roli informacji w tym procesie, jest kreowana ciągle jeszcze raczej przez społeczne imaginaria niż empirię, której nadal jest relatywnie mało, mamy bowiem do czynienia z history in the making. Stąd ciągle niewiele jest zweryfikowanych teorii informacji, a dużo sprzecznych często opinii. W tej sytuacji opis każdego zjawiska, jeśli ma być w miarę wyczerpujący, musi się lokować w polu różnych dyskursów.
Wyniki i wnioski: Artykuł precyzuje główne pojęcia związane funkcjonalnie i semantycznie z rozumieniem „informacji”. Jest to istotne, zważywszy na wielkie zmiany, jakie się dokonują w związku z przejściem od analogowości do cyfrowości. Jesteśmy świadkami wyczerpywania się dotychczasowego paradygmatu, a przynajmniej starzenia się języka, którym opisujemy informację. Świadczy o tym fakt, że na gruncie tego paradygmatu mamy więcej pytań niż odpowiedzi. Autor poddał krytycznej ocenie istniejące dyskursy oraz zgłosił własne propozycje rozumienia nowych fenomenów w sferze informacji. Problem języka jest tu istotny: nowe nazwanie tych fenomenów wpływa na nasze myślenie, a więc także nieuchronnie – na nasze działanie. Jako socjolog, autor ujmuje je w perspektywie zmiany społecznej, jaka się dokonuje na naszych oczach i której konsekwencji nie jesteśmy jeszcze w stanie intelektualnie ogarnąć.
Oryginalność/wartość poznawcza: Artykuł jest próbą systematyzacji i integracji problematyki informatologicznej w czterech obszarach: Internet/sieci (ang. network science), nauka o informacji (ang. information science), nauka o danych (ang. data science) i studia nad softwarem (ang. software studies). W piśmiennictwie krajowym i zagranicznym te obszary są często badane, ale opisywane oddzielnie.
Słowa kluczowe
Analityka kulturowa; Dane. Informacja; Humanistyka cyfrowa; Sieci; Społeczeństwo; Społeczeństwo informacyjne; Społeczeństwo sieciowe; Społeczny software; Zwrot informacyjny
Bibliografia
Asur, S., Huberman, B. (2010). Predicting the Future with Social Media [online].ArXiv [1.06.2014], http://arxiv.org/PS_cache/arxiv/pdf/1003/1003.5699v1.pdf, 29 of March
Baker, S. (2009). The Numerati. NewYork: Mariner Books.
Banaszkiewicz, K. (2011). Audiowizualność i mimetyki przestrzeni. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Barábasi, A.L. (2002) Linked. The New Science of Networks. Cambridge, Mass: Perseus Press
Barabási, A.L. (2010). Bursts. The Hidden Pattern Behind Everything We Do. New York: Penguin Group.
Barabási, A.L. (2012) Thinking in network terms. A conversation with Albert-László Barabási, September 24, 2012 [online]. Edge [17.04.2014], http://edge.org/conversation/thinking-in-network-terms
Batelle, J. (2006). Szukaj. Jak Google i konkurencja wywołali rewolucje biznesową i kulturową. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baudrillard, J. (2001). Rozmowy przed końcem (wywiad Philipe Petit). Warszawa: SIC!
Bell, D. (1974). The Coming of the Post-Industrial Society. A Venture in Social Forecasting. London: Heinemann Pub.
Bell, G.; Gemmell, J. (2009). Total Recall: How the E-Memory Revolution Will Change Everything. New York: Penguin Group.
Bielecki, T. (2013). Czy jesteś panem siebie w internecie? [online]. Wyborcza.pl [17.04.2014], http://wyborcza.pl/1,75478,13924072,Czlowiek_musi_byc_panem_swojego_profilu.html?as=2#ixzz2UnSB9Fr1
Beniger, J. (1986). The Control Revolution. Technological and Economic Origins of the Information Society Cambridge: Harvard University Press.
Biecek, P. (2011). Bez wariancji nie da się żyć, wywiad Karola Jałochowskiego. Polityka 46, 59-61.
Bobryk, J. 2014. Transhumanizm, cognitive science i wyzwania dla nauk społecznych. Studia Socjologiczne 1 (w druku)
Bomba, R. (2011). Socjologia cyfrowa. Nowy paradygmat w naukach społecznych w gospodarce informacyjnej [online]. Radosław Bomba. Blog [24.04.2014], http://rbomba.pl/archives/1140
Brockman, J. (1996). Powstaje trzecia kultura. W: J. Brockman (red.), Trzecia kultura. Nauka u progu trzeciego tysiąclecia. Warszawa: Wydawnictwo CIS, 25-36.
Brockman, J. (2005). Nowy renesans. Granice nauki. Warszawa: Wydawnictwo CiS
Buchanan, M.( 2010). Social Networks. The Great Tipping Point Test. Social Scientist Magazine, 2770, 26 of July.
Castells, M. (2006). Społeczeństwo sieci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN .
Davenport, Th.; Harris, J. (2007). Competing on Analytics: The New Science of Winning. Boston: Harvard Business School Publishing.
Davidow, W. H. (2011). Overconnected: The Promise and Threat of the Internet. New York: Delphinium Books.
Davis, F. (1998). Komputer, czyli wszechświat [online]. Magazyn Sztuki, 17 [17.04.2014], http://magazynsztuki.eu/old/archiwum/post_modern/postmodern_3.htm
Dizard, W. P. (1982). Coming Information Age. An Overview of Technology, Economics and Politics. New York: Longman.
Foucault, M. (1993). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Wydaw. Aletheia.
Gladwell, M. (2009). Punkt przełomowy. Kraków: Znak.
Gruber, H. E. (2011). Analiza komunikacji w nowych mediach. W: R. Wodak, M. Krzyżanowski (red.) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Warszawa Łośgraf, 89-122
Habermas, J. (1987). The Philosophical Discourse of Modernity. Cambridge Mass: The MIT Press.
Idzik, P. (2013). Analiza Big Data. Badania niereaktywne w erze Internetu 2.0. W: Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet/Nowe Media/Kultura 2.0. Lublin: E-naukowiec, 153-168.
Jadacki, J. (red). 2003. Analiza pojęcia informacji. Warszawa: Semper.
Jenkins, H. (2006). Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa: Wydaw. Akademickie i Profesjonalne.
Kaczmarek, J. (2013). Affective conception of information and affect representaion in information systems. Zagadnienia informacji Naukowej. Studia Informacyjne, 51(2), 64-77.
Kerckhove, D., de (2009a). Przeciw Architekturze (architektura inteligencji). W: M. Derda-Nowakowski i A. Maj (red.) Kody McLuhana. Topografia nowych mediów, Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina, 37-44.
Kerckhove, D., de (2009b). Przyszłość 2030. W: M. Derda-Nowakowski i A. Maj (red.) Kody McLuhana. Topografia nowych mediów, Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina, 81-90.
Kaniewski, Ł. (2014). Drugie dno Internetu. Focus 1(220), 25-30.
Kroker, A.; Weinstein, M. (1994). Data Trash: The Theory of the Virtual Class. New York: St. Martin Press.
Krzysztofek, K. (2009). Zdekodowane kody. W: A. Maj, M. Derda-Nowakowski (red.) Kody McLuhana. Topografia nowych mediów. Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina, 9-36.
Krzysztofek, K. (2010). Paratekst jako postfabrykat kultury. W: A. Gwóźdź (red.) Pogranicza audiowizualności. Parateksty kina, telewizji i nowych mediów Kraków: Universitas, 13-44.
Krzysztofek, K. (2011) Będziemy żyć pod cyfrowym niebem (rozmowa przeprowadzona przez R. Bombę). Kultura i Historia, 19 [24.04.2014], http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/2400
Lem, S.(1999). Bomba megabitowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Manovich, L. (2013). Software Takes Command. New York: Bloomsbury Publishing.
May, T. (2009). The New Know: Innovation Powered by Analytics, New Jersey: Wiley and SAS Business Series
Mayer-Schoenberger, V. (2011(, Delete: The Virtue of Forgetting in the Digital Age. Princeton; Oxford: Princeton University Press.
Mayer-Schoenberger, V., Cukier, K. (2013). Big Data. A Revolution that will Transform how we live, work and Think. Hartcourt: Eamon Dolan, Houghton Mifflin Harcourt.
Muraszkiewicz, M. (2014). Essay on information overload. Zagadnienia Informacji Naukowej. Studia Informacyjne, 52(1), ….
Postman, N. (2004). Technopol. Triumf techniki nad kulturą. Warszawa: Wydaw. MUZA.
Price, G.; Sherman, C.; Sullivan, D. (2001). The Invisible Web: Uncovering Information Sources Search Engines Can't See. Medford, NJ: Information Today.
Rheingold, H. (2002). Smart Mobs. The Next Social Revolution. Transforming Cultures and Communities in the Age of Instant Access. Cambridge Mass: Basic Books.
Rheingold, H. (2005. Narzędzia ułatwiające myślenie. Historia i przyszłość metod poszerzania możliwości umysłu. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
Rosen, J. (2010). Sieć bez przebaczenia, Gazeta Wyborcza, 7-8.08, 18-19.
Roszak, T. (1969). The Making of Counter Culture. Reflections on the Technocratic Society and Its Youthful Opposition. Garden City NY: Doubleday.
Salganik, M. J.; Watts D. J. (2009). Web-Based Experiments for the Study of Collective Social Dynamics in Cultural Markets. Topics in Cognitive Science, 1(3), 439-468.
Snow, Ch. P. (1961). The Two Cultures and the Scientific Revolution. New York: Cambridge University Press.
Surowiecki, J. (2005). The Wisdom of Crowds: Why the Many Are Smarter Than the Few and How Collective Wisdom Shapes Business, Economies, Societies and Nations. New York: Doubleday.
Virilio, P. (2006). Bomba informacyjna. Warszawa: Sic!
Weinberger, D. (2008). Everything Is Miscellaneous: The Power of the New Digital Disorder. New York: Henry Holt & Co.
Afiliacja: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie, Polska
Biogram:
Dr hab. KAZIMIERZ KRZYSZTOFEK jest profesorem socjologii w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej i wykładowcą w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych. Stypendysta Fulbrighta w Massachusetts Institute of Technology w zakresie badań nad mediami i komunikacją, gościnny wykładowca w College of Liberal Arts, Pensylvania State University (1996). W latach 1995–2006 członek Komitetu Prognoz PAN „Polska 2000 Plus”. Autor wielu publikacji z dziedziny mediów, społeczeństwa informacyjnego, sieci społecznych, technologii cyfrowych, m.in. książek Komunikowanie międzynarodowe: informacja – kultura – środki masowego przekazu – stosunki międzynarodowe (Warszawa 1983), Cywilizacja: dwie optyki (Warszawa 1991), (wspólnie z M. S. Szczepańskim) podręcznika uniwersyteckiego: Zrozumieć rozwój: od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych (Katowice, 2002, wyd. 2, 2005) oraz raportu dla United Nations Development Program: Poland and the Global Information Society. Logging on (2002).
Kontakt z autorem:
kkrzysz1@swps.edu.pl
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie
ul. Chodakowska 19/31
03-815 Warszawa
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
