Rejestracja dorobku naukowego w instytucjonalnych systemach repozytoryjnych polskich uniwersytetów
Agnieszka Adamiec
https://orcid.org/0000-0003-3372-258X
Afiliacja: Biblioteka GłównaSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Artykuł przedstawia wyniki badań nad aktualnym stopniem rozwoju repozytoriów instytucjonalnych polskich uniwersytetów, w tym szczególnie nad stanem rejestracji dorobku naukowego i podstawami prawnymi regulującymi funkcjonowanie systemów repozytoryjnych. Celem badań było ustalenie poziomu otwartości polskich publikacji naukowych.
Koncepcja/Metody badań: Autorka zbadała liczebność zasobów w różnych systemach rejestrujących dorobek naukowy pracowników uniwersytetów (repozytoriach, Archiwach Prac Dyplomowych (APD) oraz bibliografiach publikacji pracowników). Podstawą badań były informacje udostępnione na stronach
internetowych tych systemów oraz bibliotek i uczelni odpowiedzialnych za ich prowadzenie, a także innych instytucji i organizacji wspierających otwartą naukę w Polsce. Badania empiryczne autorka uzupełniła krytyczną analizą piśmiennictwa przedmiotu.
Wyniki i wnioski: Dzięki zastosowanym metodom badawczym wykazano, że funkcjonujące obecnie systemy repozytoryjne polskich uniwersytetów spełniają swoje zadania w niewystarczającym stopniu, a proces ich rozwoju jest wolniejszy od oczekiwanego. Potwierdza to niewielka liczba rejestrowanych w nich publikacji i znikomy procent umocowań prawnych instytucjonalnej polityki otwartego dostępu.
Zastosowanie praktyczne: Wnioski z badań mogą przyczynić się do poprawy stanu polskich repozytoriów instytucjonalnych. Mogą też posłużyć jako punkt wyjścia do dalszych badań systemów repozytoryjnych.
Oryginalność/Wartość poznawcza: Podjęcie tematu stanu rejestracji dorobku naukowego w instytucjonalnych repozytoriach jest istotne z uwagi na aktualność zagadnienia otwierania dostępu do publikacji naukowych oraz w szerszym zakresie – otwierania nauki.
Słowa kluczowe
Instytucjonalana polityka otwartości; Otwarty dostęp; Polskie repozytoria instytucjonalne; Uniwersytet
Bibliografia
Baran, S., oprac. (2017). Sprawozdanie z działalności Biblioteki Uniwersyteckiej za rok 2016 [online].
Biblioteka Uniwersytecka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, [21.02.2019], https://bu.uwm.edu.pl/sites/default/files/files//pdf/bu_sprawozdanie_za_rok_2016.pdf
Bednarek-Michalska, B. (2017). Polish Digital Libraries and Repositories. Origins, Operation and Usage. Przegląd Biblioteczny. The Library Review [online], numer specjalny, 46–69, [21.02.2019], http://pliki.sbp.pl/ac/library_review_special_issue/2017/library_review_2017.pdf
Bohdanowicz, K., Parkoła, T., Werla, M. (2016). Realizacja potrzeb użytkowników bibliotek cyfrowych na przykładzie systemu dLibra 6. Biuletyn EBIB [online], 8(170), [13.02.2019], http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/497/654
Cichocka, M. (2014). Bezpłatny dostęp do prac dyplomowych i artykułów naukowych. Otwarcie RUB.
Białystok Online [online], [10.02.2019], http://www.bialystokonline.pl/bezplatny-dostep-do-pracdyplomowych-i-artykulow-naukowych-otwarcie-rub,artykul,77016,6,1.html
Głowacka, E. (2016). Polskie repozytoria instytucjonalne jako miejsce dla otwartych zasobów naukowych i edukacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej – Studia Informacyjne [online], 1(107), 44–54, [10.02.2019], http://www.sbp.pl/repository/wydawnictwo/Czasopisma/ZIN/ZIN_2016_1.pdf#page=45
Hamerska, M., Warsiński, W., Hopa-Surma, M., Ruszczyk, Z. (2018). OMEGA-PSIR na Uniwersytecie Gdańskim – doświadczenia z wdrożenia. V Ogólnopolskie Seminarium Użytkowników Uczelnianych Baz Wiedzy, Warszawa [online], [04.02.2019], http://www.bg.pw.edu.pl/images/OIN/Omega_PSIR/OMEGAPSIR_na_Uniwersytecie_Gdanskim_doswiadczenia_z_wdrozenia.pdf
Janiak, M., Próchnicka, M. (2017). Otwarte repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego jako element systemu zarządzania informacją instytucjonalną: wyniki badań przeprowadzonych wśród przedstawicieli środowiska akademickiego uczelni [online], Kraków: Biblioteka Jagiellońska, [05.02.2019],
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/46723
Karwasińska, E., Rychlik, M. (2013). Doświadczenia z funkcjonowania pierwszego w Polsce repozytorium instytucjonalnego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. XXI edycja seminarium Digitalizacja, repozytoria i biblioteki cyfrowe cd. Tworzenie i archiwizowanie zasobów, Warszawa [online], [05.02.2019], https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/6498/5/Karwasinska_Rychlik_Doswiadczenia_z_funkcjonowania_pierwszego_w_Polsce_repozytorium.pdf
Knop, U. (2018). Wybrane aspekty rozwoju udostępniania prac doktorskich w repozytoriach instytucjonalnych polskich uczelni wyższych. PTIN – Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej [online], 1, 38–46, [31.05.2019], http://www.ptin.us.edu.pl/pelne_teksty/2018–1.pdf
Komisja Europejska (2018). Zalecenie Komisji (UE) 2018/790 z dnia 25 kwietnia 2018 r. w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony. Dz. U. UE 2018 [online], L 134, 12–18, [04.02.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0790&from=PL
Kuncewicz, M. (2018). Repozytorium Uniwersytetu Zielonogórskiego. Uniwersytet Zielonogórski [online], 7, 36–38. [10.02.2019], http://miesiecznik.uz.zgora.pl/wydawnictwo/miesiecznik10-2018/21.pdf
Materska, K. (2018). Rozwijanie otwartej nauki. Analiza wkładu European University Association (2008–2018). PTIN – Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej [online], 1, 3–15, [31.05.2019], http://www.ptin.us.edu.pl/pelne_teksty/2018–1.pdf
Mikołajuk, L., Goszczyńska, A. (2016). Rola biblioteki akademickiej w procesie otwierania naukina przykładzie funkcjonowania Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego. W: S. Skórka, M. Rogoż (red.), Bibliotekarz 2.0. Nowe technologie. Nowe wyzwania (178–189) [online], Kraków:nWydaw. Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, [06.02.2019], http://docplayer.pl/35997322-Rola-biblioteki-akademickiej-w-procesie-otwierania-nauki-na-przykladzie-funkcjonowaniarepozytorium-uniwersytetu-lodzkiego.html
Miliony (2018). Miliony na modernizację [online]. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, [13.02.2019], https://www.umk.pl/wiadomosci/?id=25859
MNiSW (2015). Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce [online]. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, [30.05.2019], https://www.gov.pl/documents/1068557/1069061/20180413_Kierunki_rozwoju_OD_wersja_ostateczna.pdf
MNiSW (2017). Wyniki badania ankietowego MNiSW nt. otwartego dostępu w 2017 r. Załącznik nr 1do Raportu nt. polityki OA w latach 2015–2017 [online]. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, [30.05.2019], https://www.gov.pl/documents/1068557/1069061/20180413_Za%C5%82_nr_1_-_Wyniki_Ankiety_MNiSW_OA_2017.pdf/3e3ef127-8563-4126-1c47-4a18bc97251f
MNiSW (2018). Raport nt. realizacji polityki otwartego dostępu do publikacji naukowych w latach 2015–2017 [online]. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, [30.05.2019], https://www.gov.pl/documents/1068557/1069061/20180413_Raport_nt_polityki_OA_w_latach_2015-2017_ost.pdf/11191306-ecb3-b73d-c82a-72ba6d170c0d
MNiSW (b.d.). Wykaz uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego – publiczne uczelnie akademickie [online]. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, [30.05.2019], https://www.gov.pl/web/nauka/wykaz-uczelni-publicznych-nadzorowanych-przezministra-wlasciwego-ds-szkolnictwa-wyzszego-publiczne-uczelnie-akademickie
Muraszkiewicz, M., Szmidt, J., Zaremba, K. (2014). SYNAT i ΩΨR – ku ekosystemowi wsparcia informacyjnego nauki i uczelni polskich. Zagadnienia Informacji Naukowej – Studia Informacyjne [online], 2(104), 7–22, [10.02.2019], http://pliki.sbp.pl/ac/2395_ZIN_2014_02.pdf
Poziemski, J. (2013). Biblioteka cyfrowa jako innowacja w systemie bibliotecznym na przykładzie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego. W: A. Marciniak, I. Sójkowska (red.), Kreatywność i innowacje w bibliotece naukowej (7–18) [online], Łódź: Wydaw. Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi, [19.01.2019], https://bon.edu.pl/media/book/pdf/Kreatywnosc_i_innowacja_Komunikaty-AM-IS.pdf
Rybiński, H., Skonieczny, Ł., Koperwas, J., Struk, W. (2018). Rozwój oprogramowania OMEGA-PSIR z uwzględnieniem interoperacyjności systemów uczelnianych z systemami globalnymi [online], [06.02.2019], http://www.bg.pw.edu.pl/images/OIN/Omega_PSIR/Eurocris_Rozwoj_oprogramowania_OMEGAPSIR_z_uwzglednieniem_interoperacyjnosci_systemow_uczelnianych_z_systemami_globalnymi.pdf
Schiltz, M. (2018). Science without Publication Paywalls a Preamble to: cOAlition S for the Realization of Full and Immediate Open Access [online]. Science Europe, [14.02.2019], https://www.scienceeurope.org/wp-content/uploads/2018/09/cOAlitionS.pdf
Science Europe (2019). Rationale for the Revisions Made to the Plan S Principles and Implementation Guidance [online]. Science Europe, [09.06.2019], https://www.coalition-s.org/rationale-for-the-revisions/
Socha, B. (2017). How Much Do Top Publishers Charge for Open Access? [online]. Open Science, [14.02.2019], https://openscience.com/how-much-do-top-publishers-charge-for-open-access/.
Szafrański, L. (2019). Zarządzanie zasobami dokumentów elektronicznych w instytucjonalnych repozytoriach akademickich. Warszawa: Wydaw. SBP.
Wałek, A. (2013). Biblioteki wobec idei otwartego dostępu do zasobów nauki [online]. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, [10.02.2019], https://repozytorium.pwr.edu.pl/podgl_pliku.aspx?ID=20743
Weryho, M., Zmitrowicz, M. (2015). Inicjatywa uruchomienia Repozytorium Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w opinii pracowników naukowo dydaktycznych uczelni. Bibliotekarz Zachodniopomorski [online], 3–4, 76–86, [10.02.2019], https://repozytorium.ukw.edu.pl/handle/item/4437
https://orcid.org/0000-0003-3372-258X
Afiliacja: Biblioteka GłównaSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Polska
Biogram:
AGNIESZKA ADAMIEC jest absolwentką dwóch kierunków studiów: informacji naukowej i bibliotekoznawstwa
(2008) oraz filologii polskiej (2011) na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach. Pracuje
w Bibliotece Głównej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na stanowisku asystenta dyplomowanego.
Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół zagadnień zarządzania wiedzą i informacją, otwartości
w nauce, wyszukiwania informacji, oceny jakości systemów i zasobów informacyjnych. Obecnie przygotowuje
rozprawę doktorską na temat modelu oceny akademickich repozytoriów instytucjonalnych w Polsce.
Kontakt z autorką:
agnieszka_adamiec@sggw.pl
Biblioteka Główna
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Nowoursynowska 161
02-787 Warszawa
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
