Organizacja wiedzy w cyfrowym świecie: wpływ rewolucji cyfrowej na ewolucję metod i narzędzi organizacji wiedzy
Barbara Sosińska-Kalata
https://orcid.org/0000-0002-4511-4701
Afiliacja: Katedra Informatologii, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii,Uniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Celem artykułu jest przeanalizowanie zmian zachodzących w organizacji wiedzy pod wpływem rewolucji cyfrowej oraz identyfikacja kluczowych czynników, które wyznaczają nowe koncepcje metod i narzędzi organizacji dostępu do zapisanej wiedzy w środowisku cyfrowym.
Koncepcja/Metody badawcze: Artykuł ma charakter ogólnej teoretycznej refleksji nad ewolucją metod i narzędzi organizacji wiedzy. Na podstawie piśmiennictwa przedmiotu przeanalizowano proces kształtowania się koncepcji organizowania dostępu do zapisanej wiedzy w środowisku cyfrowym oraz przedyskutowano jego uwarunkowania technologiczne i społeczne. Zwrócono uwagę na konsekwencje rozwoju zjawiska big data (gigadanych, megadanych) dla organizacji wiedzy oraz nowe kierunki zastosowań systemów organizacji wiedzy (SOW).
Wyniki i wnioski: Wśród czynników technologicznych, które najsilniej oddziałują na kształtowanie nowych koncepcji organizowania wiedzy w świecie cyfrowym oraz kierunków modyfikowania tradycyjnych i tworzenia nowych modeli SOW wskazano: rozwój technologii przetwarzania języka naturalnego (NLP), upowszechnienie hipertekstu, rozwój technologii semantycznych, metod maszynowego uczenia i technologii Web 2.0, wykorzystanie technik wizualizacji informacji, dostosowanie funkcjonalności SOW do zastosowań na urządzeniach mobilnych. Wśród uwarunkowań społecznych jako czynniki odgrywające najważniejszą rolę w wyznaczaniu kierunków ewolucji metod i narzędzi organizacji wiedzy wskazano: nastawienie na obsługę użytkownika nieprofesjonalnego, dostosowanie metod budowy, struktury i funkcjonalności SOW do rosnącej różnorodności reprezentowanych za ich pomocą obiektów informacyjnych oraz pytań użytkowników kierowanych do serwisów informacyjnych.
Oryginalność/Wartość poznawcza: Zgodnie z wiedzą autorki, przedstawione rozważania są pierwszą w polskim piśmiennictwie kompleksową próbą prześledzenia wpływu rewolucji cyfrowej na rozwój metod i narzędzi organizacji wiedzy.
Słowa kluczowe
Big data; Gigadane; Klasyfikacja fasetowa; Organizacja wiedzy; Rewolucja cyfrowa; System organizacji wiedzy; Środowisko cyfrowe; Tezaurus
Deskryptory Biblioteki Narodowej
1901-2000; 2001-; Big data; Klasyfikacja fasetowa; Organizacja wiedzy; Tezaurus; Trzecia rewolucja przemysłowa;Bibliografia
Aitchison, J., Dexter Clark, S. (2003). The Thesaurus: A Historical Viewpoint with a Look to the Future. Cataloging & Classification Quarterly, 37 (3/4), 5–21.
Brughton, V. (2015). Essential Classification. 2nd ed. London: Facet Publishing. Café, L.M., Rocha Souza, R. (2017). Sentiment Analysis and Knowledge Organization: An Overview of the International Literature. Knowledge Organization, 44 (3), 199–214.
Cleverdon, C. (1967). The Cranfield Tests on Index Languages Devices. Aslib Proceedings 19 (6), 173–194.
Claverly, P.H., Muir, L.J. (2018). Using Knowledge Organization Systems to Automatically Detect Forward-looking Sentiment in Company Reports to Infer Social Phenomena. Knowledge Organization, 45 (2), 152–169.
Czerny, A.I. (1978). Wstęp do teorii wyszukiwania informacji. Warszawa: OIN PAN. Garcia-Marco, F.-J. (2016). Enhancing the Visibility and Relevance of Thesauri in the Web: Searching for a Hubin the Linked Data Environment. Knowledge Organization, 43 (3), 193–202.
Gawrysiak, P. (2008). Rewolucja cyfrowa: rozwoj cywilizacji informacyjnej. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, Mikom.
Gilchrist, A. (2003). Thesauri, Taxonomies and Ontologies – An Etymological Note. Journal of Documentation, 59 (1), 7–18.
Gnoli, C., Poli, R. (2004). Levels of Reality and Levels of Representation. Knowledge Organization, 31 (3), 151–160.
Gnoli, C., Pullmann, T., Cousson, Ph., Merli, G., Szostak, R. (2011). Representing the Structural Elements of a Freely Faceted Classification. In: A. Slavic, E. Civallero (eds). Classification and Ontology: Formal Approaches and Access to Knowledge: Proceedings of the International UDC Seminar, The Hague, 19–20 September 2011 (193–205). Würzburg: Ergon Verlag.
Hjorland, B. (2012). Is Classification Necessary After Google? Journal of Documentation, 68 (3), 299–317.
Hjorland, B. (2016). Does the Traditional Thesaurus Have a Place in Modern Information Retrieval? Knowledge Organization, 43 (3), 145–159.
Ibekwe-SanJuan, F., Bowker, G.G. (2017). Implications of Big Data for Knowledge Organization. Knowledge Organization, 44(3), 187–193.
Kempf, A.O., Neubert, J. (2016). The Role of Thesauri in an Open Web: A Case Study of the STW Thesaurus for Economics. Knowledge Organization, 43 (3), 160–173.
León Manifesto (2007). The Leon Manifesto [online], ISKO-IT (10.05.2019], http://www.iskoi.org/ilc/leon.php
MacFarlane, A. (2016). Knowledge Organization and Its Role in Multimedia Information Retrieval. Knowledge Organization, 43 (3), 180–183.
McIlwaine, I.C., Broughton, V. (2000). Guest Editorial: The Classification Research Group – Then and Now. Knowledge Organization, 27 (4), 195–199.
NAS (1959). Proceedings of the International Conference on Scientific Information, Washington, D.C.,
November 16–21, 1958. Washington: National Academy of Sciences.
Otlet, P. (1934). Traite de documentation: le livre sur le livre: theorie et pratique. Bruxells: Editiones
Mundaneum, Palais Mondial
Perry, J.W., Kent, A. (1958). Tools for Machine Literature Searching. Semantic Code Dictionary. Equipment. Procedures. New York: Interscience Publishers.
Roszkowski, M. (2009). Simple Knowledge Organization System (SKOS) – reprezentacja wiedzy w sieciowych systemach organizacji wiedzy. Zagadnienia Informacji Naukowej, 1, 89–102.
Saracevic, T. (2010). Information Science. In: M. Bates, M.N. Maack (eds.). Encyclopedia of Library and Information Sciences. Third Edition, Boca Raton, FL, London: CRC Press, 2570–2584.
Satija, M.P. (2017). Colon Classification (CC). Review of Concepts in Knowledge Organization. Knowledge Organization, 44 (4), 291–307.
Severino, F. (2005). What thesaurus to define EU/ACP relations? Analysis of the term development in the thesauri of the EU and other international organizations [online]. Research presented at the ISKO Italy-UniMIB meeting: Milan, June 24, 2005. ISKO-IT [10.05.2019], http://www.iskoi.org/doc/development.htm
Shiri, A. (2014). Linked Data Meets Big Data: A Knowledge Organization Systems Perspective. Advances in Classification Research Online, 24(1), 16–20.
Skorochodko, E.F. (1971). Semanticheskie problemy avtomatizatsii informatsionnogo poiska. Kijev: Naukova Dumka.
Soergel, D. (2015). Unleashing the Power of Data Through Organizations: Structure and Connections for Meaning, Learning and Discovery. Knowledge Organization, 42(6), 401–427.
Sosińska-Kalata, B. (2006). Tezaurusy w zmieniającym się środowisku wyszukiwania informacji. W: B. Sosińska-Kalata et al. (red.), Informacja w sieci. Problemy, metody, technologie. Warszawa: Wydaw. SBP, 140–156.
Sosińska-Kalata, B. (2008). Kształtowanie się nowego paradygmatu organizacji zasobów wiedzy w społeczeństwie sieciowym. W: D. Pietruch-Reizes, W. Babik (red.). Wymiana informacji i rozwój profesjonalnych usług informacyjnych w edukacji, nauce i kulturze na rzecz społeczeństwa opartego
na wiedzy. Katowice: PTIN, 17–23.
Sosińska-Kalata, B. (2011). Nowe narzędzia organizacji wiedzy a jakość usług informacyjnych. W: D. Pietruch-Reizes, W. Babik (red.). Bezpieczna, innowacyjna i dostępna informacja. Perspektywy dla sektora usług informacyjnych w społeczeństwie wiedzy. Katowice: PTIN, 95–109.
Sosińska-Kalata, B. (2017). Kierunki rozwoju współczesnej informatologii. Forum Bibliotek Medycznych, 10 (2), 25–46.
Sosińska-Kalata, B. (2018). Big data (dane masowe) w nauce o informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej, 56 (2), 7–35.
Spiteri, L. (1995). The Classification Research Group and the Theory of Integrative Levels [online]. Katharine Sharp Review, 1, 1–8, [10.05.2019], https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/78239/spiteri_classification.pdf?sequence=2&isAllowed=y
Stanford (n.d.). Working Papers Concerning the Creation of Google [online]. Stanford University Digital Library. Stanford Digital Library Technologies Project [7.05.2019], http://diglib.stanford.edu:8091/diglib/pub/projectdir/google.html
Tudhope, D., Binding, C. (2016). Still Quite Popular After All Those Years – The Continued Relevance of the Information Retrieval Thesaurus. Knowledge Organization, 43 (3), 174–179.
White, M. (2016). The Value of Taxonomies, Thesauri and Metadata in Enterprise Search. Knowledge Organization, 43 (3), 184–192.
Wojtasiewicz, O.A., Bojar, B. (1977/1978). Sprawozdanie z prac nad kodem semantycznym dla SINTO [dok. niepubl.].
https://orcid.org/0000-0002-4511-4701
Afiliacja: Katedra Informatologii, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii,Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Prof. dr hab. BARBARA SOSIŃSKA-KALATA jest kierownikiem Katedry Informatologii na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz redaktor naczelną czasopisma Zagadnienia Informacji Naukowej – Studia Informacyjne i członkiem Komitetu Naukoznawstwa PAN. Specjalizuje się w problematyce nauki o informacji, w szczególności organizacji wiedzy, a także ilościowych badań informacji oraz historii, teorii i metodologii nauki o informacji. Opublikowała ponad 250 prac, w tym 12 książek i ponad 160 artykułów naukowych. Do jej najnowszych publikacji należą: Nauka o informacji wśród nauk o kulturze (Kultura książki i informacji, Katowice, 2017), Książka (dokument) w środowisku informacyjnym (Encyklopedia Książki, Wrocław 2017), The impact of the works by Paul Otlet and Suzanne Briet on the development of the epistemology of documentation and information science in Poland (Fondaments épistémologiques et théoriques de la science de l’information-documentation, London, 2018), Big data (dane masowe) w nauce o informacji (Zagadnienia Informacji Naukowej, 2018).
Kontakt z autorką:
b.sosinska@uw.edu.pl
Katedra Informatologii
Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Uniwersytet Warszawski
ul. Nowy Świat 69
00-046 Warszawa
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
