Wyjątki od prawa autorskiego na rzecz nauki w kontekście technologii cyfrowych
Teresa Święćkowska
http://orcid.org/0000-0002-3979-5600
Afiliacja: Katedra Informatologii, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii,Uniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
Cel/Teza: Celem artykułu jest opis i analiza wyjątku od prawa autorskiego dotyczącego eksploracji tekstów i danych dla celów naukowych w kontekście historycznego rozwoju wyjątków dla celów naukowych.
Koncepcja/Metody badań: Badanie obejmuje przegląd literatury przedmiotu i akty prawne. W badaniu zastosowano metodę krytycznej analizy tekstów w podejściu tematycznym.
Wyniki i wnioski: Omówiono rozwój wyjątków od prawa autorskiego w ujęciu chronologicznym oraz przedstawiono prawne uwarunkowania eksploracji tekstów i danych. Omówiono także wprowadzone ostatnio wyjątki od prawa autorskiego w tym zakresie i wskazano zalety i ograniczenia tych rozwiązań.
Zastosowanie praktyczne: Wskazano możliwości rozwoju nowych usług informacyjnych w związku z wprowadzanymi ostatnio regulacjami prawnymi.
Oryginalność/Wartość poznawcza: W artykule przedstawiono nowe zjawisko eksploracji tekstów i danych dla celów naukowych w interdyscyplinarnym ujęciu, łączącym zagadnienia prawa autorskiego z problematyką dostępu do informacji.
Słowa kluczowe
Badania naukowe; Eksploracja tekstów i danych; Prawo autorskie; Wyjątki
Deskryptory Biblioteki Narodowej
1901-2000; 1945-1989; 1989-2000; 2001-; Badania naukowe; Eksploracja danych; Eksploracja tekstu; Open Access; Open content; Prawo autorskie;Bibliografia
Akt Paryski (1990). Akt Paryski Konwencji Berneńskiej o Ochronie Dzieł Literackich i Artystycznych sporządzony w Paryżu dnia 24 lipca 1971 r. DzU, 82.
Armstrong, T. K. (2006). Digital Rights Management and the Process of Fair Use. Faculty Articles and Other Publications [online], Paper 146. Cincinnati College of Law. Scholarship and Publications, [25.07.2019], http://scholarship.law.uc.edu/fac_pubs/146
Barta, J., Markiewicz, R. (2016). Prawo autorskie. Warszawa: Wolters Kluwer.
Borghi, M., Karapapa, S. (2011). Non-display Uses of Copyright Works: Google Books and Beyond. Queen Mary Journal of Intellectual Property, 1(1), 21–52.
Copyright Law (1976, 2016). Copyright Law of the United States and Related Laws Contained in Title 17 of the United States Code, December 16 [online]. Gopyright.gov [25.07.2019], https://www.copyright.gov/title17/
Dusollier, S. (2003). Fair Use by Design in the European Copyright Directive of 2001, Communica¬tions of the ACH, 47 (4), 51–55.
Dyrektywa UE (2001). Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (UW) z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeń¬stwie informacyjnym. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 17(1), 230–239.
Dyrektywa UE (2019). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwiet¬nia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz
zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej [online] 130/92, 17 maja. EUR-lex [10.10.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CE¬LEX:32019L0790&from=EN
Elkin-Koren, N. (2017). Copyright in a Digital Ecosystem. A User Rights Approach. In: R. L. Okediji (ed.), Copyright Law in an Age of Limitations and Exceptions (132–168). Cambridge: Cambridge University Press.
Geiger, Ch., Frosio, G., Bulayenko, O. (2018). Text and Data Mining in the Proposed Copyright Re¬form: Making the EU Ready for an Age of Big Data? Legal Analysis and Policy Recommendations. IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law, 49(7), 814–844.
Goldstein, P., Hugenholtz, P. B. (2010). International Copyright: Principles, Law, and Practice. Oxford: New York: Oxford University Press.
Ghosh, Y. (2017). Jurisprudential Analysis of the Rights of the Users. In: M. K. Sinha, V. Mahalwar (eds), Copyright Law in the Digital World. Challenges and Opportunities (61–96). Singapore: Springer.
Ignatow, G., Mihalcea, R. (2018). An Introduction to Text Mining Research Design, Data Collection, and Analysis. Thousand Oaks: Sage.
Hilty, R., Richter, H. (2017). Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition on the Proposed Modernisation of European Copyright Rules Part B Exceptions and Limitations (Art. 3 – Text and Data Mining). Max Planck Institute for Innovation & Competition Research Paper [online] 17(2), January 14. SSRN, [25.07.2019], https://ssrn.com/abstract=2900110 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2900110
Hugenholtz, P., Senftleben, M. (2012). Fair Use in Europe: In Search of Flexibilities, [online], Institute for Information Law Research Paper, 2012–33, February 29. SSRN [10.10.2018], https://ssrn.com/abstract=2013239 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2013239
Iavindrasana, J., Cohen, G. Depeursinge, A., Müller, H., Meyer, R., Geissbuhler, A. (2009). Clinical Data Mining: A Review. Methods of Information in Medicine [online], 121–133, https://doi.or¬g/10.1055/s-0038-1638651
Kamocki, P., Ketzan, E., Wildgans, J., Witt, A. (2019). New Exceptions for Text and Data Mining and Their Possible Impact on the CLARIN Infrastructure. Selected Papers from the CLARIN Annual Conference 2018. Linköping Electronic Conference Proceedings [online], 159: 66–71. Linköping University Electronic Press [30.08.2019], http://www.ep.liu.se/ecp/159/007/ecp18159007.pdf
Manuel, K. M. (2010).The Google Library Project: Is Digitization for Purposes of Online Indexing Fair Use under Copyright Law? In: B. D. Rhodes (red), Copyright Law And A Brief Look At The Google Library Project (131–143).New York: Nova Science Publishers.
Mulligan, D. K. (2003). Digital Rights Management and Fair Use by Design. Communications of the ACH, 47(4), 31–33.
Plale, B. A., Dickson, E., Kouper, I., Liyanage, S. H., Ma, Y., McDonald, R. H., Walsh, J. A., Withana, S. (2019). Safe Open Science for Restricted Data. Data and Information Management [online], 3(1), 50–60. DeGruyter [25.07.2019], https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/dim.2019.3.issue-1/dim-2019-0005/dim-2019-0005.pdf
Porozumienie TRISP (1994). Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej [online]. Biblioteka Sejmowa [31.08.2019], http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/in¬ne/1994-r0.html
Reichman, J.H., Okediji, R. L. (2012). When Copyright Law and Science Collide: Empowering Digi¬tally Integrated Research Methods on a Global Scale. Minnesota Law Review, 96(4), 1362–1480.
Rendas, T. (2015) Destereotyping the Copyright Wars: The ‘Fair Use vs. Closed List’ Debate in the EU, [online], September 8. SSRN [10.10.2019], https://ssrn.com/abstract=2657482 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2657482
Ricketson, S., Ginsburg, J.C. (2006). International Copyright and Neighbouring Rights: The Berne Convention and Beyond. Oxford: New York: Oxford University Press.
Rosati, E. (2019) Copyright as an Obstacle or an Enabler? A European Perspective on Text and Data Mining and Its Role in the Development of AI. Asia Pacific Law Review [online], September 12. SSRN [12.10.2019], SSRN: https://ssrn.com/abstract=3452376
Sag, M. (2009). Copyright and Copy-Reliant Technology. Northwestern University Law Review, 103, 1607–1682.
Sag, M. (2019). The New Legal Landscape for Text Mining and Machine Learning. Journal of the Copyright Society of the USA [online], 66, February 9. SSRN [25.07.2019], https://ssrn.com/abs¬tract=3331606 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3331606
Samuelson, P. (2017). Justifcations for Copyright Limitations and Exceptions. In: R. L. Okediji (ed.) Copyright Law in an Age of Limitations and Exceptions (12–59). Cambridge: Cambridge Univer¬sity Press.
Sikorski, R. (2010) Ocena dozwolonego użytku w prawie autorskim w świetle kryteriów testu trój¬stronnego. W: J. Kępiński, K. Klafkowska-Waśniowska, R. Sikorski (red.). Granice prawa autorskiego (25–52). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
SPARC (n.d.) SPARC Europe Guidance to Members Publishers’ Content-Mining Policies. SPARC Eu¬rope [25.07.2019], https://sparceurope.org/test2017/wp-content/uploads/dlm_uploads/2017/12/ TDMlicenceguidance_SPARCEurope_170214–1-2.pdf
Święćkowska, T. (2016). Choroba sieroca humanistyki cyfrowej, czyli o problemach z niewyjaśnionymi prawami autorskimi. W: B. Sosińska-Kalata; M. Przastek-Samokowa; Z. Wiorogórska (red.) Nauka o informacji w okresie zmian. Informatologia i humanistyka cyfrowa (109–120). Warszawa: SBP.
Święćkowska, T. (2018). Kochani krwiopijce. Własność literacka i prawo autorskie w dziewiętnastowiecznej Polsce. Kraków: Universitas.
Traktat WIPO (1996). Traktat WIPO o prawie autorskim. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, [online] 33(11), 210–216, [22.07.2019], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?u¬ri=CELEX:22000A0411(01)&from=PL
Ustawa (1994, 2019). Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. DzU, 24, poz. 83. Tekst ujednolicony: 2019 [online]. Biblioteka Sejmowa [30.08.2019], http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940240083/U/D19940083Lj.pdf
http://orcid.org/0000-0002-3979-5600
Afiliacja: Katedra Informatologii, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii,Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr hab. TERESA ŚWIĘĆKOWSKA jest adiunktem w Katedrze Informatologii Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w problematyce prawa autorskiego
w działalności informacyjnej i bibliotecznej. Jest autorką wielu artykułów z tego zakresu opublikowanych
w czasopismach i pracach zbiorowych. Ostatnio wydala książkę Kochani krwiopijce. Własność literacka i prawo autorskie w dziewiętnastowiecznej Polsce (Kraków 2018).
Kontakt z autorką
t.swieckowska@uw.edu.pl
Katedra Informatologii
Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Uniwersytet Warszawski
ul. Nowy Świat 69
00-046 Warszawa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe