Nauka o dokumentacji i informacji: o niektórych zapomnianych początkach francuskiego udziału w rozwoju dyscypliny
Mustafa El Hadi Widad
Afiliacja: GERiiCO, University of Lille, Francja
Abstrakt
CEL/TEZA: Artykuł jest przeglądem wkładu francuskich badaczy w kształtowanie epistemologii i teorii nauki o dokumentacji i informacji. Uwagę skupiono na autorach, teoriach i praktykach, które zostały niedocenione lub zapomniane przez francuskich specjalistów informacji. Podjęto próbę oceny ich wkładu i wpływu na naukę o informacji i teorię dokumentu.
KONCEPCJA/METODY BADAŃ: Autorka skupiła się na analizie literatury drukowanej lub tekstów dostępnych online oraz materiałów z konferencji ISKO-France, zorganizowanej w Paryżu w 2017 r.
WYNIKI I WNIOSKI: Przegląd francuskiego wkładu w epistemologię i teorię nauki o dokumentacji i informacji przeprowadzony został według potrójnej chronologicznej perspektywy. Pierwsza sięga wstecz aż do udziału francuskich filozofów oświeceniowych i Gabriela Naudé w rozwoju metod i teorii organizacji wiedzy. Drugi okres obejmuje relatywnie niedawną historię, od XIX do XX wieku, od narodzin frankofońskich teoretyków dokumentów, takich jak filozof Auguste Comte i jego szeroki system porządkowania, do Suzanne Briet i koncepcji dokumentu jako czegoś (potencjalnie czegokolwiek) co pełni rolę dokumentu; koncepcja ta wskazuje, że termin „dokument” w nauce o informacji powinien być używany w sensie technicznym, aby oznaczał dowolny obiekt, który można uznać za coś dla kogoś znaczącego. Okres trzeci reprezentują działania tzw. francuskich pionierów, wśród których uwagę skupiono na szczególnej pozycji Erica de Groliera i jego roli w definiowaniu i rozwinięciu kategorii Ranganathana, oraz Jeana-Claude’a Gardina, jego wkładzie i wpływie na rozwój nauki o informacji, a w szczególności organizacji wiedzy.
ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: Temat IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Nauka o informacji w okresie zmian: Innowacyjne usługi informacyjne”, na którą przygotowany został referat stanowiący podstawę niniejszego artykułu, zakładał, że mówcy przedstawią najnowszy stan wiedzy na temat innowacyjnych usług informacyjnych. Chcę jednak zasugerować, że warto mówić też o europejskiej tradycji nauki o informacjach, stanowiącej podstawę innowacji w zakresie usług informacyjnych. Tradycja ta odegrała centralną rolę w rozwijaniu związku między modernizmem a nauką o informacji, zwłaszcza w odniesieniu do schematów organizacji bibliografii i dokumentacji, które pojawiły się pod koniec XIX i na początku XX wieku. Wpływ francuskiej tradycji i jej modernizmu w teorii dokumentacji i informacji jest olbrzymi, ale wybrałam do omówienia tylko kilku spośród wielu autorów, którzy do niego się przyczynili, głównie tych, którzy są niedocenieni, o czym świadczyć może zaskakująco mało odesłań do ich prac w późniejszym piśmiennictwie.
Słowa kluczowe
Auguste Comte; Epistemologia nauki o informacji; Epistemologia organizacji wiedzy; Eric de Grolier; Francuscy encyklopedyści; Francuscy filozofowie oświeceniowi; Francuski modernizm; Gabriel Naudé; Jean-Claude Gardin; Suzanne Briet; Teoria dokumentu; Teoria nauki o informacji; Teoria organizacji wiedzy; Tradycja francuska
Bibliografia
Akbal, M. (2012). Sur une phrase de Gabriel Naudé. Documentation et bibliothèques [online], 18 (4), 198–203, [02.03.2018], https://www.erudit.org/fr/revues/documentation/2012-v58-n4--documentation01716/1028837ar.pdf
Alistair, B., Van Den Heuvel, C. (2013). Introduction. Library trends. 62 (2) (“Essays in Honor of W. Boyd Rayward: Part I”), 261–264.
Araujo, A.V.F., Crippa, G., Sabba, F. (2016). Semantic Order in the 16th Century: An Introductory Discussion of Conrad Gesner’s Pandectae. In: Proceedings of the Fourteenth International ISKO Conference, Rio de Janeiro, Brazil, september 2016 (59–66). Advances in Knowledge Organization, Vol. 15, Würzburg: Ergon-Verlag.
Bianchini, C., Giusti, L. & Gnoli, C. (2017). The APUPA Bell Curve: Ranganathan’s Visual Pattern for Knowledge Organization. Les Cahiers du numérique, 13 (1), 49–68.
Bliss, H.E. (1953). A Bibliographic Classification, Extended by Systematic Auxiliary Schedules for Composite Specification and Notation. New York: Wilson.
Bourdeau, M. (2015) Auguste Comte. In: E.N. Zalta (ed.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2015 Edition) [online], [13.05.2018], https://plato.stanford.edu/archives/win2015/entries/comte/
Broughton, V. (2013). Faceted Classification as a General Theory for Knowledge Organization. SRELS Journal of Information Management, 50 (6), 735–750.
Buckland, M. (2018). Reflections on Suzanne Briet. In: W. Mustafa El Hadi (ed.), Fondements épistémologiques et théoriques de la science de l’information-documentation. Actes du 11e colloque ISKO France 2017, 11 et 12 juillet 2017, Siège de l'Unesco, Paris (10–21). London: ISTE Editions.
Buckland, M.K. (1995). The Centenary of “Madame Documentation”: Suzanne Briet, 1894–1989. Journal of the American Society for Information Science, 46(3), 235–237.
Buckland, M. (1991a). Information and Information Systems. New York: Praeger.
Buckland, M. (1991b). Information as Thing. Journal of the American Society of Information Science, 42 (5), 351–360.
Buckland, M., (1997). What Is a ‘Document’? Journal of the American Society for Information Science, (48) 9, 804–809.
Cazes, A. (1905). Pierre Bayle: sa vie, ses idées, son influence, son ouevre. Paris: Dujarric.
De Grolier, E.A. (1962). Study of General Categories Applicable to Classification and Coding in Documentation. Paris: UNESCO.
Fayet-Scribe, S. (1996). La passion de l’organisation des connaissances: Entretien avec Eric de Grolier. I2D: information, données & documents, 33 (6), 286–293.
Gardin, J.-C., Chevalier, J., Christophe, J., Salomé, M.R. (1976). Code pour l’analyse des formes de poteries. Paris: CNRS.
Gardin, J.-C. (1958). Four Codes for the Description of Artifacts: An Essay in Archeological Technique and Theory. American Anthropologist, 60 (2), 335–357.
Gardin, J.-C. (1956). Code pour l’analyse des cylindres orientaux. Paris: Centre d’analyse documentaire pour l’archéologie (mimeographed, not published).
Guimarães, J. (2018), Jean-Claude Gardin and the Search for Interdisciplinary Methodologies and Reliable Tools for the Knowledge Organization Practices: Analyse Socumentaire and Langage Documentaire. In: W. Mustafa El Hadi (ed.), Fondements épistémologiques et théoriques de la science de l’information-documentation. Actes du 11e colloque ISKO France 2017, 11 et 12 juillet 2017, Siège de l'Unesco, Paris (59–69). London: ISTE Editions.
Hudon, M. (2018). Epistemological and Theoretical Foundations of Information – Documentation Science: A Tribute to Francophone Pioneers: 11th ISKO-France Conference. Knowledge Organization, 45(3), 255–267.
Lennon, T.M., Hickson, M. (2017). Pierre Bayle. In: E.N. Zalta (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition) [online], [15.03.2018] https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/bayle/
Moscati, P. (2016). Jean-Claude Gardin and the Evolution of Archaeological Computing. Les nouvelles de l’archéologie [online], (144), 10–13, [02.05.2018], https://journals.openedition.org/nda/3457
Mustafa El Hadi, W., ed. (2018). Fondements épistémologiques et théoriques de la science de l’information-documentation. Actes du 11e colloque ISKO France 2017, 11 et 12 juillet 2017, Siège de l'Unesco, Paris. London: ISTE Editions.
Naudé, G. (1950). Advice on Establishing a Library [Translated from Advis pour dresser une bibliothèque]. Berkeley: University of California Press.
Naudé, G. (1627). Advice on Establishing a Library (2nd edition printed in 1644, reprinted in 1876) [Translated from Advis pour dresser une bibliothèque]. Paris: Isidore Liseux (2nd ed. reprint).
Palermiti, R. (2000.) Vers des précurseurs: Robert PAGES, Éric De GROLIER, Jean-Claude GARDIN. Communication au groupe de travail « Théories et Pratiques scientifiques » (TPS) de la SFSIC, http://academie-als-de-languedoc.fr/Files/Other/8_Vers-des-precurseurs(R_Palermitti).pdf
Afiliacja: GERiiCO, University of Lille, Francja
Biogram:
Widad Mustafa El Hadi is Professor of Information and Documentation Studies at the University of Lille 3. She holds a Ph.D. in linguistics (multilingual terminologies) from the University of Lyon 2, France. Her
main areas of interest are: theoretical approaches to knowledge organization; language & culture and their impact on knowledge organization; knowledge organization systems and their evaluation; cross-language and cross-cultural information retrieval, and, more recently, Digital Humanities and ethics in knowledge organization. She has been active in ISKO (International Society for Knowledge Organization) since 1996,
as co-founder of the French ISKO Chapter (with Jacques Maniez). She is currently ISKO-France president, elected in November 2015.
Contact to the Author:
e-mail : widad.mustafa@univ-lille3.fr
GERiiCO
Domaine Universitaire du Pont de Bois,
59650 Villeneuve-d’Ascq, France
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
