Jakość wybranych elementów metadanych stosowanych w polskich bibliotekach i repozytoriach cyfrowych
Bożena Bednarek-Michalska
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka, UMK w Toruniu, Polska
Piotr Malak
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Wrocławski, Polska
Veslava Osińska
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Polska
Abstrakt
CEL/TEZA: Niniejszy artykuł prezentuje wyniki badań nad oceną jakości metadanych w polskich bibliotekach cyfrowych oraz możliwości wykorzystania tych danych do masowego przetwarzania zawartości cyfrowych repozytoriów oraz wyodrębnienia współczesnych prac naukowych.
KONCEPCJA/METODY: Badania zostały przeprowadzone hybrydowo – poprzez automatyczną analizę metodami inżynierii lingwistycznej oraz analizę ekspercką.
WYNIKI I WNIOSKI: W wyniku przeprowadzonych badań zidentyfikowano szereg nieścisłości i nieprawidłowości występujących w metadanych dla dokumentów w polskich bibliotekach cyfrowych. Wskazano również propozycje poprawy tego stanu. ZASTOSOWANIE PRAKTYCZNE: Wnioski płynące z badań mogą przyczynić się do znaczącej poprawy jakości metadanych i umożliwienia wykorzystania metadanych jako wartościowego materiału badawczego.
ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: Według najlepszej wiedzy autorów badania tego typu, zarówno w zakresie tematyki jaki i skali, nie były dotychczas prowadzone w Polsce.
Słowa kluczowe
Analiza metadanych; Biblioteki cyfrowe; Jakość metadanych; Dublin Core
Bibliografia
ANSI/NISO Z39.85–2012 The Dublin Core Metadata Element Set [online] NISO, Baltimore 2013 [05.08.2017], http://www.niso.org/apps/group_public/download.php/10256/Z39–85-2012_dublin_core.pdf
Baca, M., ed. (2016). Introduction to Metadata. 3rd ed. [online] Los Angeles: Getty Publications, 2016. [05.08.2017] http://www.getty.edu/publications/intrometadata
Bednarek-Michalska, B. (2014). Prawo autorskie i jego ograniczenia dla polskich bibliotek cyfrowych. W: A. Puławski (red.) Znaczenie udostępniania kopii cyfrowych regionalnych zbiorów bibliotecznych w sieci : materiały z konferencji, Stargard Szczeciński, 5 września 2014 r. Stargard Szczeciński, 5. September 2014, 51–73.
CLARIN PL (2016). Polska część infrastruktury naukowej CLARIN ERIC. [online]. CLARIN PL [05.08.2017], http://clarin-pl.eu/DCMI Metadata Terms, [online], 2012 [05.08.2017] http://dublincore.org/documents/dcmi-terms/
DCMI (2000). DCMI Type Vocabulary [online], [05.08.2017] http://dublincore.org/documents/2000/07/11/dcmi-type-vocabulary/
Derfert-Wolf, L. Jak posługiwać się biblioteką cyfrową? W: H. Hollender (red). Cyfrowy świat dokumentu– wydawnictwa, biblioteki, muzea, archiwa. Warszawa, CPI 2011, 188–237.
Digitalizacja.pl [online] [05.08.2017] http://www.digitalizacja.pl/
Domagalska, A. (2006). Problemy jakości metaopisów w bibliotekach cyfrowych – II Krajowa Konferencja Naukowa Technologie Przetwarzania Danych [online] [05.08.2017], http://www.cs.put.poznan.pl/kkntpd/tpd_pliki/publikacja/pub/55.pdf
FBC (2016a). Moduł analityczny FBC. [online]. Federacja Bibliotek Cyfrowych, [05.08.2017], http://fbc.pionier.net.pl/pro/wp-content/plugins/baza-fbc/pivot/
FBC (2016b). Otwarte dane FBC – API. [online]. Federacja Bibliotek Cyfrowych, [05.08.2017], http://fbc.pionier.net.pl/pro/wspolpraca/api/
Głowacka, E. (2011). Jakość bibliotek cyfrowych – aspekty i kryteria oceny. e-mentor. Dwumiesięcznik Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie [online], 2011, 2 (39), [05.08.2017], http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/39/id/828
Kazan, A., Skubała, E. (2008). Polskie biblioteki cyfrowe na platformie dLibra – zasób w kontekście tworzenia nowoczesnych kolekcji źródeł informacji dla nauk technicznych, W: H. Ganińska, (red.) Informacja dla nauki a świat zasobów cyfrowych, Poznań 2008, 21–33.
Interpretacja schematu Dublin Core wraz z materiałami pomocniczymi dla redaktorów zasobów cyfrowych Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego [online] Wrocław 2006 [05.08.2017] http://www.bu.uni.wroc.pl/sites/default/files/images/doc/bc/eporadnik_redaktora_bcuwr.pdf
ISO (b.d.). ISO 8601. Date and Time Formats. [online]. W3C. [05.08.2017] https://www.w3.org/TR/NOTE--datetime
KPBC (2016). Opis kolekcji: Materiały dydaktyczne. [online]. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [05.08.2017], http://kpbc.umk.pl/dlibra/collectiondescription?dirids=1
NIMiOZ (2012). Metadane, zagadnienia słowników kontrolowanych (Kołpanowicz M., red.) [online]. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów [05.08.2017] http://nimoz.pl/upload/digitalizacja/Raport_Metadane_NIMOZ_2012.pdf
MKiDN (2016). Digitalizacja. Działalność Centrów Kompetencji. [online]. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, [05.08.2017], http://www.digit.mkidn.gov.pl/pages/zasoby/centra--kompetencji.php
Nahotko, M. (2010). Automatyczne tworzenie metadanych. Bibliotheca Nostra: Śląski Kwartalnik Naukowy 2/2, 13–31 [online] [05.08.2017], http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Bibliotheca_Nostra_slaski_kwartalnik_naukowy/Bibliotheca_Nostra_slaski_kwartalnik_naukowy-r2010-t2-n2-s13–31.pdf
Nahotko, M. (2000). Metadane W: EBIBB 6/2000(14) [online] [05.08.2017], http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib14/nahotko.html
Osińska, V.; Malak, P. (2016a). Dynamiczne sieci społeczne. W: A. Kwiatkowska, M. Sysło. (red.) Informatyka w edukacji. Toruń: UMK, 2016.
Osińska, V.; Malak, P. (2016b). Maps and Mapping in Scientometrics. W: M. Góralska, A. Wendel (red.). Metody i narzędzia badań piśmiennictwa cyfrowego i jego użytkowników, Wrocław 2016, 59–73.
Osińska, V.; Malak, P.; Bednarek-Michalska, B. (2016). Badanie struktury i dynamiki zasobów cyfrowej wiedzy przy pomocy metod wizualizacji – projekt realizowany na UMK W: R. Bomba, A. Radomski, E. Solska (red.) Humanistyka Cyfrowa. Badanie tekstów, obrazów i dźwięku. Lublin.
e-naukowiec.eu. 8–18, [online] [05.08.2017], http://e-naukowiec.eu/wp-content/uploads/2016/05/Humanistyka_cyfrowa.pdf
Płoszajski, G., red. (2008). Standardy w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego [online]. Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej [05.08.2017] http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/1262/BG_Stand_w_proc_digit.pdf
PN (1992). PN-92-N-01227 — Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów. Terminologia. Warszawa PKN.
PN-ISO (2012). PN-ISO 15836:2006 Informacja i dokumentacja – – Zestaw elementów metadanych Dublin Core. Warszawa PKN.
Potęga, J. (2009). Metadane w polskich bibliotekach cyfrowych W: Cyfrowość bibliotek i archiwów. Warszawa, 26–27 listopada 2009 [online]. Biblioteka Narodowa [05.08.2017], http://www.bn.org.pl/download/document/1260454699.ppt
Werla, M. (2010). Wykorzystanie metadanych z polskich bibliotek cyfrowych [online]. W: C. Mazurek, M. Stroiński, J. Węglarz (red.). Polskie Biblioteki Cyfrowe 2010. Materiały z konferencji zorganizowanej w dniach 20–21 października 2010 roku przez: Bibliotekę Kórnicką PAN, Poznańską Fundację Bibliotek Naukowych, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, Poznań 2011, 125–129 [05.08.2017] http://lib.psnc.pl/Content/376/BC-22-Werla.pdf
Woodward, E. (2014). Metadata for image collection. Inverse proportions: the quantity vs. quality conundrum [online] American Libraries Magazine – July 21, 2014 [05.08.2017] www.americanlibrariesmagazine.org/article/metadata-image-collections
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka, UMK w Toruniu, Polska
Biogram:
mgr Bożena Bednarek-Michalska – starszy kustosz dyplomowany, zastępca Dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu ds. Informacji i Innowacji. Pracuje jako ekspert doradzający MNiSW w zakresie
nowoczesnych technologii informacyjnych, modeli naukowych open access. Była członkini zespołu ds. digitalizacji przy MKiDN oraz zespołu interdyscyplinarnego do spraw działalności upowszechniających naukę
przy MNiSW i zespołu ds otwartego dostępu do nauki. Interesuje się głównie tendencjami rozwojowymi
w bibliotekach akademickich, nowoczesną komunikacją naukową, bibliotekami cyfrowymi, technologiami
informacyjnymi, otwartą nauką i nowymi modelami publikowania naukowego oraz prawem autorskim. Zrealizowała wiele grantów i projektów dla Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Działała w polskich
i zagranicznych organizacjach pozarządowych promujących otwartość w nauce (EBIB, KOED, EIFL, E-LIS,
SPARC EUROPE) i podnoszenie kwalifikacji bibliotekarzy (Stowarzyszenie EBIB, SBP). Od 1998 r. redaktor
naczelna Biuletynu EBIB – czasopisma fachowego open access dla specjalistów informacji i bibliotekarzy,
a także redaktorka i wiceprzewodnicząca elektronicznego serwisu EBIB dla bibliotekarzy. Autorka: Ocena
jakości bibliotekarskich serwisów informacyjnych udostępnianych w Internecie. Ebib 2, 31, 2002; et. all:
Przewodnik po otwartej nauce, ICM UW 2009.
Kontakt z autorką:
Bozena.Bednarek-Michalska@bu.umk.pl
Biblioteka Uniwersytecka, UMK w Toruniu
ul. Gagarina 13
87–100 Toruń
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Wrocławski, Polska
Biogram:
dr Piotr Malak – adiunkt w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wcześniej, w latach 2001–2016 pracował jako asystent, a później adiunkt w Instytucie Informacji
Naukowej i Bibliologii UMK w Toruniu. Doktor nauk humanistycznych w zakresie bibliologii. Jego
zainteresowania badawcze dotyczą inżynierii lingwistycznej, zarządzania informacją, wyszukiwania
informacji oraz zarządzania czasem i zadaniami. Stypendysta Szwajcarskiego Funduszu Stypendialnego
SCIEX. Członek Polskiego Towarzystwa Informatycznego, International Society for Knowledge Organization,
recenzent projektów COST. Autor m.in.: Indeksowanie treści. Porównanie skuteczności metod tradycyjnych
i automatycznych, Warszawa: Wydawnictwo SBP 2012; Malak P. Problemy lingwistyczne we współczesnej
informacji naukowej: Babik W. (red) Nauka o Informacji. Warszawa: Wydaw. SBP 2016, 469–491; Malak
P., Pawłowski A.: Ewaluacja skuteczności systemów wyszukiwania informacji. Od eksperymentu Cranfield
do laboratoriów TREC i CLEF. Geneza i metody: Toruńskie Studia Bibliologiczne 2015, 8(2), 137–156.
Kontakt z autorem:
piotr.malak@uwr.edu.pl
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Wrocławski
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Polska
Biogram:
dr hab. Veslava Osińska – adiunkt w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii UMK w Toruniu. Doktor nauk humanistycznych w zakresie bibliologii. Zainteresowania badawcze skupia wokół metod i technik wizualizacji informacji i wizualizacji nauki, a w szczególności analizy dynamiki rozwoju nauki Polskiej. Kierownik grantu badawczego z NCN pt. „Badanie struktury i dynamiki cyfrowych zasobów wiedzy za pomocą metod wizualizacji” (wizualizacjanauki.umk.pl). Członek Management Commettee sieci projektów COST Action TD1201 (knowescape.org). Redaktor portalu www.wizualizacjainformacji.pl. Członek Polskiego Towarzystwa Informatycznego, International Society of Knowledge Organization oraz Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. Więcej na stronie: www.umk.pl/~wieo. Autorka: V. Osinska, G. Osinski & B. Kwiatkowska. Visuallization in Learning: Perception, Aesthetics and Pragmatism. In A. Ursyn (Ed.) Maximizinq Coqnitive Learninq throuqh Knowledqe Visualization. Hershey, PA: IGI Global 2015, pp. 381–414; Visual mining czyli eksploracja informacji za pomocą graficznych reprezentacji. Praktyka i Teoria Informacji Naukowo Technicznej 2013, t. 3; Osinska V. Prezentacja informacji: Babik W. (red) Nauka o Informacji, SBP, Warszawa 2016, s. 577–598.
Kontakt z autorką:
wieo@umk.pl
Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii
UMK w Toruniu
ul. Bojarskiego 1
87–100 Toruń
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
