Open access w środkowoeuropejskiej historiografii - perspektywa informatologiczna
Zbigniew Osiński
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
Abstrakt
CEL/TEZA: Celem badań było ustalenie aktualnego stanu otwartego dostępu do wyników badań naukowych publikowanych w czasopismach z zakresu historiografii środkowoeuropejskiej.
KONCEPCJA/METODY BADAŃ: Metoda badań polegała na przeszukiwaniu bibliograficznych baz danych i wykorzystywaniu wyszukiwarek internetowych oraz na poszukiwaniu i analizowaniu informacji o czasopismach naukowych akceptujących tematy historyczne, a także zapewniających w Internecie otwarty dostęp do artykułów z co najmniej jednego pełnego rocznika.
WYNIKI I WNIOSKI: Badania wykazały, że dostępnych środkowoeuropejskim historykom bibliograficznych baz danych nie można uznać za kompletne i wiarygodne źródła informacji o czasopismach naukowych udostępniających artykuły w Internecie na zasadach OA, gdyż zawierają istotne luki i nieścisłości. Powszechnie wykorzystywane wyszukiwarki Google i Google Scholar nie są zaś niezawodnymi dostawcami danych na temat obecności w sieci pełnych tekstów artykułów z zakresu historii, co spowodowane jest błędami popełnianymi przez redakcje czasopism. W rozwoju inicjatyw polegających na publikowaniu bądź to cyfrowych wersji periodyków tradycyjnych, bądź też czasopism tylko cyfrowych w Europie Środkowej zdecydowanie przoduje historiografia polska. Jednakże wartość części z tych inicjatyw jest obniżona przez błędy techniczne i brak dbałości o indeksowanie w bazach bibliograficznych. Dotychczas dostępność prac historyków w sieci nie przekłada się na rozwój naukowej debaty, a nawet na wzrost cytowalności. Obok problemów z indeksowaniem przez bazy bibliograficzne oraz wyszukiwarki Google i Google Scholar, jednym z powodów może być fakt, iż prawie połowa z badanych czasopism preferuje tematykę regionalną - ogólną lub specjalistyczną, co znacznie ogranicza krąg potencjalnie zainteresowanych. Co ciekawe, w przypadku niejednego z badanych periodyków nawet publikowanie po angielsku nie przyczynia się do wzrostu cytowań.
ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: Artykuł prezentuje mało znane polskim historykom, niebadane nawet przez metodologów historii, ale współcześnie istotne aspekty komunikacji naukowej tej grupy badaczy.
Słowa kluczowe
Otwarty dostęp; Historiografia; Bibliograficzne bazy danych; Wyszukiwarki internetowe
Bibliografia
Bailey Ch. W. Jr. (2010). Transforming Scholarly Publishing through Open Access: A Bibliography. [online]. Houston: Digital Scholarship, [21-12-2015], http://www.digital-scholarship.org/tsp/w/tsp.html
Bailey Ch. W. Jr. (2015). Digital Curation and Digital Preservation Works. [online], [21.12.2015], http://digital-scholarship.org/about/dcworks.htm
Bendyk, E.; Hofmokl, J.; Tarkowski, A.; Bednarek-Michalska, B.; Siewicz, K.; Szprot, J. (2009). Przewodnik po otwartej nauce. [online]. Warszawa: ICM UW, [15.04.2015], https://ceon.pl/images/przewodnik_po_otwartej_nauce.pdf
Bednarek-Michalska, B; Paleczna, D.; Potęga, J. (2015). Bibliografia Open Access w Polsce 2004-2015. [online], [21.12.2015], http://www.zotero.org/groups/koed_-_bibliografia_otwartoci/items
Bibliography of open access (2012). [online], [15.04.2015], http://oad.simmons.edu/oadwiki/Bibliography_of_open_access
Gold, M. red. (2012). Debates in the Digital Humanities. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Hitchcock, S. (2004). The Effect of Open Access and Downloads (‘Hits’) on Citation Impact: A Bibliography of Studies. [online]. Open Citation Project, [15.04.2015], http://opcit.eprints.org/oacitation-biblio.html
Kobis P. (2007). Marketing z Google. Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Kulczycki, E. (2012). Indeksowanie w Google Scholar. Wskazówki dla wydawców i redaktorów czasopism naukowych. [online]. Warsztat badacza. [21.12.2015], http://ekulczycki.pl/warsztat_badacza/indeksowanie-w-google-scholar-wskazowki-dla-wydawcow-i-redaktorow-czasopism-naukowych/
Nahotko, M. (2007). Wpływ Open Access na poziom cytowań. [online]. W: IV Ogólnopolska Konferencja EBIB Internet w bibliotekach Open Access, [15.04.2015], http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/mat18/nahotko.php
Niezgódka, M.; Czerniawska, D.; Leszczyński, K.; Szprot, J., Fenrich, W.; Bartecki, P.; Siewicz, K. (2011). Wdrożenie i promocja otwartego dostępu do treści naukowych i edukacyjnych. Praktyki światowe a specyfika polska. Przewidywane koszty, narzędzia, zalety i wady. [online].Warszawa: MNiSzW, [15.04.2015], http://depot.ceon.pl/handle/123456789/1545
Rozkosz, E. (2014). Open Journal Systems — wartość dodana czasopisma. Biuletyn EBIB [online], (4), [15.04.2015], http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/246/419
Sauber, P. (2012). Open Access. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Sauber, P. (2014). Otwarty dostęp. [online].Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, [15.04.2015], http://pon.edu.pl/index.php/nasze-publikacje?pubid=14
Swan, A. (2010). Open Access Citation Advantage: Studies and Results to Date. Technical Report, School of Electronics & Computer Science. University of Southampton, [online], [15.04.2015], http://eprints.soton.ac.uk/268516/
Szprot, J. red. (2014). Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza. [online].Warszawa: ICM UW, [15.04.2015], http://pon.edu.pl/index.php/nasze-publikacje?pubid=13
Trzcieliński S., Frontczak T. (2003). Wykorzystanie potencjału wyszukiwarek internetowych w marketingu. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, nr 37, 169-180.
Wagner, B. (2010). Open Access Citation Advantage: An Annotated Bibliography. Issues in Science and Technology Librarianship, [online], [15.04.2015], http://www.istl.org/10-winter/article2.html
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
Biogram:
Dr hab. Zbigniew Osiński – profesor UMCS, kierownik Zakładu Informatologii w Instytucie Informacji
Naukowej i Bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie; specjalności: informatologia, historia najnowsza Polski,
metodyka i jakość kształcenia. Najnowsze publikacje: The Polish historian and information revolution –
dilemmas and challenges. [W:] M. Juda, A. Has-Tokarz, R. Malesa, ed., Around the Book, the Library and
Information. Lublin 2014, 269–282; Europejskie czasopisma historyczne w bazach Scopus i Web of Science
w kontekście oceny dorobku naukowego historyków w Polsce, Zagadnienia Informacji Naukowej – Studia
Informacyjne, 2014, 2, 47–91; Tools of historian’s work in a digital world, [W:] A. Sobczak, M. Cichocka,
P. Frąckowiak, ed., History 2.0. Lublin 2014, 31–46.
Kontakt z autorem:
zbigniew.osinski@gmail.com
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4
20–031 Lublin
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
