Metody walki semiotycznej w społeczeństwie informacyjnym
Łukasz Iwasiński
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
CEL/TEZA: Autor wychodzi od postmarksistowskiej tezy mówiącej, że informacja generowana przez korporacje i sprzężone z nimi media masowe pełni funkcję sterowniczą, kontrolną i opresyjną. Dowodzi jednak, że przynajmniej część jej odbiorców (konsumentów) jest zdolna do samodzielnej, krytycznej, refleksyjnej interpretacji narzuconych komunikatów.
KONCEPCJA/METODY BADAŃ: Artykuł odwołuje się do postmarksistowskiej teorii komunikacji masowej i jej krytyki dokonanej przez Szkołę Birmingham oraz nurt poststrukturalistyczny. Autor ilustruje owe koncepcje przykładami zaczerpniętymi ze źródeł zastanych oraz własnych obserwacji.
WYNIKI I WNIOSKI: Autor przyjmuje, że wielki biznes, w porównaniu z konsumentami, dysponuje znacznie większymi zasobami informacyjnymi i dostępem do środków ich przekazywania, kolonizując procesy komunikacji masowej. Podważona jednak zostaje teza, jakoby konsumenci byli zmanipulowani i bezbronni, biernie przyswajając komunikaty generowane przez informacyjnych hegemonów wraz z narzuconymi przez nich interpretacjami. Wyrazem aktywnej i krytycznej postawy konsumentów jest podejmowana przez nich walka semiotyczna. W artykule zaprezentowane zostały jej metody. Omówiono pojęcia subwersji i culture jam m ingu. Przedyskutowano także wpływ rozwoju technologii komunikacyjnych, zwłaszcza Internetu na komunikowanie masowe jako takie i formy semiotycznego oporu.
ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: W artykule przedstawiono nowe formy i potencjalne kierunki rozwoju semiotycznej walki w epoce Web 2.0. Wyrażono przekonanie, że działania subwersywne ulegają upowszechnieniu, a zarazem - jak ma to miejsce w przypadku memów - często nabierają bardziej rozrywkowego, niż ideologicznego charakteru.
Słowa kluczowe
Informacja; Komunikacja masowa; Społeczeństwo informacyjne; Subwersja; Walka semiotyczna
Deskryptory Biblioteki Narodowej
2001-; Informacja; Komunikacja społeczna; Semiotyka; Społeczeństwo informacyjne; Subwersja; Teoria komunikacji i mediów; Użytkownicy informacji;Bibliografia
Assange, J. (2013). Cypherpunks. Wolność i przyszłość Internetu. Gliwice: Helion.
Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydaw. Nauk. Scholar.
Carducci, V. (2006). Culture Jamming: A Sociological Perspective. Journal of Consumer Culture 6(1), 116–138.
Castells, M. (2000). The Rise of the Network Society. The Information Age: Economy, Society and Culture. Oxford: Malden-Blackwell.
Dawkins, R. (2007). Samolubny gen. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Debord, G. (2006). Społeczeństwo spektaklu oraz rozważania o społeczeństwie spektaklu. Warszawa: PIW.
Dery, M. (2010). Culture Jamming: Hacking, Slashing, and Sniping in the Empire of Signs [online]. Mark Dery [14.10.2014], http://markdery.com/?page_id=154
Drozdowski, R. (2006). Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Wydaw. UAM.
Goban-Klas, T.; Sienkiewicz, P. (1999). Społeczeństwo informacyjne. Szanse, zagrożenia, wyzwania. Kraków: Wydaw. Fundacji Postępu Telekomunikacji.
Gulik, M.; Kaucz, P.; Onak, L., red. (2011). Remiks. Teorie i praktyki. Kraków: Rozdzielczość Chleba.
Hall, S. (1973). Encoding and Decoding in The Television Discourse. Birmingham: University of Birmingham.
Hall, S. (1980). Encoding/decoding. In: S. Hall, D. Hobson, A. Lowe, P. Willis (eds.) Culture, Media, Language. London: Hutchinson, 128–138
Horkheimer, M.; Adorno, T. (1994). Dialektyka oświecenia. Warszawa: IFiS PAN.
Howarth, D. (2008). Dyskurs. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Huntington, H. (2013). Subversive Memes: Internet Memes as a Form of Visual Rhetoric. [online] Selected Papers of Internet Research 3, [14.10.2014], http://spir.aoir.org/index.php/spir/article/view/785
Klein, N. (2004). No Logo. Izabelin: Świat Literacki.
Krajewski, M. (2006). POPamiętanie. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Krzysztofek, K. (2011). Zagłuszanie kultury masowej [online]. Kultura i Historia, 20 [14.10.2014], http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3001
Krzysztofek, K. (2008). Web 2.0 jako dobrodziejstwo [online]. Computerworld, 27 maja (14.10.2014),
http://www.computerworld.pl/artykuly/324065/Web.20.jako.dobrodziejstwo.html
Lessig, L. (2008). Remix: Making Art and Commerce Thrive in the Hybrid Economy. London: Penguin Press.
McQuail, D. (2007). Teoria komunikowania masowego. Warszawa: PWN.
Mem (2014). Wikisłownik, Wolny słownik [online], [14.10.2014], http://pl.wiktionary.org/w/index. php?title=mem&oldid=4488793
Muraszkiewicz, M. (2004). Społeczeństwo informacyjne i praca. W: B. Sosińska-Kalata, K. Materska i W. Gliński (red.) Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Warszawa: Wydaw. SBP, 13–28.
Nacher, A. (2012). Rubieże kultury popularnej. Kraków: Galeria Miejska Arsenał
Nayar, P. K. (2010). An Introduction to New Media and Cybercultures. Oxford: John Wiley & Sons.
Pluciński, P. (2003). Uwolnić billboardy, czyli rzecz o subvertisingu. Kultura Popularna, 3, 111–117.
Rid, T. (2013). Cyber War Will Not Take Place. New York: Oxford University Press.
Roman, K. (2012). Podstawy zarządzania informacją. Toruń: Wydaw. Naukowe UMK.
Roszak, T. (1994). The Cult of Information: A Neo-Luddite Treatise on High Tech, Artificial Intelligence, and the True Art of Thinking. Berkeley: University of California Press.
Stalder F., (2010). Leaks, Whistle-Blowers and the Networked News Ecology [online]. n.n. -- notes & nodes on society, technology and the space of the possible [15.03.2015], http://felix.openflows. com/node/149#fn1
Storey, J. (2003). Studia kulturowe i badania kultury popularnej. Kraków: Wydaw. UJ.
Strinati, D. (1998). Wprowadzenie do kultury popularnej. Poznań: Zysk.
Święćkowska, T. (2006). Rynkowe środki przekazu – ekonomia polityczna, ideologia, dominacja. Subsydiowanie informacji jako forma jej kontroli na przykładzie praktyk public relations. W: P. Żuk (red), Media i władza. Warszawa: Wydaw. Nauk. Scholar, 65–78.
Wandachowicz, J. (2005). Przestrzeń publiczna [online]. Purpose, 11, sierpień [14.10.2014], http:// www.purpose.com.pl/archiwum/mag-nr_11/felieton/mag-przestrzen_publiczna.html
Weber, M. (1985). Obiektywność poznania w naukach społecznych. W: A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżnik, S. Rainko (red.) Problemy socjologii wiedzy. Warszawa: PWN, 45–100.
Wellman, B., (2001). Physical Place and Cyberplace: The Rise of Personalized Networking. International Journal of Urban and Regional Research 25(2), 227–252.
Woś, A. (2013). Co to jest mem internetowy? [online]. Cafesenior.po [14.10.2014], http://cafesenior. pl/co-to-jest-mem-internetowy/
Żuk, P. (2006). Media a kontrola społeczna w czasach „wolności rynkowej”. W: P. Żuk (red.), Media i władza. Warszawa: Wydaw. Nauk. Scholar, 39–64.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr ŁUKASZ IWASIŃSKI jest absolwentem Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej
(2006) oraz socjologii na Uniwersytecie Łódzkim (2007), gdzie w 2013 r. uzyskał także stopień doktora nauk
społecznych w zakresie socjologii. Obecnie jest adiunktem w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Ważniejsze publikacje: Technologia – wszechrynek – konsumpcja. W: Kultura Współczesna 2007, 4, 166–188; Cywilizacyjne warunkowania współczesnego konsumpcjonizmu. W: D. Walczak-Duraj (red.), Folia Sociologica 33. Dyskursywne i niedyskursywne obrazy rzeczywistości, Łódź, Wydaw. UŁ 2008, 317–336; Czy prosumpcja sprzyja emancypacji? Dylematy zarządzania konsumentami. W: Ł. Sułkowski, M. Zawadzki (red.), Nurt krytyczny w naukach o zarządzaniu, Warszawa, Difin, 2014, 163–177
Kontakt z autorem:
lukiwas@gmail.com
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych
Uniwersytet Warszawski
ul. Nowy Świat 69
00-927 Warszawa
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
