Metafory i algorytmy: analiza percepcji ucieleśnionych chatbotów przez użytkowników za pomocą techniki eyetrackingu

Bożena Jaskowska

doi:10.36702/zin2024.02.01

Metafory i algorytmy: analiza percepcji ucieleśnionych chatbotów przez użytkowników za pomocą techniki eyetrackingu

Bożena Jaskowska

Afiliacja: , Polska

DOI: https://doi.org/10.36702/zin2024.02.01

Abstrakt

Cel: Celem artykułu jest przybliżenie tematyki wykorzystania metafor w projektowaniu systemów konwersacyjnych, a także zbadanie czy schematy wyobrażeniowe budowane na bazie metafor znajdują odzwierciedlenie w komunikacji z chatbotami. Nakreślono zarys problematyki projektowania interfejsów w oparciu o metafory, przybliżono temat systemów konwersacyjnych i konwersacyjnego UX, a także na podstawie literatury przedmiotu wskazano na wybrane aspekty metaforyki w projektowaniu chatbotów. Celem przeprowadzonych badań jest analiza percepcji chatbotów ucieleśnionych w metaforycznych bytach: boga, człowieka, zwierzęcia, rośliny i przedmiotu oraz bytu bez cech fizycznych i ludzkich, a także próba poznania wpływu zastosowanej metafory asystenta na postrzegane przez użytkownika ciepło i kompetencje. Celem dodatkowym jest sprawdzenie czy technika eyetrackingu jest odpowiednia do badania metafor w przestrzeniach informacyjnych.

Metody badań: W części teoretycznej wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa, badania własne przeprowadzono w oparciu o technikę eyetrackingu i ankiety.

Wyniki i wnioski: Użytkownicy podczas obcowania z metaforycznie przedstawionymi chatbotami zwracają uwagę na specyficzne słowa-klucze, które mogą być pomocne w mapowaniu pojęciowym tj. pobieraniu struktury pojęciowej z domeny źródłowej na strukturę pojęciową domeny docelowej. Respondenci bez problemu identyfikują chatboty powiązane z naturą, preferują komunikację z chatbotem o cechach ludzkich, a także zwracają uwagę na ciepło asystenta sztucznej inteligencji.

Oryginalność / wartość poznawcza: Badania wnoszą wartość do wiedzy z zakresu projektowania systemów konwersacyjnych, a także wzbogacają treści dotyczące wykorzystania metafor w przestrzeniach informacyjnych

Słowa kluczowe

asystenci AI; CUX; chatboty; konwersacyjny UX; metafory; User Experience; ssystemy konwersacyjne; sztuczna inteligencja

Bibliografia

Adamopoulou, E., & Moussiades, L. (2020). An Overview of Chatbot Technology. W I. Maglogiannis, L. Iliadis, & E. Pimenidis (Red.), Artificial Intelligence Applications and Innovations (T. 584, s. 373–383). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-49186-4_31

Apple Computer Inc (Red.). (1991). Human interface guidelines: The Apple desktop interface (Nachdr.). Addison-Wesley Publ. https://andymatuschak.org/files/papers/Apple%20Human%20Interface%20Guidelines%201987.pdf

Barr, P. (2003). User-Interface Metaphors in Theory and Practice. Victoria University of Wellington.

Barr, P., Biddle, R., & Noble, J. (2002). A taxonomy of user-interface metaphors. Proceedings of the SIGCHI-NZ Symposium on Computer-Human Interaction - CHINZ ’02, 25–30. https://doi.org/10.1145/2181216.2181221

Carroll, J. M., & Mack, R. L. (1985). Metaphor, computing systems and active learning. International Journal of Man-Machine Studies, 22(1), 39–57.

Carroll, J. M., Mack, R. L., & Kellogg, W. A. (1988). Interface metaphors and user interface design. W Handbook of Human– Computer Interaction. Helander, M. (ed.) (s. 67–85). Elsevier Science Publishers.

Cassell, J. (2001). Embodied Conversational Agents: Representation and Intelligence in User Interfaces. AI Magazine, 22(4), 67–83.

Cherniak, K. (2024). Chatbot Statistics: What Businesses Need to Know About Digital Assistant. Master of Code. ttps://masterofcode.com/blog/chatbot-statistics

Condon, C., & Keuneke, S. (1994). Metaphors and layers of signification: The consequences for advanced user service interfaces. Towards a Pan-European Telecommunication Service Infrastructure, 851, 75–87.

French, M., & Hancock, J. (2017). What’s the Folk Theory? Reasoning About Cyber-Social Systems. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.2910571

Gilad, Z., Amir, O., & Levontin, L. (2021). The Effects of Warmth and Competence Perceptions on Users’ Choice of an AI System. Proceedings of the 2021 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1–13. https://doi.org/10.1145/3411764.3446863

Hutchins, E. (1989). Metaphors for Interface Design. W The Structure of Multimodal Dialogues. Taylor, M.M., Neel, F., Bouwhuis, D.G. (eds.) (s. 11–28).

Jaskowska, B. (2023). Metafory w projektowaniu interfejsów informacyjnych. Toruńskie Studia Bibliologiczne, 16(1 (30)), 65–93.

Jeon, J.-E. (2024). The Effect of AI Agent Gender on Trust and Grounding. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 19(1), 692–704. https://doi.org/10.3390/jtaer19010037

Jung, J.-Y., & Bozzon, A. (2023). Are Female Chatbots More Empathic? - Discussing Gendered Conversational Agent through Empathic Design. Proceedings of the 2nd Empathy-Centric Design Workshop, 1–5. https://doi.org/10.1145/3588967.3588970

Jung, J.-Y., Qiu, S., Bozzon, A., & Gadiraju, U. (2022). Great Chain of Agents: The Role of Metaphorical Representation of Agents in Conversational Crowdsourcing. CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1–22. https://doi.org/10.1145/3491102.3517653

Khadpe, P., Krishna, R., Fei-Fei, L., Hancock, J. T., & Bernstein, M. S. (2020). Conceptual Metaphors Impact Perceptions of Human-AI Collaboration. Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction, 4(CSCW2), 1–26. https://doi.org/10.1145/3415234

Kwak, S. S. (2014). The Impact of the Robot Appearance Types on Social Interaction with a Robot and Service Evaluation of a Robot. Archives of Design Research. https://doi.org/10.15187/adr.2014.05.110.2.81

Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. University of Chicago Press.

Lakoff, G., & Turner, M. (2009). More than cool reason: A field guide to poetic metaphor. Univ. of Chicago Press.

Leah. (2022). What Do Your Customers Actually Think About Chatbots? Userlike. https://userlike.com/en/blog/consumer-chatbot-perceptions

Luger, E., & Sellen, A. (2016). „Like Having a Really Bad PA”: The Gulf between User Expectation and Experience of Conversational Agents. Proceedings of the 2016 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 5286–5297. https://doi.org/10.1145/2858036.2858288

Moore, R. J. (2018). A natural conversation framework for conversational UX design. W Studies in conversational UX design. Ed. By Robert J. Moore, Margaret H. Szymanski, Raphael Arar, Guang-Jie Ren (s. 181–204). Springer.

Narsinghani, N. (2024). Conversational UX: A Beginner’s Guide Into Digital Conversations. Verloop. https://verloop.io/blog/conversational-ux/

Nass, C. I., & Brave, S. (2005). Wired for speech: How voice activates and advances the human-computer relationship. MIT Press.

Norman, D. A. (2023). Dizajn na co dzień (Wydanie 2). Wydawnictwo Karakter.

Shum, H., He, X., & Li, D. (2018). From Eliza to XiaoIce: Challenges and opportunities with social chatbots. Frontiers of Information Technology & Electronic Engineering, 19(1), 10–26. https://doi.org/10.1631/FITEE.1700826

Suta, P., Lan, X., Wu, B., Mongkolnam, P., & Chan, J. H. (2020). An Overview of Machine Learning in Chatbots. International Journal of Mechanical Engineering and Robotics Research, 502–510. https://doi.org/10.18178/ijmerr.9.4.502-510

Pobierz