FILOZOFIA BIBLIOTEKI – METANARRACJE I TOŻSAMOŚC I
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Artykuł dotyczy refleksji filozoficznej w bada- niach nad biblioteką. Jego celem jest nakreślenie pola problemowego rozważań z zakresu filozofii biblioteki – czym jest lub miałby być taki obszar wiedzy? Pró- bę odpowiedzi na to pytanie wyznacza siedem części tekstu. Pierwsza zawiera krótką charakterystykę metodologiczną i teoretycznopoznawczą tematu. Trzy kolejne zajmują się metanarracjami o bibliotece odczytanymi przez historyczno-filozoficzne metafory wieży, labiryntu i kłącza. Część piąta dotyczy koncepcji bi- blioteki uniwersalnej zdefiniowanej jako instytucja gromadząca całość ludzkiej wiedzy i pamięci kulturowej. Kolejna część traktuje o idei i tożsamości biblioteki w otoczeniu cyfrowym. Ostatnia, siódma część, dotyczy znaczenia współczesnej biblioteki w projekcie edukacji krytycznej. Metody badań – Analiza treści tek- stów zawartych w publikacjach z zakresu bibliotekarstwa, filozofii oraz literatury pięknej i eseistyki naukowej. Wyniki i wnioski – Zaproponowane w artykule uję- cie filozofii biblioteki pozwala wyróżnić w niej trzy pola problemowe. Pierwsze, ma charakter historyczno-ideowy i postrzega filozofię biblioteki jako integralną część rozważań z zakresu filozofii nauki i filozofii kultury. Drugie pole badawcze, dotyczy biblioteki jako instytucji społecznej i jej znaczenia w transmisji wiedzy, wzorów kulturowych, pamięci, tradycji i tożsamości grupowej (etnicznej, poli- tycznej, zawodowej lub innej). Trzecie pole problemowe – skorelowane z drugim – dotyczy roli biblioteki w procesie krytycznego kształcenia w odniesieniu do społeczeństwa informacyjnego i mediatyzacji komunikacji społecznej.
Bibliografia
Abulafia, Abraham Rabbi (2018). Księga znaku, przekł. A.M. Krawczyk. Warsza- wa: Żydowski Instytut Historyczny, s. 55-58.
Batorowska, Hanna; Klepka, Rafał; Wasiuta, Olga (2019). Media jako instrument wpływu informacyjnego i manipulacji społeczeństwem. Kraków: Wydaw. LIBRON. Batorowska, Hanna; Motylińska, Paulina, red. (2020). Bezpieczeństwo informacyj- ne i medialne: w czasach nadprodukcji informacji. Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP.
Borges, Jorge Luis (1978). Biblioteka Babel. W: Opowiadania. Kraków: Wydaw. Literackie, s. 68-77.
Deleuze, Gilles; Guattari Félix (2016). Kafka. Ku literaturze mniejszej, przeł. A.Z.
Jaksender i K.M. Jaksender, Kraków: Wydaw. Eperons-Ostrogi.
Deleuze, Gilles; Guattari, Félix (2015). Tysiąc plateau. Warszawa: Fundacja NowejKultury Bęc Zmiana, s. 7.
Dróżdż, Andrzej (2009). Od Liber Mundi do hipertekstu: książka w świecie utopii.Wyd. 2. Warszawa: Biblioteka Analiz.
Eco, Umberto (2015). Bücher sprechen über Bücher. München: Carl Hanser Verlag.
Eco, Umberto (2007). O bibliotece. Warszawa: Świat Książki, s. 31.
Eco, Umberto (2019). Na ramionach olbrzymów, przeł. K. Żaboklicki. Warszawa:Noir Sur Blanc, s. 204.
Engell, Lorenz (2020). Die Bibliothek zwischen Turm und Taste. Zeitschrift für Bibliothekswesen und Bibliographie, z. 3/4, s. 174-183.
Floridi, Luciano (2002). On Defining Library and Information Science as Applied Philosophy of Information, Social Epistemology, 16 (1), s. 47. DOI: 10.1080/02691720210132789.
Geertz, Clifford (2005). Zmącone gatunki. Nowa formuła myśli społecznej. W: Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 29-44.
Gilson, Etienne (1987), Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, przeł. S. Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, s. 161.
Goodman, Nelson (1995). Słowa, dzieła, światy, przeł. T. Szubka. W: T. Szubka (red.), Metafizyka w filozofii analitycznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 328.
Gwóźdź, Andrzej (2004). Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders. Kraków: Universitas, s. 101-102.
Hetmański, Marek (2015). Świat informacji. Warszawa: Difin, s. 42-60.
Hudzik, Krystyna (2021). Biblioteka – cyfrowa wieża Babel. [online] www.Głos nauki: Odc. 13. Biblioteka – cyfrowa wieża Babel on Apple Podcasts
Hudzik, Krystyna (1999). „Biblioteka otwarta” – czyli jaka? Bibliotekarz, nr 7/8, s. 6-9.
Kartezjusz, (2010). Medytacje o pierwszej filozofii. Przeł. M. i K. Ajdukiewiczowie, t. 1, PWN. Warszawa: PWN, s. 74.
Kruszewski, Tomasz (2012). Przestrzenie biblioteki: o symbolicznej, fizycznej i społecznej obecności instytucji. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kruszewski, Tomasz (2016). Wertykalność biblioteki – od sacrum i strażnicy do ikony marketingu (esej filozoficzny). Przegląd Biblioteczny, z. 1, s. 46-64.
Kuhn, Axel; Hagenhoff, Svenja (2015). Digitale Lesemedien. W: Lesen: Ein inter disziplinäres Handbuch. Rautenberg, Ursula and Schneider, Ute. (Hrsg.). Berlin, München, Boston: De Gruyter, s. 361-378.
Lem, Stanisław (1964). Summa technologiae. Kraków, Wydaw. Literackie.
Łuszpak, Agnieszka (2011). Library philosophy – metateoria biblioteczna czy nowy kierunek badawczy? Toruńskie Studia Bibliologiczne, T. 4, nr 2 (7), s. 85-104. [online]. [dostęp: 17.02.2023]. Dostępny w WWW: Widok Library philosophy – metateoria biblioteczna czy nowy kierunek badawczy? (umk.pl) DOI 10.12775/TSB.2011.018.
Lyotard, Jean-François (1997). Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Tłum.
M. Kowalska i J. Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 68.
Manguel, Alberto (2007). Die Bibliothek bei Nacht. Frankfurt a. M., s. 29.
Manguel, Alberto (2022). Pożegnanie z biblioteką. Elegia z dziesięciorgiem napomknień. Okoniny: Wydaw. Drzazgi.
McLuhan, Marshall (2001). Wybór tekstów. Przeł. E. Różańska, J. M. Stoklosa, Po- znań: Wydaw. Zysk i S-ka.
Montaigne de, Michel (2004). Próby. Przeł. T. Boy-Żeleński, Kraków: Wydaw. Zielona Sowa, s. 804-805.
Nerdinger, Winfried (2011). Von Alexandria zum digitalen Babel – der Traum von der Universalbibliothek. W: Die Weisheit baut sich ein Haus: Archi tektur und
Geschichte von Bibliotheken. Hrsg. von Winfried Nerdinger in Zusammenarbeit mit Werner Oechslin [et al.]. München [etc.]: Pestel.
Rozporządzenie (2022). Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 paź- dziernika 2022 roku w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. 2022, poz. 2202).
Schüller-Zwierlein, André (2021). Die Fragilität des Zugangs: Eine Kritik der Informa- tionsgesellschaft. Berlin, Boston: De Gruyter Saur, s. 371-416.
Uchwała (2010). Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 23 kwietnia 2010 r. zmieniająca uchwałę w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (MP 2010, nr 46, poz. 636).
Virilio, Paul (2006). Bomba informacyjna. Przeł. S. Królak. Warszawa: Wydaw. Sic!.
Zeichen (2012). Zeichen – Bücher – Netze: von der Keilschrift zum Binärcode. [on-line]. Deutsche National Bibliothek [dostęp: 12.11.2022]. Dostępny w WWW:
DNB – Dauerausstellung Deutsches Buch- und Schriftmuseum.
Zybert, Elżbieta B. (2019). Kultura organizacyjna w bibliotece. W: Zarządzanie biblioteką. Pod red. M. Wojciechowskiej. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 164-189.
https://orcid.org/0000-0002-1449-828X
Biogram:
Krystyna Hudzik, dr, pracuje w Katedrze Informatologii, Bibliologii i Edukacji Medialnej w Instytucie Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS w Lublinie. Jej zainteresowania badawcze obejmują zarządzanie biblioteką akademicką, biblioteki naukowe w Niemczech, organizację i zarządzanie informacją, komunikację naukową, public relations. Autorka książki Biblioteki uniwersyteckie w Niemczech w epoce cyfrowej: ciągłość i zmiana. Warszawa 2017
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
