E-BOOKI W BIBLIOTEKACH PUBLICZNYCH W POLSCE. WYNIKI BADAŃ WSTĘPNYCH
TERESA ŚWIĘĆKOWSKA
https://orcid.org/0000-0002-3979-5600
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i BibliologiiUniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Artykuł przedstawia wyniki badań wstępnych dotyczących udostępniania e-booków w bibliotekach publicznych w Polsce. Celem badania było rozpoznanie nowego zjawiska w fazie jego dynamicznego rozwoju w okresie od 2019 do 2021 r. Metody badań – Zastosowano metody charakterystyczne dla badań pilotażowych, czyli analizę tekstów oraz wywia- dy i ankiety, których celem było zidentyfikowanie ważnych aspektów zjawiska a także obszarów przyszłych badań. Wyniki/wnioski – Chociaż w badanym okresie wiele bibliotek zaczęło udostępniać e-booki, to skala tych usług w stosun- ku do usług tradycyjnych jest niewielka. W Polsce dominuje model kodowo-abo- namentowy, który – chociaż jest atrakcyjny dla czytelników bibliotecznych – jest drogi dla bibliotek i jego dostępność jest ograniczona. Model ten ujawnia też inne problemy, z którymi borykają się również biblioteki publiczne w innych krajach. Dotyczą one możliwości tworzenia własnych kolekcji, zapewnienia ciągłego do- stępu do e-booków, integracji metadanych czy poufności danych użytkowników korzystających z zewnętrznych platform.
Słowa kluczowe
Biblioteki publiczne; e-booki; Polska
Bibliografia
AAP (2018). AAP Statistics [online]. Association of American Publishers [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://publishers.org/data-and-statistics/industry-statistics/.
AFBN (2019). Wybrane wskaźniki dla wszystkich badanych bibliotek uczelni publicznych w latach 2002-2019 [online]. Analizy Funkcjonowania Bibliotek Naukowych [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://afb.sbp.pl/afbn/wp-content/uploads/2021/08/AFBN-publiczne-2002-2019.pdf.
AFBN (2019a). Wybrane wskaźniki dla bibliotek publicznych uczelni o profilu medycznym w latach 2004-2019 [online]. Analizy Funkcjonowania Bibliotek Naukowych [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://afb.sbp.pl/afbn/wpcontent/uploads/2021/08/AFBN-medyczne-2004-2019.pdf.
Alexandrov, Georgi (2020 ). E-Books Versus Print Books: Digital Disruption Or Intermedia Relations. In: Communication Management: Theory and Practice in the 21st Century, ed. Vesselina Valkanova, et. al. Sofia: Faculty of Journalism and Mass Communication, Sofia University St. Kliment Ohridski, pp. 282-296.
Ashcroft, Linda (2011). Ebooks in libraries: an overview of the current situation. Library Management, vol. 32 (6/7), pp. 398-407.
BDB (2019). Das E-Book in Deutschland 2019 [online]. Börsenverein des Deutschen
Buchhandels [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://www.boersen-verein.de/marktdaten/marktforschung/e-books/.
BDB (2019). Das E-Book in Deutschland 2020 [online]. Börsenverein des Deutschen
Buchhandels [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://www.boersenverein.de/marktdaten/marktforschung/e-books/.
Blackwell, Michael (2017). Results of ReadersFirst e-content business models survey. ReadersFirst [online] November 29 [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: http://www.readersfirst.org/news/2017/11/29/results-of-readers-first-e-content-business-models-survey-2.
Berndorfer, Nina; Bruhn, Anna-Katharina (2022). „Fair lesen, fair leihen“? Die Debatte um „Fair Lesen“ im Kontext der gesetzlichen Regelungen zur Nutzung von E-Books in Öffentlichen Bibliotheken. API Magazin [online], vol. 3(1) [dostęp: 9.03.2022]. Dostępny w WWW: DOI 10.15460/ apimagazin.2022.3.1.92.
Dyrektywa 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (2006). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej [online], L 376/28 [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX: 32006L0115&from=PL.
Enis, Matt (2018). Librarians React to New PRH Ebook Terms. Library Journal, vol. 1, pp. 10-14.
Enis, Matt (2019). Publishers Change Ebook, Audiobook Models. Library Journal, vol. 8, pp. 12-15.
Enis, Matt (2019a). Macmillan Announces Ebook Embargo. Library Journal, vol. 9, pp. 12-14.
Enis, Matt (2021). DPLA Makes Ebook Deal With Amazon. Library Journal, vol 7, pp. 9-10.
GUS (2020). Biblioteki publiczne w 2019 r. [online]. Główny Urząd Statystyczny, 13.07.2020 [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5493/14/4/1/biblioteki_publiczne_w_2019_roku.pdf.
GUS (2021). Biblioteki publiczne w 2020 r. [online]. Główny Urząd Statystyczny, 13.07.2021 [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/biblioteki-publiczne-w-2020-roku,14,5.html.
Hansen, David; Courtney, Kyle (2018). A White Paper on Controlled Digital Lending of Library Books. LawArXiv [online], September 24. [dostęp: 9.03.2022]. Dostępny w WWW: doi:10.31228/osf.io/7fdyr.
IFLA (2013). IFLA Principles for Library eLending [online]. International Federation of Library Associations and Institutions [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://cdn.ifla.org/wp-content/uploads/files/assets/hq/topics/e-lending/principles-for-library-elending-rev-aug-2013.pdf.
IFLA (2014). IFLA 2014 eLending Background Paper [online]. International Federation of Library Associations and Institutions [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://cdn.ifla.org/wp-content/uploads/files/assets/hq/topics/e-lending/documents/ifla-elending-background-paper-aug-2014-rev.pdf.
IK (2019). Polish Book Market 2019 [online]. Instytut Książki [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://instytutksiazki.pl/en/polish-book-market,7,reports,18,polish-book-market-2019,47.html.
IK (2020). Polish Book Market 2020 [online]. Instytut Książki [dostęp: 10.03.2022].
Dostępny w WWW: https://instytutksiazki.pl/en/polish-book-market,7,reports,18,polish-book-market-2020,48.html.
Kolenda, Dorota (2021). Nowe technologie w pracy bibliotekarza na przykładzie Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu. W: Mobilna Biblioteka, red. Maja Wojciechowska, Warszawa: Wydaw. Naukowe i Edukacyjne SBP, s. 336-345.
Legimi 2021/2022 – oferta skrojona na miarę [online]. Legimi: Oferta dla bibliotek [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: https://biz.legimi.com/Content/Files/prezentacja-dla-bibliotek-legimi.pdf.
Machovec, George (2021). Scholarly E-book Interlibrary Loan Gaining Momentum, The Charleston Advisor, vol. 22 (3), pp. 3-4.
Markiewicz, Ryszard (2018). Ilustrowane prawo autorskie. Warszawa: Wolters Kluwer.
Mount, Dan (2014). A Review of Public Library E-Lending Models [online]. Civic Agenda EU [dostęp: 10.03.2022]. Dostępny w WWW: https://www.kirjastot.fi/sites/default/files/content/Rapporten-Public-Library-e-Lending-Models.pdf.
Rofler, Nina; Däumling, Christtne Iris (2021): Welche Probleme gibt es bei der Lizenzierung von Onlinemedien in Öffentlichen Bibliotheken? Ein Aufsatz aus dem Sommersemester 2020 im Seminar „Bestandsmanagement“. API Magazin [online], vol. 2(1) [dostęp: 16.03.2022]. Dostępny w WWW: https://journals.sub.uni-hamburg.de/hup3/apimagazin/article/view/50.
TSUE (2016). Wyrok z dnia 10.11.2016 r. – sprawa C-174/15 Vereniging Openbare Bibliotheken [online]. EUR-Lex, ECLI:EU:C:2016:856 [dostęp: 21.03.2022] Dostępny w WWW: https://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CE-LEX:62015CJ0174&from=pl.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994).
Dziennik Ustaw, Nr 24, poz. 83, [online]. Tekst ujednolicony: 2021 [dostęp:16.03.2022]. Dostępny w WWW: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940240083/U/D19940083Lj.pdf.
Walker, Wendy (2020). Scottish Higher Education Digital Library: the e-book journey. In: Technology, Change and the Academic Library. Case Studies, Trends and Reflections. Ed. J. Atkinson. Cambridge, MA: Chandos Publishing, pp.123-129.
Whitney, Paul; Castell, Christina (2017). Trade EBooks in Libraries: The Changing Landscape. Berlin/Munich: De Gruyter Saur.
Xu, Anne; Moreno, Margarita (2014). Journey of discovery: challenges of e-book lending in a digital world. Interlending & Document Supply, vol. 42 (2/3), pp. 51-56.
https://orcid.org/0000-0002-3979-5600
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i BibliologiiUniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr. hab. Teresa Święćkowska, pracuje na Wydziale Dzien- nikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszaw- skiego. Zajmuje się społeczną historią książki, informacji i prawa autorskiego oraz współczesnymi społecznymi i prawnymi aspektami dystrybucji wiedzy i informacji. Jest autorką wielu prac naukowych, w tym książek Kochani krwiopijce! Własność literacka i prawo autorskie w XIX-wiecznej Polsce oraz Public relations a demokracja
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
