Polska bibliografia regionalna z perspektywy półwiecza. Koncepcje i realia
Jadwiga Sadowska
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Głównym celem artykułu jest przedstawienie systemu kształtowania się polskiej bibliografii regionalnej w latach 1945-2010 z uwzględnieniem spraw instytucjonalnych, organizacyjnych, metodycznych i terminologicznych. Istotnym celem jest też pokazanie wpływu reform administracyjnych oraz organizacji krajowej sieci informacyjnej na koncepcję i rozwój tej bibliografii. Ukazano również rolę wojewódzkich bibliotek publicznych oraz Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej w praktycznej realizacji koncepcji bibliografii regionalnej w Polsce. Metody badań – Podstawą analizy były referaty, postulaty i wnioski przedstawione podczas krajowych narad bibliograficznych (1956, 1966, 1978, 1995) oraz innych konferencji poświęconych bibliografii regionalnej (1960, 1967, 1994, 1998, 2000, 2005, 2006, 2008). Wyniki i wnioski – Wskazano kilka okresów istotnych dla rozwoju bibliografii regionalnej: a) lata 40. i 50., gdy prace nad tą bibliografią były inspirowane przez państwo i pośrednio miały cele polityczne (Bibliografia Ziem Zachodnich i Północnych); b) lata 60., gdy ustalono granice regionów historyczno-kulturowych w kraju (Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, Warmia i Mazury, Ziemia Lubuska, Śląsk, Mazowsze, Lubelszczyzna, Rzeszowszczyzna, Kielecczyzna), opracowano podstawy metodyczne i podjęto systematyczne prace nad bibliografią regionalną retrospektywną i bieżącą jako źródłem wszechstronnej informacji o regionie; c) koniec lat 70. i lata 80., gdy w wyniku reformy administracyjnej (49 nowych województw na miejsce 17) podjęto próbę zastąpienia regionów historyczno-kulturowych regionami administracyjnymi, czego efektem były nowe bibliografie regionalne i zmiany zasięgów terytorialnych dotychczasowych bibliografii; d) lata 90. i pierwsza dekada XXI w., gdy na kształt i organizację prac nad bi- bliografiami regionalnymi istotny wpływ miały zmiany technologiczne w bibliotekach. Od połowy lat 90. tworzone są bibliograficzne bazy danych według jednolitych zasad normalizacyjnych. Rozwijają się także bibliografie lokalne. O rozwoju bibliografii regionalnych i lo- kalnych świadczą liczby: w latach 1945-1950 średniorocznie ukazywało się 18,8 bibliografii, w latach 2001-2008 liczba ta wzrosła do 585,8 w ciągu roku.
Słowa kluczowe
Polska bibliografia regionalna 1945-2010; Organizacja bibliografii regionalnej; Metodyka bibliografii regionalnej; terminologia
Bibliografia
Bibliografie regionalne. Dokonania, dylematy, wnioski. Materiały z konferencji, Puławy 15-16 września 1994 r. (1995). Warszawa: Wydaw. SBP.
Biliński, Lucjan (1996). Bibliografie regionalne. Stan za ostatnie 15 lat [1980-1995]. W: Czwarta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa, 7-9 czerwca 1995 r. Warszawa: Wydaw. BN, s.148-159.
Biliński, Lucjan (1995): Postęp czy regres w opracowaniu i wydawaniu bibliografii regionalnej. W: Bibliografie regionalne. Dokonania, dylematy, wnioski. Materiały z konferencji, Puławy, 15-16 września 1994 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 28-52.
Eychler, Barbara (1968). Aktualny stan prac i problemy bieżących bibliografii regionalnych ze szczególnym uwzględnieniem bibliografii regionalnych Ziem Zachodnich i Północnych. W: Materiały z III konferencji poświęconej problemom bibliografii regionalnych, Warszawa, 11 grudnia 1967 r. Warszawa: Wydaw. BN, s. 5-24.
Eychler, Barbara (1960). Problematyka bibliografii regionalnej Ziem Zachodnich. "Biuletyn Instytutu Bibliograficznego", t. 6, nr 5, s. 211-250.
Gałczyńska, Cecylia Zofia (1980). O nową koncepcję bibliografii regionalnej w Polsce. W: Trzecia Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa, 5-7 czerwca 1978 r. Referaty i dyskusja. Warszawa: Wydaw. BN, s. 148-182.
Gałczyńska, Cecylia Zofia (1996). Polskie bibliografie terytorialne od projektu w roku 1978 do rzeczywistości roku 1995. W: Czwarta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa, 7-9 czerwca 1995 r. Warszawa: Wydaw. BN, s. 167-180.
Gawroński, Andrzej; Dynkowski, Maciej (2005). „Elektroniczne” bibliografie regionalne – nowa jakość? W: Wokół bibliotek i bibliotekarstwa. Księga Jubileuszowa dedykowana Janowi Wołoszowi. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 92-103.
Hleb-Koszańska, Helena (1967). Aktualny stan bibliografii w Polsce oraz postulaty na przyszłość. W: Druga Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa, 20 czerwca 1966 r. Referaty i dyskusja. Warszawa: Wydaw. BN, s. 24-33.
Materiały z III konferencji poświęconej problemom bibliografii regionalnych, Warszawa, 11 grudnia 1967 r. (1968). Warszawa: Wydaw. BN.
Metodyka bibliograficzna (1963). Poradnik dla autorów bibliografii specjalnych. Wyd. 2. Pod red. H. Hleb-Koszańskiej, Marii Dembowskiej i Henryka Sawoniaka. Warszawa: Wydaw. SBP.
Narodowe i regionalne serwisy bibliograficzne (1999). Materiały z ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja serwisów bibliograficznych. Bibliografie regionalne, bibliografia narodowa. Stan prac i zamierzenia”, Warszawa, 2-4 grudnia 1998 r. Warszawa: Wydaw. SBP.
Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa – 19 lutego 1956 r. Materiały. (1956). Warszawa: Wydaw. SBP.
Przybysz, Marzena (2007). Bibliografia regionalna w Polsce – technologia opracowywania. W: Praktyczne aspekty automatyzacji bibliotek publicznych. Materiały z VII konferencji pt. „Automatyzacja bibliotek publicznych”, Warszawa, 22-24 listopada 2006 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 151-159.
Sadowska, Jadwiga (1995). Bibliografia regionalna w warunkach automatyzacji. W: Bibliografie regionalne. Dokonania, dylematy, wnioski. Materiały z konferencji, Puławy 15-16 września 1994 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 21-27.
Sadowska, Jadwiga (2006). Bibliografia regionalna wobec zmian technologiczno-organizacyjnych w ostatnim piętnastoleciu [1990-2005]. "Notes Biblioteczny", nr 2, s. 39-46.
Stefańczyk, Elżbieta (1999). Bibliografie regionalne. Informacja o pracach Zespołu ds. Bibliografii Regionalnej ZG SBP. W: Narodowe i regionalne serwisy bibliograficzne. Materiały z ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja serwisów bibliograficznych. Bibliografie regionalne, bibliografia narodowa. Stan prac i zamierzenia”, Warszawa,2-4 grudnia 1998 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 24-28.
Stefańczyk, Elżbieta (2001). Problemy automatyzacji bibliografii regionalnych. W: Jak automatyzujemy biblioteki publiczne. Materiały z ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja bibliotek publicznych” Warszawa/Miedzeszyn, 6-8 listopada 2000 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 62-69.
Trzecia Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa, 5-7 czerwca 1978 r. (1980). Referaty i dyskusja. Warszawa: Wydaw. BN.
Wesołowska, Sylwia (2009). Bibliografie regionalne w Internecie. W: Nowe technologie w bibliotekach publicznych. Materiały z VIII ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja bibliotek publicznych” Warszawa, 26-28 listopada 2008 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 112-121.
Wołosz, Jan (1995). Dlaczego bibliografia regionalna? W: Bibliografie regionalne. Dokonania, dylematy, wnioski. Materiały z konferencji, Puławy, 15-16 września 1994 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 13-20.
Żbikowska-Migoń, Anna (1999). Bibliografia regionalna – tradycje i perspektywy. W: Narodowe i regionalne serwisy bibliograficzne. Narodowe i regionalne serwisy bibliograficzne. Materiały z ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja serwisów bibliograficznych. Bibliografie regionalne, bibliografia narodowa. Stan prac i zamierzenia”, Warszawa, 2-4 grudnia 1998 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 7-17.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski, Polska
Biogram:
Jadwiga Sadowska, absolwentka polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1993-2007 kierownik Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej, od 2005 r. związana jest z Instytutem Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie pracuje jako profesor nadzwyczajny UWr. Jest autorką ok. 200 publikacji z zakresu opracowania przedmiotowego piśmiennictwa oraz zagadnień bibliografii i automatyzacji. Najważniejsze publikacje: Instrukcja tematowania i katalogu przedmiotowego (1990), Hasła przedmiotowe w teorii Adama Łysakowskiego i praktyce „Przewodnika Bibliograficznego” (2000), Język haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej. Studium analityczno-porównawcze (2003), Maria Dembowska. W kręgu bibliografii, bibliotekarstwa i informacji naukowej. Księga jubileuszowa w 70-lecie pracy zawodowej (2007).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
