NARODOWA STRATEGIA ROZWOJU BIBLIOTEK – NA PRZYKŁADZIE REPUBLIKI CZESKIEJ
LILIANNA NALEWAJSKA
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Polska
LILIANNA NALEWAJSKA
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Polska
Abstrakt
Teza/cel – Narodowe strategie dla bibliotek są dokumentami kreślącymi kierunki rozwoju i modernizacji książnic w skali kraju. Celem artykułu jest przybliżenie tego rodzaju zapisów na przykładzie koncepcji strategii rozwoju książnic w Republice Czeskiej. Tło stanowią podobne dokumenty z innych krajów. Metody badań – W celu przeanalizowania dokumentów strategicznych oraz innych zapisów dotyczących standardów usług bibliotecznych wykorzystano metodę desk research – analizę piśmiennictwa dostępnego w sieci Internet. Wyniki i wnioski – Tworzenie krajowych strategii rozwoju bibliotek nie jest powszechną praktyką. Brak takich działań m.in. w Polsce. W krajach, gdzie tego typu dokumenty funkcjonują, powstają często na szczeblu ministerialnym lub są aprobowane przez instytucje rządowe. Strategie rozwoju bibliotek są tworzone po to, bywspomagały ustrukturyzowany rozwój książnic oraz wzmacniały ich oddziaływanie na społeczeństwo, zgodnie z wyznaczonymi w dokumentach kierunkami działań.
Słowa kluczowe
Strategia rozwoju; Biblioteki; Narodowa strategia rozwoju bibliotek
Bibliografia
ALIA (2019). National strategy and action plan 2019-2022 [online]. Australian Public Library Alliance; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://read.alia.org.au/alia-australian-public-library-alliance-national-strategy-and-action-plan-2019-2022>.
ALA (2015). A national policy agenda for libraries [online]. American Library
Association; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/pdfs/NPAforLibraries1.pdf>.
CE (2000). Council of Europe / EBLIDA guidelines on library legislation and policy in
Europe [online]. Council of Europe, Strasbourg; [dostęp: 19.01.2021]. Dostępny w WWW: <http://www.eblida.org/Documents/Council-of-Europe-EBLIDAGuidelines-on-Library-Legislation-and-Policy-in-Europe.pdf>.
CyMAL (2011). Libraries Inspire. The strategic development framework for Welsh libraries 2012-16 [online]. CyMAL: Museums Archives and Libraries Wales; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://libraries.wales/wp-content/uploads/2016/02/LibrariesInspireE.pdf>.CŽV (2016). Koncepce celoživotního vzdělávání knihovníků [online]. [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/celozivotni-vzdelavani/koncepce-czv-pdf>.
DC (2018). Doncaster Council. Public library strategy 2018-2021 [online]. Doncaster
Council; [dostęp: 20.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://library.doncaster.gov.uk/documents/10158/18024/Public+Libraries+Strategy+2018-21a.pdf/c71abc70-f9dc-4799-a9ec-1c0fd2b2e493>.
DRCD (2018). Our Public Libraries 2022: Inspiring, Connecting and Empowering Communities [online]. Department of Rural and Community Development, Dublin; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.gov.ie/en/publication/56d1d4-our-public-libraries-2022-inspiring-connecting-and-empowering-commun/>.
DECLG (2013). Opportunities for all. The public library as a catalyst for economic, social and cultural development. A strategy for public libraries 2013-2017 [online]. Department of the Environment, Community and Local Government, Dublin;
[dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://dev.fingal.ie/sites/default/
files/2019-03/public_libraries_strategy_2013_2017.pdf>.
Dzurilla, Vladimir; Očko, Petr (2020). Digitální ekonomika a společnost. Vládní program digitalizace České republiky 2018+ [online]. [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.digitalnicesko.cz/digitalni-ekonomika-a-spolecnost/>.
ALIA (2019). National strategy and action plan 2019-2022 [online]. Australian Public
Library Alliance; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://read.alia.org.au/alia-australian-public-library-alliance-national-strategy-and-action-plan-2019-2022>.
ALA (2015). A national policy agenda for libraries [online]. American Library
Association; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/pdfs/NPAforLibraries1.pdf>.
CE (2000). Council of Europe / EBLIDA guidelines on library legislation and policy in Europe [online]. Council of Europe, Strasbourg; [dostęp: 19.01.2021]. Dostępny w WWW: <http://www.eblida.org/Documents/Council-of-Europe-EBLIDAGuidelines-on-Library-Legislation-and-Policy-in-Europe.pdf>.
CyMAL (2011). Libraries Inspire. The strategic development framework for Welsh libraries 2012-16 [online]. CyMAL: Museums Archives and Libraries Wales; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://libraries.wales/wp-content/uploads/2016/02/LibrariesInspireE.pdf>.
CŽV (2016). Koncepce celoživotního vzdělávání knihovníků [online]. [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/celozivotni-vzdelavani/koncepce-czv-pdf>.
DC (2018). Doncaster Council. Public library strategy 2018-2021 [online]. Doncaster Council; [dostęp: 20.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://library.doncaster.gov.uk/documents/10158/18024/Public+Libraries+Strategy+2018-21a.pdf/c71 abc70-f9dc-4799-a9ec-1c0fd2b2e493>.
DRCD (2018). Our Public Libraries 2022: Inspiring, Connecting and Empowering Communities [online]. Department of Rural and Community Development, Dublin;
[dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.gov.ie/en/publication/56d1d4-our-public-libraries-2022-inspiring-connecting-and-empowering-commun/>.
DECLG (2013). Opportunities for all. The public library as a catalyst for economic, social
and cultural development. A strategy for public libraries 2013-2017 [online]. Department of the Environment, Community and Local Government, Dublin; [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://dev.fingal.ie/sites/default/files/2019-03/public_libraries_strategy_2013_2017.pdf>.
Dzurilla, Vladimir; Očko, Petr (2020). Digitální ekonomika a společnost. Vládní program digitalizace České republiky 2018+ [online]. [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.digitalnicesko.cz/digitalni-ekonomika-a-spolecnost/>.
ME (2009). Finnish Public Library Policy 2015. National strategic areas of focus [online]. Publications of the Ministry of Education 2009: 31 [dostęp: 10.01.2021].
Dostępny w WWW: <http://urn.fi/URN:ISBN:978-952-485-741-3>.
MPO (2019). Národní strategie umělé inteligence v České republice [online]. Ministerstvo prace a obchodu [dostęp: 10.01.2021]. Dostępny w WWW: .
MŠMT (2019). Hlavní směry vzdělávací politiky ČR 2030+ [online]. Ministerstvo Školství, Mládeže a Tělovýchovy [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.msmt.cz/file/51582/>.
NIDA (2011). Supporting societies’ needs: a model framework for developing library policy: Part 1: background from literature search [online]. Network for Information and Digital Access [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://nida-net.
org/documents/1/Introductionandbackground04.pdf>.
Nieć, Grzegorz (2018). „Decyduje dom, dom i jeszcze raz dom…”. Z Jiřím Trávníčkiem – o czeskim czytelnictwie, rynku książki i bibliotekach – rozmawia Grzegorz Nieć. Przegląd Biblioteczny, z. 2, s. 257-265.
Nieć, Grzegorz (2019a). Książka – naród – państwo: Czechosłowacka ustawa o bibliotekach publicznych z 1919 roku. Przegląd Biblioteczny, z. 2, s. 133-152.
Nieć, Grzegorz (2019b). Rola państwa i społeczności lokalnych w budowie i funkcjonowaniu systemu bibliotecznego Czechosłowacji 1919-1939. W: Stulecie samorządu. Pod red. J. Mierzwy i T. Skoczka. Warszawa: Muzeum Niepodległości, s. 245-266.
NKČR (2014). Rovný přístup Standard Handicap Friendly. Metodická příručka pro práci knihoven s uživateli s postižením [online]. Národní knihovna České republiky [dostęp: 18.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/aktualizovana-verze-publikace-rovny-pristup.-standard-handicap-friendly-2019>.
NKČR (2020). Koncepce rozvoje knihoven v České republice na léta 2021–2027 s výhledem do roku 2030 [online]. Národní knihovna České republiky [dostęp: 10.11.2020].
Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/koncepce-rozvoje-2021-2027/koncepce-rozvoje-knihoven-2021-2027>.
NLS (2019). The treasure trove of democracy [online]. National Library of Sweden [dostęp: 10.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.kb.se/samverkan-ochutveckling/biblioteksutveckling/nationell-biblioteksstrategi.html>.
NMC (2019). A space for democracy and self-cultivation. National strategy for libraries 2020-2023 [online]. The Norwegian Ministry of Culture, The Norwegian Ministry of Education and Research [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.regjeringen.no/contentassets/18da5840678046c1ba74 fe565f72be3d/rom-for-demokrati-og-dannelse-nasjonal-biblioteksstrategi2020-2023-engelsk.pdf>.
NMER (2017). The National Goals and Guidelines for Open Access to Research [online]. The Norwegian Ministry of Education and Research [dostęp: 15.12.2020].
Dostępny w WWW: <https://www.regjeringen.no/contentassets/ae7f1c4b97d34806b37dc767be1fce76/national-goals-and-guidelines-for-open-access-toresearch-articles.pdf>.
NMER (2018). The National Strategy on Access to and Sharing of Research Data [online]. The Norwegian Ministry of Education and Research [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.regjeringen.no/contentassets/3a0ceeaa1c9b4611a1b86fc5616abde7/en-gb/pdfs/national-strategy-on-access_summary.pdf>.
OCLC (2012a). A snapshot of priorities & perspectives Libraries in Germany [online].
Online Computer Library Center Global Council [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/de-libraries/214758usb-Member-Communication-Survey-Report-Deutschland.pdf>.
OCLC (2012b). A snapshot of priorities & perspectives Libraries in the Netherlands [online]. Online Computer Library Center Global Council [dostęp:15.12.2020].
Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/nl-libraries/214758usb-Member-Communication-Survey-Report-Nederland.pdf>.
OCLC (2012c). A snapshot of priorities & perspectives UK Academic Libraries [online]. Online Computer Library Center Global Council [dostęp: 15.12.2020].
Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/uk-libraries/214758ukb-A-Member-Communication-Survey-Report-UK-academic.pdf>.
OCLC (2012d). A snapshot of priorities & perspectives UK Public Libraries [online].
Online Computer Library Center Global Council [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/uk-libraries/214758ukb-B-Member-Communication-Survey-Report-UK-public-web.pdf>.
OCLC (2012e). A snapshot of priorities & perspectives U.S. Academic Libraries [online]. Online Computer Library Center Global Council [dostęp: 15.12.2020].
Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/us-libraries/214758usb-a-A-Snapshot-of-Priorities-and-Perspectives.pdf>.
OCLC (2012f). A snapshot of priorities & perspectives U.S. Community College Libraries [online]. Online Computer Library Center Global Council [dostęp:15.12. 2020]. Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/us-libraries/214758usb-c-A-Snapshot-of-Priorities-and-Perspectives.pdf>.
OCLC (2012g). A snapshot of priorities & perspectives U.S. Public Libraries [online]. Online Computer Library Center Global Council; [dostęp: 15.12.2020].
Dostępny w WWW: <https://www.oclc.org/content/dam/oclc/reports/us-libraries/214758usb-A-Snapshot-of-Priorities-and-Perspectives.pdf>.
PL (2019a). EU Library Factsheets – Czech Republic [online]. Public Libraries 2030; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://publiclibraries2030.eu/wpcontent/uploads/2019/12/Czech-Republic-2019.pdf>.
PL (2019b). EU Library Factsheets – Poland [online]. Public Libraries 2030 [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://publiclibraries2030.eu/wp-content/uploads/2019/12/Poland-2019.pdf>.
PL (2019c). EU Library Factsheets – United Kingdom [online]. Public Libraries 2030 [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://publiclibraries2030.eu/wpcontent/uploads/2019/12/UK-2019.pdf>.
Richter, Vít; Pillerová, Vladana (2016). Průzkum prostorového a technického vybavení veřejných knihoven České republiky [online]. Národní knihovna ČR [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/Zprava_Prostor_2016.pdf>.
Richter, Vít; Pillerová, Vladana (2017). Analýza věkové, vzdělanostní a mzdové struktury pracovníků knihoven ČR 2016/2017. Zpráva z průzkumu. [online].Národní knihovna ČR; [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.vkol.cz/uploads/page/171/doc/analyza-vzdelavani-zprava-2017-def.pdf>.
SČKN (2019). Zpráva o českém knižním trhu 2018/2019 [online]. Svaz českých knihkupců a nakladatelů [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.sckn.cz/file/wysiwyg/files/Zprava_o_ceskem_kniznim_trhu_2018_19.pdf>.
SG (2018). Vision for school libraries [online]. Scottish Government [dostęp: 15.01. 2021]. Dostępny w WWW: <https://www.gov.scot/news/vision-for-school-libraries/>.
SLIC (2015). Ambition & Opportunity. A strategy for Public libraries in Scotland 2015-2020 [online]. Scottish Library & Information Council [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://scottishlibraries.org/media/1133/ambition-opportunity-scotlands-national-public-library-strategy.pdf>.
SLIC (2018). Vibrant Libraries, Thriving Schools. A national strategy for school libraries in Scotland 2018-2023 [online]. Scottish Library & Information Council [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://scottishlibraries.org/media/2110/vibrant-libraries-thriving-schools.pdf>.
SMC (2015). Preparing a library strategy for all of Sweden [online]. Swedish Ministry of Culture [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.government.se/articles/2015/06/preparing-a-library-strategy-for-all-of-sweden/>.
Trávníček, Jiří (2008). Čteme? Obyvatelé České republiky a jejich vztah ke knize. Brno : Host 2008.
Trávníček, Jiří; Nieć, Grzegorz (2017). Książka i biblioteki publiczne na ziemiach
Czeskich – tradycja i współczesność. W: Biblioteka publiczna w przestrzeni społecznej: księga jubileuszowa z okazji 100-lecia działalności Wojewódzkiej Biblioteki
Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi. Pod red. J. Ladoruckiego. Łódź: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, s. 41-57.
UE (2019). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. U. UE L 130/92)[online]. Unia Europejska – Parlament i Rada [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L0790&from=HR>.
Sook, Hyeun Lee (2011). Korean National Strategy for Library Development and Reading Promotion for Children and Young Adults [online]. IFLA [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://cf3-www.ifla.org/past-wlic/2011/114-lee-en.pdf>.
Ustawa o prawie autorskim (1994). Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1999, Nr 24, poz. 83) [online]. [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU 19940240083/U/D19940083Lj.pdf>.
Vozga, Ramazan (2010). New national strategy for Albanian public library development in information society. Journal of Documentation [online], vol. 66, no.5 [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://doi.org/10.1108/jd.2010. 27866eaa.003>.
Wigell-Ryynänen (2011). National public library policy in Finland – a case study[online]. Network for Information and Digital Access [dostęp: 15.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://nida-net.org/documents/4/finland_final__2.pdf>.
Zákon (1919). Zákon o veřejných knihovnách obecních č. 430/1919 Sb. a navazující podpisy [online]. [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/docs/legislativa/KnihovniZakon_1919.doc>.
Zákon (2001). Zákon ze dne 29. června 2001 o knihovnách a podmínkách provozování veřejných knihovnických a informačních služeb (knihovnízákon), Zákon 257/2001 Sb.[online]. [dostęp: 15.12.2020]. Dostępny w WWW: <https://ipk.nkp.cz/legislativa/01_LegPod/knihovni-zakon-257-2001-sb.-a-navazne-provadeci-prepisy/Zakon257.htm>.
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Polska
Biogram:
Lilianna Nalewajska, kustosz w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, m.in. zajmuje się działalnością dydaktyczną skierowaną do zróżnicowanych grup odbiorców, w tym studentów zagranicznych. W kręgu jej zainteresowań jest internacjonalizacja uczelni oraz miejsce biblioteki w tym procesie. Teksty publikowała m.in. w „Przeglądzie Bibliotecznym”, „Bibliotekarzu” oraz w wydawnictwach pokonferencyjnych. Zajmuje się także badaniami z zakresu kostiumologii – publikuje m.in. w serii „Rzeczy Piękne” wydawanej przezUKSW.
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Polska
Biogram:
Lilianna Nalewajska, kustosz w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, m.in. zajmuje się działalnością dydaktyczną skierowaną do zróżnicowanych grup odbiorców, w tym studentów zagranicznych. W kręgu jej zainteresowań jest internacjonalizacja uczelni oraz miejsce biblioteki w tym procesie. Teksty publikowała m.in. w „Przeglądzie Bibliotecznym”, „Bibliotekarzu” oraz w wydawnictwach pokonferencyjnych. Zajmuje się także badaniami z zakresu kostiumologii – publikuje m.in. w serii „Rzeczy Piękne” wydawanej przezUKSW.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
