Nawigacja fasetowa w polskich bibliotekach naukowych
MAREK NAHOTKO
https://orcid.org/0000-0002-4823-8080
Afiliacja: Instytut Studiów InformacyjnychUniwersytet Jagielloński, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu stosowania nawigacji fasetowej w polskich bibliotekach naukowych. Dokonano porównania zastosowania faset w OPAC tych bibliotek oraz w bibliotekach cyfrowych organizowanych lub współorganizowanych przez te biblioteki. Metody badań – Dokonano analizy zawartości stron internetowych bibliotek, głównie ich narzędzi wyszukiwawczych: OPAC i multiwyszukiwarek (discovery systems). Uwzględniono biblioteki największych, państwowych szkół wyższych oraz Bibliotekę Narodową. Po odnalezieniu narzędzia nawigacji fasetowej dokonywano analizy ilościowej i jakościowej stosowanych faset. Następnie podobna analiza prowadzona była w stosunku do bibliotek cyfrowych, organizowanych lub współorganizowanych przez analizowane biblioteki. Wyniki – Ponad 60% polskich bibliotek naukowych stosuje fasety w swoich narzędziach wyszukiwawczych. Wśród nich najwięcej jest bibliotek uniwersyteckich (78% przebadanych bibliotek), wychowania fizycznego (67%), ekonomicznych (60%) i technicznych (56%). Średnia liczba faset stosowanych w OPAC wynosi 8,7. Nieco mniej faset stosowanych jest w bibliotekach cyfrowych, średnio 8,66. Do najczęściej stosowanych faset należały takie, jak Forma/Typ, Język, Data wydania, Autor/Twórca. Wnioski – Fasety są rozpowszechnionym narzędziem wyszukiwawczym w bibliotekach polskich szkół wyższych. Stosowane są zarówno w ILS (Integrated Library System) zagranicznych, jak i w polskich. Pod względem liczby i rodzaju faset pomiędzy OPAC i bibliotekami cyfrowymi zachodzą bardzo niewielkie różnice, stąd wniosek, że stosowany schemat metadanych ma na to bardzo niewielki wpływ.
Słowa kluczowe
Blioteki cyfrowe; Fasetyzacja; Multiwyszukiwarki; Nawigacja fasetowa; OPAC
Bibliografia
Andersen, Jack (2015). Re-describing knowledge organization – a genre and activity-based view. In: Genre theory in information studies. Ed. By Jack Andersen. Bingley: Emerald Group, pp. 13-42.
Andersen, Jack (2004). Analyzing the role of knowledge organization in scholarly communication: An inquiry into the intellectual foundation of knowledge organization. Copenhagen: Royal School of Library and Information Science
Bauer, Kathleen; Peterson-Hart, Alice (2012). Does faceted display in a library catalog increase use of subject headings? Library Hi Tech, vol. 30, no. 2, pp. 347-358.
Bakhtin, Mikhail (1981). The dialogic imagination: four essays. Austin, London: Univ. of Texas Press.
Ben-Yitzhak, Ori et al. (2008). Beyond basic faceted search. In: Proc. WSDM 2008: The ACM International Conference on Web Search and Data Mining, Palo Alto, CA, Feb. 11-012.2008. New York, NY: ACM, pp. 33-44.
Bogaard, Tessel et al. (2019). Metadata categorization for identifying search patterns in a digital library. Journal of Documentation, vol. 75, no. 2, pp. 270-286.
Borgman, Christine (1996). Why are online catalogs still hard to use? Journal of the ASIS, vol. 47, no. 7, pp. 493-503.
Bowker, Geoffrey; Star, Susan (1999). Sorting things out. Classification and its consequences. Cambridge, MA: The MIT Press.
Breeding, Marshall (2007). Introduction. Library Technology Reports, vol. 43, no. 4, pp. 5-14.
Broughton, Vanda (2006). The need for a faceted classification as the basis of all methods of information retrieval. Aslib Proceedings, vol. 58, no. 1/2, pp. 49-72.
Broughton, Vanda; Slavic, Aida (2007). Building a faceted classification for the humanities: principles and procedures. Journal of Documentation, vol. 63, no.5, pp. 727-754.
Cuna, Andrea; Angeli, Gabriele (2021). Improving the effectiveness of subject facets in library catalogs and beyond: a MARC-based semiautomated approach. Library Hi Tech, ahead-of-print.
Denholm, Carmel et al. (2009). Making the new OPAC seamless: dealing with the transition from “finding” to “getting”. Library Hi Tech, vol. 27, no. 1, pp. 13-29.
Derfert-Wolf, Lidia (2019). Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie biblioteką. W: Zarządzanie biblioteką. Pod red. M. Wojciechowskiej. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 273-308.
Eisenstein, Elizabeth (2013). The printing press as an agent of change. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Fagan, Jody (2010). Usability studies of faceted browsing: a literature review. Information Technology and Libraries, vol. 29, no. 2, pp. 58-66.
Hall, Catherine (2011). Facet-based library catalogs: a survey of the landscape. Proceedings of the ASIST, vol. 28, no. 1, pp. 1-8.
Han, Myung-Ja (2012). New discovery services and library bibliographic control. Library Trends, vol. 61, no. 1, pp. 162-172.
Hildreth, Charles (1994). Extending the online catalog: the point of diminishing returns. In: Emerging communities: integrating networked information into library services. Ed. By Ann Bishop. Papers presented at the 1993 Clinic on Library
Applications of Data Processing, April, 4-6, 1993, Urbana-Champaing: Univ. of Illinois, pp. 84-100.
Hildreth, Charles (1987). Beyond boolean: designing the next generation of online catalogs. Library Trends, vol. 35, no. 4, pp. 647-667.
Hjørland, Birger (1992). The concept of ‘subject’ in information science. Journal of Documentation, vol. 48, no. 2, pp. 172-200.
Hofmann, Melissa; Yang, Sharon (2012). “Discovering” what’s changed: a revisit of the OPACs of 260 academic libraries. Library Hi Tech, vol. 30, no. 2, pp. 253-274.
La Barre, Kathryn (2012). Traditions of facet theory, or garden of forking paths? In: Facets of knowledge organization. Ed. By A. Gilchrist, J. Vernau. Proc. of the ISKO UK Second Biennial Conference, 4-5 July, 2011, London. Bingley: Emerald, pp. 95-106.
La Barre, Kathryn (2007). Faceted navigation and browsing features in new OPACs: robust support for scholarly information seeking? Knowledge Organization, vol. 34, no. 2, pp. 78-90.
Lugya, Fredrick (2017). Next generation catalogues: an analysis of user search strategies and behavior. Urbana. IL: Univ. of Illinois at Urbana-Champaign.
Mai, Jens-Erik (2011). The modernity of classification. Journal of Documentation, vol. 67, no. 4, pp. 710-730.
Manovich, Lev (2002). The language of new media. Cambridge, MA: The MIT Press.
McCallum, Carolyn et al. (2017). Notes on operations. Can RDA content, media, and carrier coding improve discovery facet mapping? Library Resources & Technical Services, vol. 61, no. 2, pp. 93-101.
Merčun, Tanja; Žumer, Maja (2008). New generation of catalogues for the new generation of users. Program, vol. 42, no. 3, pp. 243-261.
MEiN (2021). Wykaz uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego – publiczne uczelnie akademickie [online]. Ministerstwo Edukacji i Nauki; [dostęp: 7.02.2021]. Dostępny w WWW: <https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wykaz-uczelni-publicznych-nadzorowanychprzez-ministra-wlasciwego-ds-szkolnictwa-wyzszego-publiczne-uczelnieakademickie>.
Morgan, Eric (2009). Web-scale discovery indexes and “next generation” library catalogs [online]. Infomotions; [dostęp: 21.01.2021]. Dostępny w WWW: <http://infomotions.com/musings/web-scale/>.
Nahotko, Marek (2020). OPAC development as the genre transition process. Part I: OPAC historical development. Annals of Library and Information Studies, vol. 67, no. 2, pp. 107-117.
Nahotko, Marek (2018). Teoria gatunków w organizacji informacji i wiedzy. Podejście informatologiczne. Kraków: Wydaw. UJ.
Naun, Chew (2010). Next generation OPACs: a cataloging viewpoint. Cataloging & Classification Quarterly, vol. 48, no. 4, pp. 330-342.
Nelson, David; Turney, Linda (2015). What’s in a word? Rethinking facet headings in a discovery service. Information Technology and Libraries, vol. 34, no. 2, pp. 76-91.
Niu, Xi; Hemminger, Bradley (2015). Analyzing the interaction patterns in a faceted search interface. Journal of the Assoc. for Information Science and Technology, vol. 66, no. 5, pp. 1030-1047.
Parrochia, Daniel; Neuville, Pierre (2013). Towards general theory of classifications. Basel: Birkhäuser.
Pollitt, Steven (1997). The key role of classification and indexing in view-based searching. In: 63rd IFLA General Conference [online], Copenhagen, August 31- September 5. [dostęp: 21.01.2021]. Dostępny w WWW: <https://archive.ifla.org/IV/ifla63/63polst.pdf>.
Rafferty, Pauline; Hidderly, Rob (2007). Flickr and democratic indexing: dialogic approaches to indexing. Aslib Proceedings, vol. 59, no. 4/5, pp. 397-410.
Ramdeen, Sarah; Hamminger, Bradley (2012). A tale of two interfaces: how facets affect the library catalog search experience. Journal of the American Society for Information Science and Technology, vol. 63, no. 4, pp. 702-715.
Ranganathan, Shiyali (1967). Prolegomena to library classification. 3rd ed. Mumbai: Asia Publishing House.
Rosenfeld, Louis; Morville, Peter; Arango, Jorge (2017). Architektura informacji w serwisach internetowych i nie tylko. Gliwice: Helion.
Sandberg, Jane, ed. (2019). Ethical questions in name authority control. Sacramento, CA: Library Juice Press.
Schultz-Jones, Barbara et al. (2012). Historical and current implications of cataloguing quality for next-generation catalogues. Library Trends, vol. 61, no. 1, pp. 49-82.
Skórka, Stanisław (2014). Fasety na nowo odkryte. Integrowanie systemów nawigacji i organizowania informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej, vol. 54, z. 2, s. 92-109.
Smiraglia, Richard (2002). The progress of theory in knowledge organization. Library Trends, vol. 50, no. 3, pp. 330-349.
Sokvitne, Lloyd (2006). Redesigning the OPAC: moving outside the ILMS. Australian Academic & Research Libraries, vol. 37, no. 4, pp. 246-259.
Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP.
Spiteri, Louise (1998). A simplified model for facet analysis: Ranganathan 101. Canadian Journal of Information and Library Science, vol. 23, no. 1/2, pp. 1-30.
Wang, Yongming; Dawes, Trevor (2012). The next generation integrated library system: a promise fulfilled. Information Technology and Libraries, vol. 31, no. 3, pp. 76-84.
Wynne, Susan; Hanscom, Martha (2011). The effect of next-generation catalogs on catalogers and cataloging functions in academic libraries. Cataloging & Classification Quarterly, vol. 49, no. 3, pp. 179-207.
https://orcid.org/0000-0002-4823-8080
Afiliacja: Instytut Studiów InformacyjnychUniwersytet Jagielloński, Polska
Biogram:
Dr hab. Marek Nahotko, prof. UJ, zatrudniony w Instytucie Studiów Informacyjnych Uniwersytetu Jagiellońskiego (kierownik Zakładu Metodologii Badań Informacyjnych), specjalizuje się w problemach organizacji informacji, w tym metadanych dokumentów elektronicznych oraz wykorzystania
Internetu i dokumentów elektronicznych w komunikacji naukowej i działalności informacyjnej. Jest autorem książek Teoria gatunków w organizacji informacji i wiedzy (Kraków,2018), Komunikacja naukowa w środowisku cyfrowym (Warszawa, 2010), Naukowe czasopisma elektroniczne (Warszawa, 2007), Opis dokumentów elektronicznych. Teoretyczny model i możliwości jego aplikacji (Kraków 2006), Metadane: sposób na uporządkowanie Internetu (Kraków, 2004) oraz licznych artykułów publikowanych m.in. na łamach „Information Research”, „Cataloging & Classification Quarterly”, „Przeglądu Bibliotecznego”, „Zagadnień Informacji Naukowej” oraz „Bibliotheca Nostra”
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
