Polska retrospektywna bibliografia narodowa jako szczególne dziedzictwo bibliograficzne
Abstrakt
Teza/cel – Retrospektywna bibliografia narodowa jest dobrem kultury, źródłem do historycznych badań księgoznawczych w kraju. Celem artykułu jest propozycja zdefiniowania terminów „dziedzictwo bibliograficzne” i „narodowe dziedzictwo bibliograficzine” w kontekście dziedzictwa dokumentacyjnego i kulturowego. Drugim zagadnieniem jest ukazanie znaczenia retrospektywnych bibliografii piśmiennictwa narodowego, mianowicie Bibliografii polskiej Karola Estreichera i Bibliografii polskiej 1901-1939 jako istotnych elementów dziedzictwa kulturowego i najważniejszych źródeł do badania historii ruchu wydawniczego w Polsce (statystyka, oferta tytułowa, wydawcy, geografia wydawnicza, aktywność autorska, przekłady piśmiennictwa obcego itp.). Trzecim problemem jest przedstawienie stanu opracowania polskiej retrospektywnej bibliografii narodowej za okres 1901-1939. Metody badań – Podstawą była analiza piśmiennictwa dotyczącego narodowych bibliografii retrospektywnych oraz ocena aktualnego stanu prac nad nimi na podstawie sprawozdań i informacji wydawniczych. Wyniki i wnioski – Na podstawie przeprowadzonej analizy zaproponowano przyjęcie terminu „dziedzictwo bibliograficzne”, mieszczącego się w zakresie „dziedzictwa dokumentacyjnego”, oraz zaliczenie do „narodowego dziedzictwa bibliograficznego” pomnikowych, czyli najbardziej istotnych dla narodu, nauki i kultury, spisów bibliograficznych (narodowych, dziedzinowych, regionalnych, osobowych), w tym przede wszystkim retrospektywnych bibliografii narodowych: Bibliografii polskiej Karola Estreichera i Bibliografii polskiej 1901-1939. Uznano za konieczne zintensyfikowanie w Bibliotece Narodowej prac nad bibliografią piśmiennictwa narodowego za okres 1901-1939. Zaproponowano podjęcie starań o włączenie Bibliografii polskiej Estreichera wraz z jej dokumentacją na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”.
Słowa kluczowe
Bibliografia polska Karola Estreichera; Bibliografia polska 1901-1939; Polska retrospektywna bibliografia narodowa; Dziedzictwo bibliograficzne; Narodowe dziedzictwo bibliograficzne; Dziedzictwo dokumentacyjne
Bibliografia
Bilikiewicz-Blanc, Danuta (2007). Polonika zagraniczne w polskiej bibliografii narodowej. Warszawa: BN.
Czarnowska, Maria (1967). Ilościowy rozwój polskiego ruchu wydawniczego 1501-1965. Warszawa: BN.
Dembowska, Maria (1964). Ewolucja pojęcia bibliografii narodowej od Karola Estreichera do naszych czasów. W: Księga pamiątkowa ku czci Karola Estreichera (1827-1908): studia i rozprawy. Red. R. Hennel. Kraków: Wydaw. Literackie, s. 98-113.
Dombek, Ewa (2015). Potyczki bibliografa czyli bibliografia od kuchni. Warszawa: Wydaw. SBP.
Dombek, Ewa; Machnik, Hanna, red. (2014). Bibliografia polska 1939. T. 16: Jednodniówki A-Ż. Warszawa: BN.
Estreicher, Karol (2008). O bibliografii. Warszawa: BN.
Federowicz, Grażyna (2010). Polska retrospektywna bibliografia narodowa. W: Szósta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa 23-24 października 2008. Oprac. red. J. Tarasiewicz. Warszawa: BN, s. 59-80.
Gołda, Agnieszka (2018). Statystyka księgoznawcza w II Rzeczypospolitej w świetle wypowiedzi teoretycznych. Bibliotheca Nostra, nr 1, s. 38-57.
Kawecka-Gryczowa, Alodia (1970). Nad uzupełnieniami Bibliografii polskiej Estreichera. W: Z problemów bibliografii. Red. J. Pelcowa, H. Sawoniak, M. Lenartowicz. Warszawa: BN, s. 195-219.
Korpała, Józef (1969). Dzieje bibliografii w Polsce. Warszawa: SBP.
Kraśko, Nina (2001). Instytucje wydawnicze w II Rzeczypospolitej. Warszawa: BN; Instytut Książki i Czytelnictwa.
Łaskarzewska, Hanna (2017). Dobra kultury. W: Encyklopedia książki. Pod red. A. Żbikowskiej-Migoń i M. Skalskiej-Zlat. T. 1. Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 505-515.
Matczuk, Alicja (2018). „Ocalić od zapomnienia” – ochrona dziedzictwa bibliograficznego w okresie okupacji. Bibliotheca Nostra, nr 1, s. 58-78.
Muszkowski, Jan (1936). Bibliografia polska 1901-1925 : (komunikat). W: IV Zjazd Bibliotekarzy Polskich w Warszawie dnia 31 maja – 2 czerwca 1936 roku : referaty. Warszawa, s. 341-345.
Nowodworski, Witold (1964). Lelewel a Estreicher : stosunek do problematyki bibliograficznej i jego geneza. W: Księga pamiątkowa ku czci Karola Estreichera (1827-1908) : studia i rozprawy. Red. R. Hennel. Kraków: Wydaw. Literackie, s. 61-88.
Piusińska, Wanda (1970). Katalogi wielkich bibliotek naukowych jako źródła polskiej retrospektywnej bibliografii narodowej. W: Z problemów bibliografii. Red. J. Pelcowa, H. Sawoniak, M. Lenartowicz. Warszawa: BN, s. 171-183.
Polski Komitet ds. UNESCO, [dostęp: 5.09.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.unesco.pl/komunikacja-i-informacja/pamiec-swiata/>.
Polski Komitet ds. UNESCO, [dostęp: 5.09.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.unesco.pl/komunikacja-i-informacja/pamiec-swiata/polska-lista-krajowa-programu-pamiec-swiata/>.
Polski Komitet ds. UNESCO, [dostęp: 5.09.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.unesco.pl/komunikacja-i-informacja/pamiec-swiata/polskie-obiekty-na-liscie-pamieci-swiata/>.
Sadowska, Jadwiga; Zimnoch, Katarzyna (2017). Jednodniówki na terenie województwa białostockiego i województw wschodnich (nowogródzkiego, poleskiego, wileńskiego, wołyńskiego) Drugiej Rzeczypospolitej. Białystok: Wydaw. UwB.
Skalska-Zlat, Marta (2005). Patriotyczna wymowa liczb, czyli o Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie roku 1894. Roczniki Biblioteczne, R. 49, s. 155-170.
Słodkowska, Elżbieta (1964). Instytut Bibliograficzny w Polsce. Geneza, koncepcje teoretyczne i rozwój działalności. Biuletyn Instytutu Bibliograficznego, t. 7, nr 4, s. 257-328.
Sprawozdanie Biblioteki Narodowej za rok 2019 (2020). Warszawa: BN, [dostęp: 18.09.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.bn.org.pl/download/document/1592819867.pdf.>
Sprawozdanie Biblioteki Narodowej za rok 2018 (2019). Warszawa: BN, Dostępny w WWW: <https://ksiegarnia.bn.org.pl/pdf/SPRAWOZDANIE_BN_2018%20lekki%20pdf.pdf [dostęp: 18.09.2020]>.
Sprawozdanie Biblioteki Narodowej za rok 2017 (2018). Warszawa: BN, [dostęp: 18.09.2020]. Dostępny w WWW: <https://www.bn.org.pl/download/document/1529585057.pdf>.
Stankiewicz, Witold (1986). Przedmowa. W: Bibliografia polska 1901-1939. T. 1. Wrocław: Ossolineum, s. V-IX.
Wilgat, Janina (1977). Bibliografia polska 1901-1939. Przegląd Biblioteczny, nr 2, s. 117-140.
Wilgat, Janina (1986). Szkic o historii i metodzie Bibliografii polskiej 1901-1939. W: Bibliografia polska, t. 1. Wrocław: Ossolineum, s. X-XXXVII.
Zychowiczowa, Maria (2009). Centralny katalog starych druków Biblioteki Narodowej – bez przyszłości? Przyczynek do dyskusji. Roczniki Biblioteczne, R. 53, s. 187-203
https://orcid.org/0000-0001-8794-3201
Biogram:
Jadwiga Sadowska, dr hab., pracownik Biblioteki Narodowej (1974-2007), kierownik Instytutu Bibliograficznego (1993-2007), profesor w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego (2005-2012), profesor Uniwersytetu w Białymstoku (2008-2017). Autorka ponad 300 publikacji z zakresu języków informacyjno-wyszukiwawczych, bibliografii, współczesnego rynku wydawniczego, prasy. Ważniejsze publikacje: Hasła przedmiotowe w teorii Adama Łysakowskiego i praktyce „Przewodnika Bibliograficznego” (Warszawa, 2000), Język haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej: studium analityczno-porównawcze (Warszawa, 2003), Książki i czasopisma w Polsce w świetle liczb (1990-2010) (Białystok; Wilno, 2013), Prasa na terenie województwa podlaskiego w latach 1944-2012 (Białystok, 2014, współred. i aut.), Jednodniówki na terenie województwa białostockiego i województw wschodnich (nowogródzkiego, poleskiego, wileńskiego, wołyńskiego) Drugiej Rzeczypospolitej (Białystok, 2017, współaut.).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
