Digitalizacja i rozpowszechnianie utworów osieroconych w świetle Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z 25 października 2012 roku
Diana Pietruch-Reizes
Afiliacja: Uniwersytet Jagielloński, Polska
Abstrakt
Cel artykułu – Celem artykułu jest przybliżenie działań podejmowanych na poziomie Unii Europejskiej w kierunku ułatwienia digitalizacji i rozpowszechniania tzw. utworów osieroconych m.in. przez publicznie dostępne biblioteki, placówki oświatowe, muzea czy archiwa. Jest to kategoria utworów, w odniesieniu do których podmioty uprawnione nie są znane lub jeśli są znane, odnalezienie ich jest niemożliwe pomimo starannego ich poszukiwania. Metody badań – Główną metodę badań stanowi analiza i krytyka piśmiennictwa. Podstawowym źródłem była Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych. Wnioski – Digitalizacja i rozpowszechnianie utworów osieroconych stanowią szczególne wyzwanie kulturalne i ekonomiczne. Przyjęta Dyrektywa ustanawia wspólne dla wszystkich państw członkowskich ramy prawne w odniesieniu do postępowania z tego rodzaju utworami oraz ułatwia realizację projektów na rzecz digitalizacji europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Słowa kluczowe
Biblioteka wirtualna; Digitalizacja; Dyrektywa; Prawo autorskie; Utwór osierocony
Bibliografia
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych (2012). Dziennik Urzędowy L 299, 27/10/2012, s. 5-12 [online]; [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w WorldWide Web: <http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:299:0005:0012:PL:PDF>.
Europa technologii informatycznych i komunikacyjnych (1991). Luksemburg: Główne Biuro Wydawnicze Komisji Wspólnot Europejskich.
Europeana – kolejne kroki. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2010 r. w sprawie Europeana – kolejne kroki Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2010 r. w sprawie Europeany – kolejnych kroków (2009/2158 (INI)) Dziennik Urzędowy C 081 E, 15/03/2011 s. 16-25 [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52010IP0129&rid=1>.
Gęsicka, Daria, K. (2014). Rozwiązania problemu o dziełach osieroconych – czy wilk jest syty i owca cała? "Przegląd Prawa Technologii Informacyjnych". ICT Law Review [online]. nr 3/1, s. 4-24. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ictlaw.umk.pl/wp-content/uploads/ICTLawReview-III.pdf>.
Komisja Europejska włącza do agendy UE wyzwania związane z przetwarzaniem na format cyfrowy książek dla autorów, bibliotek i konsumentów [online]. Komisja Europejska, Bruksela,19.10.2009 r. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://europa.eu/rapid/press-release_IP-09-1544_pl.doc>.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – i2010: biblioteki cyfrowe {SEC(2005) 1194} {SEC(2005) 1195} (2005a). Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela 30.09.2005 r., COM/2005/0465końcowy [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52005DC0465&rid=1>.
Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia {SEC(2005) 717} (2005b). Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela, 01.06.2005 r., KOM/2005/0229 końcowy [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?ur i=CELEX:52005DC0229&rid=3>.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Jednolity rynek w obszarze praw własności intelektualnej – Wspieranie kreatywności i innowacji celem zapewnienia wzrostu gospodarczego, atrakcyjnychmiejsc pracy oraz wysokiej jakości produktów i usług w Europie (2011). Komisja Europejska, Bruksela, 24.05.2011 r., KOM/2011/0287 wersja ostateczna [online]. [dostęp: 16.06.2014].Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52011DC0287&rid=2>.
Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Dostęp do dziedzictwa kulturowego Europy poprzez kliknięcie myszką. Postępy w zakresie digitalizacji i udostępnienia w Internecie dorobku kulturowegooraz ochrony zasobów cyfrowych w UE [SEC(2008)2372] (2008). Komisja WspólnotEuropejskich, Bruksela, 11.08.2008 r., KOM/2008/0513 wersja ostateczna (2008). [dostęp:16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52008DC0513&rid=1>.
Komunikat Komisji Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (2010). Komisja Europejska, Bruksela 3.03.2010 r., KOM/2010/2020 wersja ostateczna) [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52010DC2020&rid=11>.
Komunikat Komisji w sprawie treści na jednolitym rynku cyfrowym (2012). Komisja Europejska, Bruksela, 18.12.2012 r., KOM/2012/0789 final [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX: 52012DC0789&rid=1>.
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych dozwolonych możliwości wykorzystywania utworów osieroconych. Dziennik Urzędowy C 376, 22.12.2011, s. 66-68 [online]. [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/ legalcontent/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.C_.2011.376.01.0066.01.POL>.
Planowane kierunki wdrożenia regulacji dotyczącej problemu dzieł osieroconych i dzieł niedostępnych w handlu, Warszawa, 6 czerwca 2013 r. [online]. Forum prawa autorskiego [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.piit.org.pl/documents/10181/268804/Zalozenia_regulacji_problemu_dziel_osieroconych_Forum_Prawa_Autorskiego.pdf>.
Podsumowanie odpowiedzi na kwestionariusz dotyczący problemu dzieł osieroconych i niedostępnych w handlu, Warszawa, 6 czerwca 2013 r. [online]. Forum prawa autorskiego [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.prawoautorskie.gov.pl/media/drugie_forum_/Podsumowanie_odpowiedzi_na_kwestionariusz_po_FPA_finalne.pdf>.
Stanisławska-Kloc, Sybilla (2013). Dyrektywa 2012/28/UE o utworach osieroconych – czy jesteśmy na właściwej drodze do rozwiązania problemu? "Kwartalnik Prawa Prywatnego", z. 1, s. 117-158.
Zielona księga – Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy [online]. Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela, 16.07.2008 r., KOM/2008/0466 wersja ostateczna; [dostęp: 16.06.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52008DC0466&rid=1>.
Afiliacja: Uniwersytet Jagielloński, Polska
Biogram:
Dr hab. Diana Pietruch-Reizes – nauczyciel akademicki w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor nauk prawnych Uniwersytetu Warszawskiego, doktor habilitowany nauk humanistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Prezes Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej (PTIN), od 2001 r. przewodnicząca Komitetów Programowych konferencji z cyklu Krajowe FORUM Informacji Naukowej i Technicznej organizowanych przez PTIN. Prowadzi badania w zakresie nauki o informacji jako dziedziny interdyscyplinarnej, informacji prawnej i informacji parlamentarnej w aspekcie historycznym i współczesnym, zarządzania informacją w nauce. Autorka kilkudziesięciu publikacji, w tym książek: Biblioteka i informacja w systemie parlamentarnym Unii Europejskiej i Rady Europy (2005), Rozwój środków przekazu informacji o prawie (1992). Redaktor naukowy i współredaktor wielu publikacji z zakresu współczesnej informatologii, m.in. Zarządzanie informacją w nauce (2008, red.), Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych (2007, red.), Informacja i język. Księga pamiątkowa poświęcona pamięci Profesora Eugeniusza Ścibora (2013, współred.). Członek Komitetu Problemowego przy Prezydium PAN – Rady Towarzystw Naukowych. Od 2009 r. uczestniczy w International Scientific Committee – International Conference on Qualitative and Quantitative Methods in Libraries (QQML).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
