Jakość bibliotek obsługujących osoby z niepełnosprawnością – przegląd instrumentów badawczych
Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Celem artykułu jest dokonanie przeglądu instrumentów do badania jakości bibliotek obsługujących osoby z niepełnosprawnością. Omówiono standardy i wskaźniki w chronologicznym porządku. Skupiono się na instrumentach, które powstały w ostatnich dziesięciu latach i odnoszą się do innych – aniżeli dostępność do budynku bibliotecznego – aspektów jakości. Metoda badań – Wykorzystano metodę analizy i krytyki źródeł i literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski – Biblioteki obsługujące osoby z niepełnosprawnością cechuje pewna odmienność w zakresie gromadzonych zasobów, form ich udostępniania oraz oferowanych usług. Odmienność ta wynika z potrzeb niepełnosprawnych użytkowników. Opracowane na potrzeby wszystkich bibliotek lub określonych ich typów narzędzia badania jakości okazały się niewystarczające dla bibliotek adresujących swe usługi do osób z niepełnosprawnością. Przygotowane pod auspicjami IFLA instrumenty pozwolą na dokonanie oceny ich jakości i zasobów oraz zostaną wykorzystane w procesie planowania, ulepszania ich działań i podczas analiz benchmarkingowych.
Słowa kluczowe
Biblioteki; Ocena jakościowa bibliotek; Osoby z niepełnosprawnością; Osoby z trudnościami w odczytywaniu druku; Print disabled; Wskaźniki funkcjonalności
Bibliografia
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu (2003). Analiza funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce [online]. Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu. Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy; [dostęp: 6.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://ssk2.bu.amu.edu.pl/standaryzacja/>.
Davies, Eric J.; Wisdom, Stella; Creaser Claire (2001). Out of sight but not out of mind. Visually impaired people’s perspectives of library & information services [online]. Loughborough University, Library & Information Statistics Unit (LISU); [dostęp: 4.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.lboro.ac.uk/microsites/infosci/lisu/pages/publications/publications.html>.
Derfert-Wolf, Lidia, opr. (2010). Wskaźniki funkcjonalności i badania efektywności bibliotek w różnych krajach – wybór [online]. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich; [dostęp: 3.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.sbp.pl/repository/dokumenty/strategia/2010/seminarium_SBP_wskazniki_wybor_zagraniczne-3.pdf>.
DPCD (2014). Libraries – Department of Planning and Community Development [online]. State Government of Victoria. Department of Transport, Planning and Local Infrastructure; [dostęp: 3.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.dpcd.vic.gov.au/localgovernment/publications-and-research/libraries>.
Fedorowicz, Małgorzata (2010). Człowiek niepełnosprawny w bibliotece. Toruń: Wydaw. Naukowe UMK.
Głowacka, Ewa (2011). Nowa edycja ISO 11620: 2008: Information and documentation – library performance indicators. Analiza przyczyn i źródeł nowelizacji normy. "Przegląd Biblioteczny", z. 1, s. 7-19.
Głowacka, Ewa (2000). Studium zastosowania kompleksowego zarządzania jakością (TQM) w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej. Toruń: Wydaw. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Hardisty, Jon; Mundt, Sebastian, comp. (2012). Key Performance Indicator Handbook for Libraries Serving Disabled People [online]. IFLA Section Libraries Serving Persons withPrint Disabilities. IFLA Section Statistics and Evaluation; [dostęp: 4.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ifla.org/files/assets/libraries-for-print-disabilities/publications/performance_indicators_lpd_final_2012-10-31.pdf>.
Hardisty, Jon; Mundt, Sebastian, comp. (2014). Kluczowe wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek obsługujących osoby z trudnościami w czytaniu druku. Poradnik [online]. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich; [dostęp: 3.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.sbp.pl/repository//dokumenty/Wskazniki_funkcjonalnosci_tlumaczenie.pdf>.
Irvall, Birgitta; Nielsen, Gyda Skat (2005). Access to libraries for persons with disabilities – checklist [online]. International Federation of Library Associations and Institutions; [dostęp: 7.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://archive.ifla.org/VII/s9/nd1/iflapr-89e.pdf>.
Kavanagh, Rosemary; Sköld Christensen, Beatrice, ed. (2005). Libraries for the blind in the information age – guidelines for development [online]. International Federation of Library Associations and Institutions; [dostęp: 7.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://archive.ifla.org/VII/s31/pub/Profrep86.pdf>.
Pateman, John; Vincent, John (2007 cop.). From social inclusion to community cohesion. In: British librarianship and information work 2001-2005. Ed. by J. H. Bowman. Aldershot: Ashgate, pp. 29-49.
Reading Rights Coalition (2014). The definition of „print disabled”? [online]. Reading Rights Coalition; [dostęp: 2.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.readingrights.org/definition-print-disabled>.
SBP (2012). Wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek publicznych w Polsce [online]. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich; [dostęp: 10.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.sbp.pl/repository/dokumenty/strategia/2011/wykaz_wskaznikow_publiczne_portal_SBP_04_2012.pdf>.
SLIC (2007). Building on success: a public library quality improvement matrix for Scotland [online]. Scottish Library and Information Council; [dostęp: 3.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.scottishlibraries.org/storage/activities/qse/plqim/plqim.pdf>.
Zybert, Elżbieta Barbara (2007). Jakość w działalności bibliotek: oceny, pomiary, narzędzia. Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polska
Biogram:
Dr hab . Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska jest adiunktem w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu . Specjalizuje się we współczesnym bibliotekoznawstwie . W szczególności interesuje się usługami i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi dla osób z niepełnosprawnością, jakością w działalności bibliotek oraz zastosowaniem koncepcji zrównoważonego rozwoju w bibliotekarstwie . Jest autorką kilkudziesięciu publikacji, w tym dwóch monografii: Specjalne materiały czytelnicze dla osób niepełnosprawnych: zarys dziejów – formy – obieg społeczny (Toruń 2002) oraz Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej (Toruń 2010) .
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
