„Biblioteka na fali”. Technologie radiowe w bibliotekach
Marta Grabowska
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski , Polska
Ralph Adam
Afiliacja: The City University, London UK, Wielka Brytania
Abstrakt
Teza/cel artykułu – W artykule poruszono zagadnienie zastosowań technologii radiowych w bibliotekach, zarówno w zakresie telekomunikacji bezprzewodowej (technologie sieciowe), jak np.: Wi-Fi czy WiMAX, jak również w obszarze urządzeń bliskiego zasięgu, jak np. współpracujące urządzenia zarządzania danymi personalnymi. Przedstawiono też bezprzewodowe systemy pozatelekomunikacyjne, działające w ramach pasma ISM (Industrial, Scientific and Medical radio band). W ostatnich latach do bibliotek wkroczyła nowa, bezprzewodowa technologia zaliczana do urządzeń bliskiego zasięgu – tzw. identyfikacja radiowa, tj. RFID – Radio Frequency Identification, która zmienia i optymalizuje ich działanie w zakresie organizacji i kontroli zbiorów, procesów wypożyczeń oraz zwrotów. Pojawienie się w tym zakresie normy ISO 28560 – Information and documentation – RFID in libraries wytycza nowy etap automatyzacji bibliotek. Rozwinięciem technologii RFID są też nowe technologie takie jak NFC – Near-Field Communication) oraz tzw. Internet przedmiotów (Internet of Things - IoT), które w najbliższym czasie mogą mieć szerokie zastosowanie w świecie bibliotek, szczególnie w powiązaniu z technologiami mobilnymi. Metody badań – Problematykę zastosowania technologii radiowych w bibliotece przedstawiono na podstawie polskiej i obcej literatury przedmiotu, jak również na postawie obserwacji własnych oraz informacji uzyskanych na konferencjach, wystawach międzynarodowych oraz prezentacjach organizowanych przez firmy. Wyniki i wnioski – Zastosowanie technologii radiowych w bibliotekach okazuje się bardzo przydatne. W najbliższej przyszłości technologie te dostarczą bibliotekom nowych narzędzi i nowych możliwości w zakresie rozwoju usług dla użytkowników, jak i w zakresie usprawnienia pracy bibliotekarzy. Do tej pory biblioteki dość ostrożnie stosowały nowe technologie komunikacyjne. Jednak wobec rosnącej presji związanej z koniecznością wprowadzania sprawniejszych metod pracy będą one jednak musiały wdrażać innowacyjne rozwiązania, co spowoduje potrzebę zastosowania szybkich technologii radiowych.
Słowa kluczowe
Technologie radiowe w bibliotekach; Technologie sieciowe; Wi-Fi; Pasmo ISM; RFID w bibliotekach; Norma ISO 28560; Technologia NFC w bibliotekach; Internet przedmiotów a biblioteki
Bibliografia
CQR Thinking Libraries [online]. 2CQR; [dostęp: 23.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.2cqr.com/>.
GPP. A Global Initiative. The Mobile Broadband Standard [online]. Reviewed and updated 2014-03-19; [dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w: <http://www.3gpp.org/specifications>.
M Library Systems [online]. 3M 2014; [dostęp: 12.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://solutions.3m.com/wps/portal/3M/en_US/library-systems-NA/library-technologies/>.
Adam, Ralph (2014). Employee safety and security regulations raise the stakes for fleet operators. „M2M Now” Telit wireless solutions. vol. 4, no. 3 [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.m2mnow.biz/2014/08/05/23417-employee-safety- security-regulations-raise-stakes-fleet-operators/>.
Adam, Ralph (2009). Near-field communication: where next? "NFC" (Near Field Technology), vol. 1, pp. 21-24.
Adam, Ralph (2009). Radio-frequency technology in libraries. Smart Card Technology International, 2009, pp. 65-69. [online]. [dostęp: 24.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://scribd.com/doc/14573987/Radiofrequency-technology-in-libraries>.
Adam, Ralph (2013). Secure and save? NFC in the transport sector. Mobile Technology and Contactless. 2013 ISSN 1361-8288 [online]. [dostęp: 24.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.globalsmart.com/graphics/pdf/2013NFC.pdf>.
Andresen, Leif, Chartier Pouk, Schomacker Tommy (editors of) ISO 28560: Summary of ISO 28560 RFID in libraries [online]. Published by ISO/TC46/SC4/WG11 RFID in Libraries. Information and documentation. Technical interoperability. Last updated 1 April 2012; [dostęp: 12.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://biblstandard.dk/rfid/docs/summary.htm>.
ANSI/NISO Z39.83-1-2012 NISO Circulation Interchange Part 1: Protocol (NCIP) [online]. Published by NISO, Baltimore, Maryland, USA, 2012; [dostęp: 12.03.2012]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.niso.org/apps/group_public/download.php/8966/z39-83-1-2012_NCIP.pdf>.
ARFIDO, Sp. z o.o. [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.arfido.com/>.
Ayre, Lorin Bowen (2012). Moving your RFID system to the new US data profile. RFID in Libraries. A step towards interoperability. "Library Technology Reports", vol. 48, no. 5/July.
Bibliotheca. The world’s leading technology supplier to libraries [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.bibliotheca.com/1/index.php>.
Biglieri, Ezio; Calderbank, Robert; Constantinides, Anthony [et al.] (2007). MIMO wireless communication. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
Bing, Benny (2008). Emerging technologies in wireless LANs: theory, design and deployment. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
Bluetooth [online]. Bluetooth 2013; [dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.bluetooth.com/Pages/Bluetooth-Home.aspx>.
Bluetooth [online]. Wikipedia. Wolna encyklopedia; [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://pl.wikipedia.org/wiki/Bluetooth>.
Curran, Kevin; Porter, Martin (2007). A primer on radio frequency identification for libraries. "Library Hi Tech", vol. 25, no. 4, pp. 595-611.
Czapelski, Marek (2010). Sposób na zatłoczone Wi-Fi. [online] „PcWorld.pl” 30.11.2010; [dostęp: 18.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.pcworld.pl/artykuly/363336/Sposob.na.zatloczone.Wi.Fi.html>.
Decyzja 2006/771/WE Komisji z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu. Dz. U. UE L 312, s. 66-70.
D-Tech (2014). D-Tech connecting you to technology [online]. D-Tech Direct; [dostęp: 12.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.d-techdirect.com/>.
Else, H. (2013). Down of the age of Li-Fi. "Professional Engineering", no. 25 (10), pp. 32-33, 35.
ETSI – European Telecommunications Standards Institute [online]. ETSI; [dostęp: 8.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.etsi.org/>.; Chodzi o standardy ETSI z grupy 300 i 301. Dostępny w World Wide Web: <http://pda.etsi.org/pda/AQuery.asp>.
European Commission. Press Release IP/14/889 30.07.2014 [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-889_en.htm>.
[Fortune, Mick (2014)] Library RFID [online]. [dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.libraryrfid.co.uk/>.
Global smartphone sales to end users from 1st quarter 2009 to 3rd quarter 2013, by operating systems (in million units) In: Statista. The Statistics Portal [online]. Statista 2014; [dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.statista.com/statistics/266219/global-smartphone-sales-since-1st-quarter-2009-by-operating-system/>.
HADATAP Sp. z o.o. [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://hadatap.pl/pl/nasze-wdrozenia>.
Halse, S. V.; Gharge D.M. (2011). WIBRO: Emerging Trend in Wireless Communication. "International Journal of Robotics Applications", vol. 1, no. 1, pp. 3-5 [online]. [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.bioinfopublication.org/files/articles/1_1_2_IJRA.pdf>.
Haas, Harald (2014). Chair of Mobile Communications. School of Engineering, University of Edinburgh [online]. [dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.see.ed.ac.uk/drupal/hxh>.
Hotspot (Wi-Fi), (2014). Hotspot (Wi-Fi) Wikipedia. The Free Encyclopedia [online]. [dostęp: 19.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://en.wikipedia.org/wiki/Hotspot_(Wi-Fi)>.
Hotspoty (2014) Rzeczpospolita Polska. Urząd Komunikacji Elektronicznej [online]. [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.uke.gov.pl/hotspoty/>.
IEEE 802.15”: Wireless Personal Area Networks (PANs) In: IEEE Standards Association [online]. IEEE 2014; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://standards.ieee.org/about/get/802/802.15.html>.
Internet of Things. Europe [online]. Fraunhofer IML, 2010; [dostęp: 2.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.internet-of-things.eu/>.
ISO/IEC 15962: 2013, Information technology – Radio frequency identification (RFID) for item management – Data protocol: data encoding rules and logical memory functions. [online]. ISO; [dostęp: 23.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=43459>.
ISO/IEC 18000 – 1: 2008 Information technology – Radio frequency identification for item management. – Part 1:Reference architecture and definition of parameters to be standardized [online]. ISO; [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=46145>.
ISO/IEC 18000 – 3: 2010 Parameters for air interface communication at 13,56 MHz [online]. ISO; [dostęp: 3.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=53424>.
ISO 23950:1998 Information and documentation. Information retrieval (Z39.50) – Application servicedefinition and protocol specification [online]. ISO; [dostęp: 13.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=27446>.
ISO 28560 – 1:2011 Information and documentation – RFID in libraries – Part 1: Data elements and general guidelines for implementation [online]. ISO; [dostęp: 14.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=50996>.
ITU-R. Radiocommunication Sector of ITU. Raport ITU-R SM 2180 (09/20100). Impact of industrial, scientific and medical (ISM) equipment on radiocommunication services. SM Series. Spectrum management [online]. Geneva: International Telecommunication Union, 2011; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.itu.int/pub/R-REP-SM.2180-2010>.
KOM (2010) 245 wersja ostateczna. Bruksela dnia 19.5.2010 Komisja Europejska. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Europejska agenda cyfrowa.
Kumar, VKN; Srinivasan, B. (2013). Biometric Passport Validation Scheme using Radio Frequency Identification. "International Journal of Computer Network and Information Security",no. 5 (5), pp. 30-39.
Lehpamer, Harvey (2008). RFID design principles. Boston, London: Artech House.
Libbenga, Jan: Vatican Library adopts RFID. The Register [online]. [dostęp: 24.04.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.theregister.co.uk/2004/07/09/vatican_library_rfid>.
Ma, Hua-dong (2011). Internet of Things. Objectives and Scientific Challenges. "Journal of Computer Science and Technology", no. 26 (6 November) pp. 919-924.
„M2M Now”. Telit wireless solutions. vol. 4, iss. 3 July 2014 [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.m2mnow.biz/wp-content/video/emails/magazine_announcement/July-2014/M2M_Now_Magazine_July_2014_Edition.pdf>.
Microsoft (2014). Super Wi-Fi Technologies [online]. [dostęp: 8.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://download.microsoft.com/download/3/5/0/350422B2-FFED-4192-9616-2CDD8E3F86D5/SuperWiFi%20Overview.pdf>.
NEDAP [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.nedap.com/business-units/library-solutions/>.
NFC Forum [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://nfc-forum.org/what-is-nfc/>.
NFC Forum: NFC Data Exchange Format (NDEF). Technical specification. 2006-07-24. [online]. NFC Forum, Inc. [dostęp: 12.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.eet-china.com/ARTICLES/2006AUG/PDF/NFCForum-TS-NDEF.pdf?SOURCES=DOWNLOAD>.
NXP. Ease of borrowing in RFID libraries through use of NFC phones [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://nxp-rfid.com/ease-of-borrowing-in--rfid-libraries-through-use-of-nfc-phones/>.
Orłowski, Aleksander (2008). Analiza tendencji rozwoju techniki RFID oraz laboratorium badawcze techniki RFID. Warszawa: Instytut Łączności.
Ozdenizci, Bua von; Coskun, Vedal; Ok, Keren (2013). Near Field Communication (NFC): from theory to practice. Hobboken, NJ: Willey.
Paczuski, Tomasz (2009). Wszystko o WiMAX [online]. „Komputer Świat” komputerswiat.pl 19 czerwca 2009; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.komputerswiat.pl/jak-to-dziala/2008/10/wszystko-o-wimax,2.aspx>.
Podstawy technologii RFID. Tagi i czytniki. In: Technologie RFID i EPC Portal Technologiczny Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu [online]. Dodał pochrobak 21 lutego 2012; [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://rfid-lab.pl/podstawy-technologii-rfid-tagi-i-czytniki/>.
Prasad, Ramjee; Deneire, Luc (2006). From WPANs to personal networks: technologies and applications. Boston, Mass.: Artech House (Artech House universal communications series).
Rewolucja Li-Fi czyli dostęp do Internetu przez oświetlenie LED (2014) [online]. „Focus.pl” 2014 Burda Publishing Polska. Created by Burda IT Kraków & Mojko; [dostęp: 8.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.focus.pl/technika/rewolucja-li-fi-czyli-dostep-do-internetu-przez-oswietlenie-led-10492>.
RFID 501: RFID Standards for Libraries [online]. 3M Library Systems, January 2012; [dostęp: 23.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://solutions.3m.com/wps/portal/3M/en_US/library-systems-NA/library-technologies/library-system-products/library-automation/>.
RFID Banking Applications. Applications of RFID in Banks [online]. American Barcode and RFID, 2014; [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://store.abr.com/Solutions/RFID-Banking-Applications>.
Rodzaje urządzeń bliskiego zasięgu, których użytkowanie nie wymaga uzyskania pozwolenia. W: Rzeczpospolita Polska. Urząd Komunikacji Elektronicznej. Częstotliwości. Zasady korzystania z urządzeń ogólnodostępnych [online]. [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.uke.gov.pl/zasady-korzystania-z-czestotliwosci-ogolnodostepnych-12033>.
Rozporządzenie ministra transportu z dnia 3 lipca 2007 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego. Dz. U. 2007, Nr 138, poz. 972.
Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie Krajowej Tabeli Przeznaczeń Częstotliwości dla Zastosowań ISM. Dz. U. z 3 lutego 2014 r., poz.161.
Rune, Torben (1999). High Performance LAN (Hiperlan). In: Wireless Communication. JPL’s Wireless Communication Reference Website. Network Concepts and Standards. Data and Multimedia Systems. Wireless LANs [online]. JPL’s Wireless Communication Reference Website 1999; [dostęp: 3.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.wirelesscommunication.nl/reference/chaptr01/wrlslans/hiperlan.htm>.
Rzeczpospolita Polska. Urząd Komunikacji Elektronicznej [online]. [dostęp: 8.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.uke.gov.pl/>.
Singh, Jay; Brar, Navjit; Fong, Carmen (2006). The State of RFID Applications in Libraries. "Information Technology and Libraries", vol. 25, no. 1, p. 24.
SKK SA [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.skk.com.pl/>.
Spaker, Rebecca (2000). Bluetooth basics. Embedded Systems Programming, july pp. 57-72 [online]. ProQuest LLC 2014; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://search.proquest.com/docview/218554767/7E42093E7B244B82PQ/5?accountid=14887>.
Suda, Khairul A.; Rani, Nazatul S.A. (2013). Radio Frequency Identification for efficient library management. "International Journal of Business and Social Science", vol. 4, no. 15 (Special Issue – November).
Sweeney, Patric J. (2013). RFID for dummies. Hobboken, NJ: John Wiley & Sons.
TAGSYS RFID e-connecting goods [online]. [dostęp: 3.08.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.tagsysrfid.com/>.
Technologie RFID & EPC. Portal Technologiczny Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu [online]. RFID-LAB, 2012; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://rfid--lab.pl/>.
Urząd Komunikacji Elektronicznej. Częstotliwości. Telewizja cyfrowa [online]. UKE 2014; [dostęp: 9.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.uke.gov.pl/telewizja-cyfrowa-948>.
W kręgu fizyki LO Turek. Fala elektromagnetyczna [online]. [dostęp: 18.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://fizyka.net.pl/ciekawostki/ciekawostki_wn3.html>.
Wi-Fi Aliance (2014) Wi-Fi Aliance [online]. [dostęp: 18.03.2014]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.wi-fi.org/>.
Wojtowicz-Kowalska, Marta; Rebech, Danuta (2013). Wykorzystanie technologii RFID do zabezpieczenia zbiorów w wolnym dostępie w Bibliotece Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Forum Bibliotek Medycznych R. 6, nr 2 (12), s. 419.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski , Polska
Biogram:
Dr hab . Marta Grabowska, prof . UW jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego . Doktorat uzyskała na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego, a habilitowała się na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Wrocławskiego . Specjalizuje się w zakresie informacji naukowej, automatyzacji bibliotek i procesów informacyjnych oraz informacji europejskiej . Od 1990 r . prowadzi również działalność naukową i dydaktyczną w Centrum Europejskim UW . W latach 1994-2000 pełniła funkcję przewodniczącej Normalizacyjnej Komisji Problemowej nr 242: Informacja i Dokumentacja Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz była członkiem Komitetu PKN w kadencji 1998-2002 . Jest m .in . autorką książki Systemy online w bibliotekach (1989, 1992), redaktorką pracy Sieci informacyjne Unii Europejskiej (2012) i autorką ponad 100 artykułów naukowych opublikowanych w jęz . polskim i angielskim . Była członkiem Komitetu Redakcyjnego Przeglądu Bibliotecznego oraz Journal of Information Science (Wielka Brytania), a obecnie jest członkiem Komitetu Redakcyjnego Studiów Europejskich . Przebywała m .in . na stypendiach w School of Library Science, Kent State University, Ohio, USA, jako visiting professor, oraz na różnych uczelniach w Wielkiej Brytanii i instytucjach europejskich . Obecnie prowadzi Pracownię Informacji Europejskiej w IINiSB UW .
Afiliacja: The City University, London UK, Wielka Brytania
Biogram:
Ralph Adam posiada wykształcenie w zakresie socjologii (University of London) oraz bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (University of Sheffield, Anglia) . Jest członkiem brytyjskiego CILIP (The Chartered Institute of Library and Information Professionals) oraz The British Computer Society (BCS) . Przez wiele lat był wykładowcą i prowadził badania w The City University, London, w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, a ostatnio także w ramach Media Communication Studies . Obecnie bierze też udział w badaniach dotyczących zarządzania energią . Wśród organizacji, z którymi współpracował wymienić można m .in . UNESCO, gdzie prowadził projekty dotyczące polityki w zakresie rozwoju bibliotek i informacji naukowej w krajach rozwijających się . Był konsultantem i prowadził badania dla Komisji Europejskiej, ISTIC (Chinese Institute for Scientific and Technical Information), the British Library oraz Polskiej Akademii Nauk . Był członkiem Komitetu Redakcyjnego i publikował w ASLIB Proceedings, brał udział i wygłaszał referaty na wielu konferencjach międzynarodowych dotyczących bibliotekoznawstwa i informacji naukowej . Ostatnio specjalizuje się w technologiach informacyjnych, szczególnie w zakresie wysokiej jakości informacji w telefonii komórkowej i urządzeniach mobilnych . Publikuje w czasopismach Hi-Tech takich jak: M2M Now czy NFC and Contactless.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
