Bibliografia lokalna w Polsce – wokół terminu i pojęcia
Alicja Matczuk
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, UMCS w Lublinie, Polska
Artur Znajomski
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, UMCS w Lublinie, Polska
Abstrakt
Tezy/cel artykułu – Głównym celem artykułu jest przedstawienie problemu kształtowania się i rozwoju pojęcia i terminu bibliografia lokalna na gruncie polskim. Zaprezentowano fazy rozwojowe pojęcia bibliografii lokalnej do 1989 r. oraz zmianę podejścia do terminu bibliografia lokalna po tym roku. Metody badań – Zastosowano metodę krytyki i analizy polskiego i obcego piśmiennictwa bibliologicznego. Wyniki i wnioski – Termin „bibliografia lokalna” pojawił się na gruncie polskim przed I wojną światową. Upowszechnił się w dwudziestoleciu międzywojennym. Został sprecyzowany w okresie powojennym. Po 1989 r. zniknął z polskiej terminologii bibliograficznej, ponieważ został zastąpiony terminem „bibliografia terytorialna”. Nowe pojęcie nie zostało zaakceptowane przez większość bibliografów-praktyków i środowisko polskich bibliologów. Trzeba przywrócić termin „bibliografia lokalna” w jego tradycyjnym rozumieniu.
Słowa kluczowe
Bibliografia lokalna – terminologia; teoria
Bibliografia
Bagłajewska-Miglus, Ewa; Berg, Rainer (2006). Polnisch Wörterbuch für Bibliotheken Deutsch-Polnisch. Polnisch-Deutsch. Wiesbaden: O. Harrassowitz.
Balsamo, Luigi (1990). Bibliography. History of tradition. Berkeley: Bernard M. Rosenthal, Inc.
Besterman, Theodore (1950). Le dèbuts de la bibliographie méthodique. Ed. 3. Paris.
Biernacka, Maria, Magdalena (1989). Wykłady Karola Estreichera w Szkole Głównej w Warszawie 1865-1868. Studium bibliologiczne. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
Bojar, Bożenna oprac. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydaw. SBP.
Brensztejn, Michał (1930). Adam-Honory Kirkor. Wydawca, redaktor i właściciel drukarni w Wilnie od roku 1834 do 1867. Wilno: Druk. „Lux”.
Burchardt, Stefan (1936). Bibliografia regionalna. W: IV Zjazd Bibliotekarzy Polskich w Warszawie dnia 31 maja – 2 czerwca 1936 roku. Referaty. Kraków: Nakł. „Przeglądu Bibliotecznego”, s. 285-299.
Danysz-Fleszarowa, Regina (1936). [Głos w dyskusji]. W: IV Zjazd Bibliotekarzy Polskich w Warszawie dnia 31 maja – 2 czerwca 1936 roku Protokoły. Kraków: Nakł. „Przeglądu Bibliotecznego”, s. 39.
Dembowska, Maria (1954). Terminologia bibliograficzna. Biuletyn Instytutu Bibliograficznego T. 4, nr 5, s. 161-172.
Dembowska, Maria (1956). Bibliografia. W: Bibliotekarstwo naukowe z uwzględnieniem dokumentacji naukowo-technicznej. Praca zbior. zapoczątkowana pod red. A. Łysakowskiego. Warszawa: PWN, s. 58-86.
Dembowska, Maria (1957). Z myślą o nowym wydaniu słownika bibliotekarza. "Przegląd Biblioteczny" R. 25, z. 1, s. 24-42.
Eychler, Barbara (1963). Bibliografia regionalna i lokalna. W: Metodyka bibliograficzna. Poradnik dla autorów bibliografii specjalnych. Praca zbior. pod red. H. Hleb-Koszańskiej, M. Dembowskiej i H. Sawoniaka. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 291-312.
Gałczyńska, Cecylia, Zofia (1980). O nową koncepcję bibliografii regionalnej w Polsce. W: Trzecia Ogólnokrajowa Narada Bibliografów. Warszawa 5-7 VI 1978 r. Referaty i dyskusja. Warszawa 1980, s. 148-182; 231-236.
Gałczyńska, Cecylia, Zofia (1984). Bibliografia terytoriów mniejszych niż państwo w Niemieckiej Republice Demokratycznej. (Zagadnienia teoretyczne i organizacyjne). "Bibliotekarz Zachodniopomorski" R. 25, nr 1, s. 22-27.
Gałczyńska, Cecylia, Zofia (1991). Polska bibliografia terytorialna. Zarys dziejów, teoria i organizacja. Zeszyty Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 67. Szczecińskie Prace Polonistyczne Nr 3, s. 169-183.
Głowińska, Maria (1930). O bibliografii regionalnej. Przegląd Biblioteczny R. 4, s. 405-411.
Grochowska, Alina (1991). Normalizacja terminologii z zakresu bibliotekarstwa i bibliografii. "Przegląd Biblioteczny" z. 2, s. 147-155.
Grycz, Józef (1947). Bibliografia, jej znaczenie i zadania. W: Wskazówki dla prowadzących biblioteki sądowe i prokuratorskie. Pod red. H. Handelsmanówny. Warszawa [maszynopis powielany].
Gutry, Czesław (1929). Projekt wydawnictwa bibliografii regionalnej. Warszawa: [s.n].
Hahn, Wiktor (1946). O potrzebach bibliografii polskiej. Życie Nauki T. 1, s. 431-438.
Herden, Elżbieta (1997). Gelehrtes Sibirien, czyli o drukowanych XVIII-wiecznych bibliografiach śląskich. Roczniki Biblioteczne R. 41, z. 1-2, s. 43-72.
Hleb-Koszańska, Helena (1949). Kompozycja bibliografii specjalnej. Biuletyn Państwowego Instytutu Książki T. 2, nr 3, s. 23-82.
Kaczmarczyk, Kazimierz (1913). Bibliografia Krakowa za rok 1912. Rocznik Krakowski T. 15, s. 205-233 i odb. Kraków 1913.
Korpała, Józef (1969). Dzieje bibliografii w Polsce. Warszawa: Wydaw. SBP.
Kotula, Rudolf (1928). Wstęp. W: Bibliografia polskich druków lwowskich XVI-XVIII w. Lwów, s. V-VI.
Kraszewski, Józef, Ignacy (1842). Bibliografia [druków wileńskich]. W: Wilno od początków jego do roku 1750. T. 4. Wilno: Druk A. Zawadzkiego, s. 315-365.
Łysakowski, Adam (1950). Określenie bibliografii. Biuletyn Instytutu Bibliograficznego T. 3, nr 2, s. 15-43.
Olszewicz, Wacław (1936). Bibliografia regionalna. Zaranie Śląskie R. 12, z. 2, s. 73-76.
Podręczny słownik bibliotekarza (2011). Oprac. Grzegorz Czapnik, Zbigniew Gruszka przy współpr. Hanny Tadeusiewicz. Warszawa: Wydaw. SBP.
S. Orgelbranda encyklopedia powszechna (1898). T. 2, Warszawa.
Sadowska, Jadwiga (2006). Bibliografia regionalna wobec zmian organizacyjno-technologicznych ostatniego piętnastolecia. "Notes Biblioteczny", nr 2, s. 39-46.
Sadowska, Jadwiga (2011). Polska bibliografia regionalna z perspektywy półwiecza. Koncepcje i realia. "Przegląd Biblioteczny" R. 79, z. 4, s. 449-466.
Šamurin, Evgenij, I. (1958). Słovar’ knigovedčeskih terminov. Moskva: Sovetskaâ Rossiâ.
Sawoniak, Henryk (1971). Rozwój i metodyka powszechnych narodowych bibliografii. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
Semenova, Galina, G. (1993). Problemy teorii specjal’noj bibliografii. Monografiâ. Moskva: Kosmos.
Simon, Konstatin, (1968). Bibliografiâ. Osnovnye ponjatiâ i terminy. Moskva.
Słodkowska, Elżbieta (1965). Dwie bibliograficzne prace Mieczysława Bartniczaka. [Pięć] 5 Rzek R. 9, nr 1, s. 12, 16.
Syré, Ludger (2000). Regionalbibliographie. W: Lexikon des gesamten Buchwesens. Bd. 6, Lfy H. 3: Rändeln – Reichsschrittunskammer. Stuttgart, s. 224-225.
Syré, Ludger; Wiesenmüller, Heidrun, hrsg. (2006). Die Regionalbibliographie im digitalen Zeitalter: Deutschland und seine Nachbarländer. Frankfurt am Main: Klostermann.
Vrtel-Wierczyński, Stefan (1951).Teoria bibliografii w zarysie. Wrocław: Wydaw. Zakładu Nar. Ossolińskich.
Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana (1904). T. 35. Warszawa.
Więckowska, Helena, Pliszczyńska, Halina (1955). Podręczny słownik bibliotekarza. Warszawa: PWN.
Zajewska, Anna (1960). Bibliografia regionalna i lokalna. W: Bibliografia. Poradnik metodyki bibliograficznej dla autorów bibliografii specjalnych. Praca zbior. pod red. H. Hleb-Koszańskiej, M. Dembowskiej i H. Sawoniaka. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 244-249.
Znajomski, Artur (2004). Wiktor Hahn jako bibliograf lubelski. W: Lublin a książka. Pod red. A. Krawczyka, E. Józefowicz-Wisińskiej. Lublin: Wydaw. UMCS, s. 609-623.
Znajomski, Artur (2014). The state of local bibliographies in Poland after World War II. W: Around the Book the Library and Information. The present state-challengers-prospects. Studies and Essays. Ed. M. Juda, A. Has- Tokarz, R. Malesa. Lublin: Wydaw. UMCS,s. 283-304
Żbikowska-Migoń, Anna (1995/1996). Gdańscy bibliografowie doby Oświecenia. "Libri Gedanenses" T. 13/14, s. 33-49.
Żbikowska-Migoń, Anna (1999). Bibliografia regionalna – tradycje i perspektywy. W: Narodowe i regionalne serwisy bibliograficzne. Materiały z ogólnopolskiej konferencji nt. „Automatyzacja serwisów bibliograficznych. Bibliografie regionalne, bibliografia narodowa. Stan prac i zamierzenia”. Warszawa, 2-4 grudnia 1998. Red. J. Wołoszyn. Warszawa: Wydaw.SBP, s. 7-17.
Żmigrodzki, Zbigniew red. (2000). Bibliografia. Metodyka i organizacja. Warszawa: Wydaw. SBP.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, UMCS w Lublinie, Polska
Biogram:
Dr hab. Alicja Matczuk pracuje w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na historii, teorii i metodyce polskich bibliografii specjalnych, w szczególności bibliografii dziedzinowej i regionalnej. Ważniejsze publikacje: Polskie bibliografie nauk humanistyczno-społecznych do roku 1989. Historia i metodyka (Lublin, 2014), Rozwój metodyczny polskich bibliografii historycznych regionalnych (1994). Bibliografia specjalna. Historia i zakres pojęcia. W: Bibliografia: teoria, praktyka, dydaktyka. Red. J. Woźniak-Kasperek, M. Ochmański (Warszawa, 2009). Jest autorką, współautorką i redaktorką wielu opracowań bibliograficznych, m.in. Bibliografii publikacji pracowników Zakładu Nauk Pomocniczych Historii i Bibliotekoznawstwa UMCS i wykazu prac habilitacyjnych, doktorskich i magisterskich wykonanych w latach 1977-2003. (Lublin, 2007), Bibliografii miasta Stalowej Woli za lata 1989-2012 (współaut. Bernadeta Burdzy, Stalowa Wola, 2012), Bibliografii publikacji pracowników Państwowego Muzeum na Majdanku (współaut. Tomasz Kranz, Lublin, 2004).
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, UMCS w Lublinie, Polska
Biogram:
Dr Artur Znajomski pracuje w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie. Główny nurt jego zainteresowań badawczych to zagadnienia bibliografii osobowych i bibliografii lokalnych w Polsce. Ważniejsze publikacje: Bibliografie osobowe historyków polskich (Lublin, 2004), Bibliografie zespołów osobowych ‒ instytucji, stan i potrzeby. W: Bibliografia: teoria, praktyka, dydaktyka. Red. J. Woźniak-Kasperek, M. Ochmański (Warszawa, 2009); Wpływ lwowskiego środowiska historycznego na rozwój metodyki bibliografii osobowej do roku 1939. W: Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w. T. 5. Red. J. Maternicki i L. Zaszkilniak (Rzeszów, 2007); Bibliografie specjalne – tendencje rozwoju na przykładzie bibliografii osobowych. W: Piąta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów (Warszawa, 2004); The state of local bibliographies in Poland after World War II. W: Around the Book the Library and Information. Ed. M. Juda (et al.) (Lublin, 2014). Jest autorem i współautorem szeregu opracowań bibliograficznych, m.in. Bibliografii publikacji prof. dr hab. Barbary Trelińskiej za lata 1973-2012. W: Między tekstem a znakiem (Warszawa, 2013), współredaktorem Bibliografii miasta Świdnika do roku 2003 (Świdnik, 2004).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
