RDA (Resource Description and Access) – geneza i koncepcja
Jerzy Franke
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Przedstawiono główne założenia nowych amerykańskich zasad katalogowania, RDA – Resource Description and Access. Wskazano na genezę RDA, w tym związek z modelem konceptualnym danych wykorzystanym w strukturze FRBR i FRAD, w którym obiektem analizy są jednostki, ich atrybuty oraz relacje między jednostkami. Opisano główne założenia RDA, odmienną koncepcję opisu, zmiany terminologiczne, a także modyfikację pragmatyki katalogowej, która wynika z implementacji nowych reguł, w tym rozbudowę formatu MARC 21 w zakresie rekordów kartoteki haseł wzorcowych i rekordów bibliograficznych. Metody badań – Zastosowano metodę analizy źródeł w postaci dokumentacji RDA, FRBR, FRAD, Deklaracji międzynarodowych zasad katalogowania, analizy opracowań, a także opisu wstępnego etapu implementacji zasad RDA w bibliotekach amerykańskich. Wyniki i wnioski – RDA to nowy paradygmat, zasadniczo odmienny, zarówno z punktu widzenia założeń, terminologii, jak celu prac katalogowych od dotychczasowych przepisów. Wskazano na wątpliwości, które wiążą się z wprowadzeniem nowych zasad w dotychczasowym środowisku, obecnie stosowanych narzędziach, formatach i oprogramowaniu. Weryfikacja trafności nowej koncepcji opisu zasobu nastąpi wraz z przygotowaniem odmiennego instrumentarium, zaprojektowanego do pełnej obsługi tego modelu, w tym szerszego włączenia danych katalogowych do uniwersum sieciowego i powiązania ich z zasobami internetowymi.
Słowa kluczowe
RDA; FRBR; FRAD; Zasady katalogowania; Opis zasobu; Terminologia bibliograficzna
Bibliografia
Behrens, Renate; Frodl, Christine; Polak-Bennemann, Renate (2014). The Adoption of RDA in the German-Speaking Countries. "Cataloging and Classification Quarterly", vol. 52, iss.6/7, pp. 688-703.
Buckland, Michael K. (1997). What is a „Document”. "Journal of the American Society for Information Science", vol. 48, iss. 9, pp. 804-809.
Croissant, Charles R. (2012). FRBR and RDA: What They Are and How They May Affect the Future of Libraries. "Theological Libraries", vol. 5, no. 2, pp. 6-22.
Cross, Emma [et al.] (2014). In the Company of My Peers: Implementation of RDA in Canada. "Cataloging and Classification Quarterly", vol. 52, iss. 6/7, pp. 564-596.
Deklaracja międzynarodowych zasad katalogowania (2009). IFLA. Tł. Magdalena Krynicka. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/icp/icp_2009-pl.pdf>.
Dublin Core Metadata Element Set, Version 1.1. (2012). [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://dublincore.org/documents/dces/>.
Dublin Core Metadata Terms (2012). [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: http://dublincore.org/documents/dcmi-terms/.
Encyclopedia of Library and Information Science, vol. 45, suppl. 10 (1990). Executive ed. Allen Kent. New York: Marcel Dekker. [Hasło]: Anglo-American Cataloguing Rules, second edition, pp. 1-17.
Franke, Jerzy (2013). Jednolite standardy bibliograficzne – anachronizm czy konieczność? W: Bibliografia: źródła, standardy, zasoby: praca zbiorowa. Pod red. J. Franke. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 271-310.
Functional Requirements for Authority Records: a Conceptual Model: Final Report (2013). International Federation of Library Associations and Institutions. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/frad/frad_2013.pdf>.
Functional Requirements for Bibliographic Records: Final Report (2009). International Federation of Library Associations and Institutions [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/frbr/frbr_2008.pdf>.
Functional Requirements for Subject Authority Data: a Conceptual Model: Final Report (2010). Ed. Marcia Lei Zeng, Maja Žumer, Athena Salaba. International Federation of Library Associations and Institutions. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.ifla.org/files/assets/classification-and-indexing/functional-requirements--for-subject-authority-data/frsad-final-report.pdf>.
Garcia, Ageo (2014). RDA in Spanish: Translation Issues and Training Implications, "Cataloging and Classification Quarterly", vol. 52, iss. 6-7, pp. 723-732.
Gorman, Michael (1978). The Anglo-American Cataloguing Rules, Second Edition. "Library Resources & Technical Services", vol. 22, no. 3, pp. 209-226.
Gorman, Michael; Winkler, Paul W., ed. (1984). Anglo-American Cataloguing Rules. 2nd ed. London: Library Association.
Gorman, Michael (2004). The Concise AACR2, 2004 Revision. 4th ed. Chicago: American Library Association.
Gorman, Michael (2007). RDA: the Coming Cataloguing Debacle. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: .
ISBD. International Standard Bibliographic Description (ISBD). Consolidated Edition (2011).
International Federation of Library Associations and Institutions. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/isbd/isbd-cons_20110321.pdf>.
JSC (2004). Strategic Plan for AACR 2002. Joint Steering Committee for Development of AACR. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.rda-jsc.org/docs/chair79rev3.pdf>.
JSC (2007). Strategic Plan for RDA 2005-2009. Joint Steering Committee for Development of RDA. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: .
Loesch, Martha Fallahay (2013). RDA in Perspective: How to Use the Library Literature to Your Advantage. "Technical Services Quarterly", vol. 30, iss. 1, pp. 1-14.
Maxwell, Robert L. (2014). Maxwell’s Handbook for RDA: Explaining and Illustrating RDA: Resource Description and Access Using MARC 21. London: Facet Publishing.
Międzynarodowa konferencja IFLA na temat zasad katalogowania (1962). "Przegląd Biblioteczny", z. 1, s. 81-94.
Międzynarodowy Znormalizowany Opis Bibliograficzny – International Standard Bibliograpic Description (ISBD) (2012). Oprac. Grażyna Jaroszewicz. [online]. [niedostępny].
Oliver, Chris (2100). Introducing RDA : A Guide to the Basics. Chicago: American Library Association.
Outcomes of the Meeting of the Joint Steering Committee held in Chicago, U.S.A, 24-28 April 2005. (2005). [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.libraries.psu.edu/tas/jca/ccda/docs/jsc0506.doc>.
Padziński, Andrzej (2004). Wymagania funkcjonalne dotyczące rekordów bibliograficznych – FRBR: możliwości zastosowania w katalogach bibliotecznych. "Przegląd Biblioteczny", z. 3/4, s. 173-194.
Paleczna, Dominika (2014). FRBR jako model danych bibliograficznych dla bibliotekarza i użytkownika końcowego. "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum" t. 18, s. 129-141.
PN-ISO 15836 (2012) Zestaw elementów metadanych Dublin Core. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny.
RDA Toolkit. [online]. [dostęp: 15.12.2014]. Dostępny w WWW: <http://www.rdatoolkit.org>.
Riva, Pat; Oliver, Chris (2012). Evaluation of RDA as an Implementation of FRBR and FRAD. "Cataloging and Classification Quarterly", vol. 50, iss. 5/7, pp. 564-596.
Sanetra, Krystyna (2004). Katalogowanie – zastosowanie modelu FRBR. Materiały z konferencji na temat: „NUKAT – rozwój i metodyka tworzenia katalogu centralnego”. [Warszawa]: Sekcja Dokumentów Wtórnych BUW [Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego] [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://zasoby.kangur.uek.krakow.pl/konferencje.phpnr=1200000644&kat=referaty;referatSanetra.doc>.
Seikel, Michele; Steele, Thomas (2011). How MARC Has Changed: The History of the Format and Its Forthcoming Relationship to RDA. "Technical Services Quarterly", vol. 28, iss. 3, pp. 332-334.
Smiraglia, Richard, ed. (2002). Works as Entities for Information Retrieval. New York: The Haworth Information Press.
Smiraglia, Richard P. (2012). Be Careful What You Wish for: FRBR, Some Lacunae, a Review. "Cataloging and Classification Quarterly", vol. 50, iss. 5/7, pp. 360-368.
Statement of International Cataloguing principles (2009). IFLA. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/icp/icp_2009-en.pdf>.
Tillett, Barbara B. (2008). A Review of the Feasibility of an International Standard Authority Data Number (ISADN). Prepared for the IFLA Working Group on Functional Requirements and Numbering of Authority Records. [online]. [dostęp: 10.01.2015]. Dostępny w WWW: <http://archive.ifla.org/VII/d4/franar-numbering-paper.pdf>.
Tillett, Barbara B.; Cristán, Ana Lupe, eds. (2009). IFLA Cataloguing Principles: the Statement of International Cataloguing Principles (ICP) and its Glossary : in 20 languages. München: K.G. Saur.
Tillett, Barbara B.; Gömpel, Renate; Oehlschläger Susanne, eds. (2004). IFLA Cataloguing Principles: Steps Towards an International Cataloguing Code: Report from the 1st Meeting of Experts on an International Cataloguing Code, Frankfurt 2003. München: K.G. Saur.
Tosaka, Yiji; Park, Jung-ran (2013). RDA: Resource Description & Access – a Survey of the Current State of Art. "Journal of the American Society for Information Science and Technology", vol.64, iss. 4, pp. 651-662.
Willer, Mirna; Dunsire, Gordon (2013). Bibliographic Information Organization in the Semantic Web. Oxford: Chandos Publishing.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr hab. Jerzy Franke jest pracownikiem Zakładu Historii, Teorii i Metodyki Bibliografii w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikował m.in. Polską prasę kobiecą w latach 1820-1918 (Warszawa, 1999), Czystość (1905-1909) Augustyna Wróblewskiego albo iluzja etycznej krucjaty (Warszawa, 2013).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
