Metody etnograficzne w bibliotekoznawstwie
Justyna Jasiewicz
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet warszawski , Polska
Abstrakt
Teza/cel – Celem artykułu było podjęcie próby przeanalizowania obecności i wykorzystania etnograficznych metod badawczych w bibliotekoznawstwie. W związku z tym przeprowadzono analizy w zakresie stosowania obserwacji, badań terenowych oraz badań dzienniczkowych w projektach poświęconych pracownikom, użytkownikom i usługom bibliotek. Metoda – We wnioskowaniu wykorzystano wyniki badań własnych autorki, która przeprowadziła obszerne badanie w zakresie wykorzystania poszczególnych metod badawczych w piśmiennictwie naukowym. Analizy te zostały przeprowadzone w oparciu o zbiór 4832 abstraktów artykułów z 13 czasopism dziedzinowych (11 zagranicznych i 2 polskich najważniejszych tytułów), z lat 2010-2015. W artykule zaprezentowano wyniki dotyczące wykorzystania metod etnograficznych. Analizy ilościowe wzbogacono przeglądem wybranych sposobów stosowania przedmiotowych metod w piśmiennictwie naukowym. Wyniki – W wyniku badania stwierdzono, że metody etnograficzne są w ograniczony sposób stosowane w bibliotekoznawstwie. W literaturze zagranicznej ich występowanie jest rzadkie, zaś w polskiej – incydentalne. Wnioski – Jednocześnie zaprezentowane różnorodne sposoby wykorzystania tych metod w badaniu zagadnień, w których metody deklaratywne są niewystarczające, pozwala sądzić, że potencjał zastosowania metod etnograficznych w badaniach bibliotekoznawczych jest znaczący.
Słowa kluczowe
Bibliotekoznawstwo; Etnografia; Metodologia; Metody badawcze; Metody etnograficzne
Bibliografia
Angrosino, Michael (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN. Bieńkowska, Barbara (1989). Metody bibliologiczne w badaniach dziejów nauki. Kwartalnik Historii Nauki I Techniki, vol. 34 (2), s. 331-342.
Chu, Heting (2015). Research methods in library and information science: A content analysis. Library and Information Science Research, vol. 37(1), pp. 36-41. <https://doi.org/10.1016/j.lisr.2014.09.003>.
Chu, Heting; Ke, Qing (2017). Research methods: What’s in the name? Library and Information Science Research, vol. 39(4), pp. 284-294. <https://doi.org/10.1016/j.lisr.2017.11.001>.
Cichocki, Piotr; Jędrkiewicz, Tomasz; Zydel, Robert (2012). Etnografia wirtualna. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Tom 2. Red. D. Jemielniak. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Crabtree, Andy; Nichols, David M.; O’Brien, John; Rouncefield, Mark; Twidale, Michael (2000). Ethnomethodologically informed ethnography and information system design. Journal of the American Society for Information Science, vol. 51(7), pp. 666-682. <https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(2000)51:7<666::AID-ASI8>3.0.CO;2-5>.
Curry, Ann (2005). If I Ask, Will They Answer? Evaluating Public Library Reference Service to Gay and Lesbian Youth. Reference & User Services Quarterly, vol. 45(1), pp. 65-75.
Dąbrowska, Anna; Janoś-Kresło, Mirosława; Wódkowski, Arkadiusz (2016). e-usługi a społeczeństwo informacyjne. Warszawa: Difin.
Dziadkowiec, Joanna (2006). Wybrane metody badania i oceny jakości usług. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, vol. 117, s. 23-35.
Flick, Uwe (2011). Jakość w badaniach jakościowych. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Goodman, Valeda Dent (2011). Applying ethnographic research methods in library and information settings. Libri, vol. 61(1), pp. 1-11. <https://doi.org/10.1515/libr.2011.001>.
Hahn, Jim; Zitron, Lizz (2011). How First-Year Students Navigate the Stacks. Reference & User Services Quarterly, vol. 51(1), pp. 28-35. <https://doi.org/10.5860/rusq.51n1.28>.
Jasiewicz, Justyna (2017). Obszary, problemy i metody badawcze library and information science. Część I. Przegląd Biblioteczny, vol. 85(4), s. 496-512.
Jasiewicz, Justyna (2018). Obszary, problemy i metody badawcze Library and Information Science. Część II. Przegląd Biblioteczny, vol. 86(1), s. 16-32.
Karwowski, Marcin (2016). Secret client – nowa metoda badania jakości obsługi w bibliotekach uniwersyteckich [online]. Niepublikowana rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem M. Fedorowicz-Kruszewskiej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Repozytorium Uniwersytetu Mikołaja Kopernika [dostęp: 28.05.2018]. Dostępny w WWW: <https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/5153/Marcin_Karwowski-Rozprawa_doktorska.pdf?sequence=1>.
Khoo, Michael; Rozaklis, Lilly; Hall, Catherine (2012). A survey of the use of ethnographic methods in the study of libraries and library users. Library and Information Science Research, vol. 34(2), pp. 82-91. <https://doi.org/10.1016/j.lisr.2011.07.010>.
Kuźma, Elżbieta (2016). Co może zaoferować biblioteka naukowa swoim czytelnikom w dobie wzrastającej komputeryzacji życia codziennego? W: Biblioteki bez użytkowników...? Diagnoza problemu. Materiały konferencyjne pod red. H. Brzezińskiej-Stec i J. Żochowskiej. Białystok, s. 317-326.
Malinowski, Bronisław (1987). Argonauci Zachodniego Pacyfiku: relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei. T.1. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe.
Marcinak, Aleksandra; Milewska, Paulina; Sójkowska, Iwona (2016). Biblioskan. Monitoring i ewaluacja w bibliotekach publicznych. Łódź: Fundacja Normalne Miasto-Fenomen.
McKechnie, Lynna (2000). Ethnographic observation of preschool children. Library & Information Science Research, vol. 22(1), pp. 61-76. <https://doi.org/10.1016/S0740-8188(99)00040-7>.
Ramsden, Byrony (2016). Ethnographic methods in academic libraries: A review. New Review of Academic Librarianship, vol. 22(4), pp. 355-369. <https://doi.org/10.1080/13614533.2016.1231696>.
Staszczak, Zofia (Red.). (1987). Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Warszawa – Poznań.
Wala, Katarzyna (2011). Etnografia w badaniach marketingowych [online]. antropologia za_ stosowana; [dostęp: 21.05.2018]. Dostępny w WWW: <https://stosowana.wordpress.com/2011/07/04/etnografia-w-badaniach-marketingowych/>.
Wildemuth, Barbara M. (2009a). Direct observation. In: Application of social science research methods to question in Information and Library Science. Ed. by Barbara M. Wildemuth. Westport: Libraries Unlimited.
Wildemuth, Barbara M. (2009b). Participant observation. In Application of social science research methods to question in Information and Library Science. Ed. by Barbara M. Wildemuth. Westport: Libraries Unlimited.
Wilson, Victoria (2015). Catalog users “In the wild”: The potential of an ethnographic approach to studies of library catalogs and their users. Cataloging and Classification Quarterly, vol. 53(2), pp. 190-213. <https://doi.org/10.1080/01639374.2014.980022>.
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet warszawski , Polska
Biogram:
Justyna Jasiewicz, dr, adiunkt na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się problemem kompetencji informacyjnych młodzieży, społecznymi konsekwencjami korzystania z Internetu oraz przemianami mediów masowych w perspektywie rozwoju ICT. Autorka publikacji Kompetencje informacyjne młodzieży (Warszawa, 2012) oraz licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych publikowanych w pracach zbiorowych: „Przeglądzie Bibliotecznym”, „Information-Wissenschaft und Praxis”, „Gazecie Wyborczej”, współautorka pracy Informacja zdrowotna. Oczekiwania i kompetencje polskich użytkowników (Warszawa 2013). Członkini licznych zespołów badawczych, ekspertka szeregu organizacji pozarządowych, w tym Fundacji Orange i Fundacji Nowoczesna Polska, w latach 2014-2016 head of research w Centrum Cyfrowym Projekt: Polska.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
