Problemy organizacji działań w zakresie dlugoterminowej archiwizacji zasobów cyfrowych w Polsce
Aneta Januszko-Szakiel
Afiliacja: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Polska
Abstrakt
W artykule przedstawiona została problematyka organizowania działań na rzecz długoterminowej ochrony użyteczności polskich zasobów cyfrowych. Na podstawie piśmiennictwa przedmiotu oraz wyników badań sondażowych przeprowadzonych w 2007 r. w wybranych instytucjach pamięci i firmach wydawniczych w Polsce omówiono kwestię świadomości potrzeby zapewnienia archiwizacji długoterminowej publikacji cyfrowych wśród pracowników tych instytucji oraz ich gotowości i przygotowania do podjęcia odpowiedzialności za nią. Rozważono ofertę edukacyjną w zakresie archiwizacji materiałów cyfrowych, wielkość zasobów cyfrowych dotychczas zgromadzonych w polskich instytucjach pamięci, ich stan oraz organizację prac zapewniających ich użyteczność.
Słowa kluczowe
Polskie zasoby cyfrowe; Archiwizacja zasobów cyfrowych; Strategia archiwizacji długoterminowej; Strategia digitalizacji; Polskie biblioteki; Biblioteka Narodowa; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe; Krajowy Magazyn Danych; Wydawnictwa publikacji elektronicznych
Bibliografia
About PADI (3 A.). [online]. National Library of Australia, Canberra [dostęp: 16.02. 2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.nla.gov.au/padi/about.html>.
About American Memory. Mission and History (b.d.) [online]. Library of Congress, American Memory, Washington, D. C. [dostęp: 16.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://memory.loc.gov/ammem/about/index.html>.
ACADEMICA (2009). Cyfrowa Wypożyczalnia Publikacji Naukowych [online]. Prezentacja Biblioteki Narodowej o projekcie ACADEMICA. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp: 28.02,2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.fnp.org.pl/files/ACADEMICA_prezentacja_FNP_www(1).pdf>.
Archiwum Dokumentów Elektronicznych (b.d.). [online] Narodowe Archiwum Cyfrowe [dostęp: 28.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://ade.ap.gov.pl/index.htm>.
Arms, Caroline R. (2000). Keeping Memory Alive: Practices for Preserving Digital Content at the National Digital Library Program of the Library of Congress [online]. RLG-DigiNews, June 15, vol. 4, no. 3. [dostęp: 16.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://worldcat.org'arcviewer/l/OCC/2007/08/08/0000070519/viewer/file505.html#featurel>.
Beagrie, Neil; Greenstein, Daniel (1998). A Strategic Policy Framework for Creating and Preserving Digital Collections. Version 4.0 (Final Draft). ELib Supporting Study P3. Library Information Technology Centre, South Bank University, London, 1998.
Bednarek-Michalska, Bożena (2006). Kujawsko Pomorska Biblioteka Cyfrowa a stan dardy [online]. Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy EBIB nr 4 (74). [dostęp: 01.05.2008]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ebib.info/2006/74/michalska.php>.
Borghoff, Uwe M. [et al.] (2003). Langzeitarchivierung. Methoden zur Erhaltung digitaler Dokumente. Heidelberg: dpunkt.verlag.
Brandis, Leanne; Lyall, Jan: (1998). PADI: Preserving Access to Australian Information and Cultural Heritage in Digital Form [online]. National Library of Australia, Canberra. Staff Papers [dostęp: 16.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.nla.gov.au/nla/staffpaper/lyall3.html>.
Brzeźniak, Maciej, et al. (2009). Usługi przechowywania danych KMDIPLATON-U4 dla bibliotek cyfrowych [online]. Repozytorium Zespołu Bibliotek Cyfrowych PCSS [dostęp:28.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: < http://dl.psnc.pl/biblioteka/dIibra/docmetadata?id=226&from=publication&showContent=true>.
Centrum Promocji Informatyki (2002). [online]. CPI Warszawa [dostęp: 14.02.2008]. Dostępny w World Wide Web: .
Daszewski, Włodzimierz (2006). Trwałość płyt optycznych CD i DVD. "Przegląd Infor macyjno-Dokumentacyjny" 2006, nr 2/293, s. 85-94.
Digital Preservation (b.d.). National Digital Information Infrastructure & Preservation Program. A Collaborative Initiative of The Library of Congress [online]. Digital Preservation, The Library of Congress [dostęp: 10.03.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.digitalpreservation.gov>.
Digital Repository Certification Task Force (2006). [online]. RLG. The Research Libraries Group [dostęp: 10.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://worldcat.org/ar-cviewer/l/OCC/2007/08/08/0000070511/viewer/filel937.html>.
Dobratz, Susanne; Tappenbeck, Inka (2002). Thesen zur Zukunft der digitalen Lang zeitarchivierung in Deutschland [online]. Bibliothek, vol. 26, nr 3, s. 257-261. [do stęp: 12.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.bibliothek-saur.de/2002_3/257-261.pdf>.
DPC (2009). About the DPC [online]. Digital Preservation Coalition [dostęp: 20.10.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.dpconline.org/about>.
DPC History (2010). [online]. Digital Preservation Coalition [dostęp: 10.02.2010]. Do stępny w World Wide Web: <http://www.dpconline.org/about/history.html>.
Fakten + Zahlen 2007 (2008) [online]. In: Barbara Fischer, [red.]: Deutsche Natio nalbibliothek Jahresbericht 2007. Deutsche Nationalbibliothek, Leipzig, Frankfurt am Main, Berlin [dostęp: 04.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.d-nb.de/service/pdf/erwerbung_2007.pdf>.
Hauffe, Heinz (1998). Langfristige Verfügbarkeit elektronischer Medien. In: Elisabeth Böllmann [hrsg.]: Speicherbibliotheken - Digitale Bibliotheken. Wissen Verteilen und Bewahren. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, s. 68.
Hedstrom, Margaret; Montgomery, Sheon (1999). Digital Preservation Needs and Requ irements in RLG Member Institution. December 1998. RLG. Research Libraries Group, Mountain View, CA [online]. OCLC. Research [dostęp: 08.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: .
Henze, Volker (1999). Langzeitarchivierung von Disketten. "Dialog mit Bibliotheken" nr 11, H. 3, S. 15-17.
History of the Electronic Records and ERA (b.d.). [online]. The National Archives and Records Administration, [dostęp: 16.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: .
Janczewska-Sołomko, Katarzyna (2006). Digitalizacja zbiorów dźwiękowych w Europie Wschodniej i Środkowo-Wschodniej: zarys problematyki [online]. Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy EBIB nr 8 (78) [dostęp: 12.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ebib.info/2006/78/a.php?janczewska>.
Januszko-Szakiel, Aneta (2005). Open Archival Information System - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych. "Przegląd Biblioteczny" 2005, nr (73) 3, s. 341-358.
Kowalska, Małgorzata (2007). Dygitalizacja zbiorów bibliotek polskich. Warszawa: Wydaw. SBP, 2007.
KMD (2009). Krajowy Magazyn Danych [online]. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe [dostęp: 11.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://kmd.pcss.pl/index.html>.
Kocójowa, Maria (2004). Elektroniczna edukacja dla archiwistów. W: Archiwistyka: Reforma kształcenia: Materiały Seminarium Rady Archiwalnej. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 67-77.
Makowski, Tomasz (2008). Biblioteka Narodowa w dobie technologii cyfrowej. Wywiad z dr. Tomaszem Makowieckim - dyrektorem Biblioteki Narodowej w Warszawie. Rozm. przepr. J. Chruścińska. "Poradnik Bibliotekarza", nr 9, s. 13-17.
Nestor (2010). Über uns [online]; [dostęp: 20.10.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.langzeitarchivierung.de/>.
Nestor Handbuch (2007). Eine kleine Enzyklopädie der digitalen Langzeitarchivierung Version 0.1. Nestor [dostęp: 11.05.2008]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.langzeitarchivierung.de/modules.phpPop=modloadSsname=PagEdfisfile=index8&page_id=2>.
Nowak Adam (2007). Nośniki pamięci i ich rola w digitalizacji. W: Jadwiga Woźniak-Kasperek, Jerzy Franke [red.]: Biblioteki cyfrowe. Projekty, realizacje, technologie. Warszawa: Wydaw. SBP, 2007, s. 186-197.
Nowy program studiów - obowiązujący studentów rozpoczynających naukę w roku akad. 2010-12011 (2010). Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa. Uniwersytet Wrocławski [dostęp: 20.10.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ibi.uni.wroc.pl/index.php/dydaktyka/41/315-nowy-program-studiow-obowizujcy-studentow-rozpoczynajcych-nauk-w-roku-akad-201011>.
Ochrona dziedzictwa cyfrowego (2003). Zalecenia. Oprac. National Library of Australia. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
PADI (2010). Preserving Access to Digital Information [online]. National Library Of Australia [dostęp: 20.02.2010], Dostępny w World Wide Web: <http://www.nla.gov.au/padi/>.
Pindlowa, Wanda (2004). Podstawy Informacji Naukowej w programach kształcenia wyższego dla archiwistów. W: Archiwistyka: Reforma kształcenia: Materiały Seminarium Rady Archiwalnej. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 63-66.
PREMIS (2009). PREservation Metadata: Implementation Strategies. Working Group [online]. OCLC, Online Computer Library Center [dostęp: 10.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.oclc.org/research/activities/past/orprojects/pmwg/default.htm>.
Polskie Biblioteki Cyfrowe (2009). [online]; Poznańskie Centrum Superkomputerowo Sieciowe, Poznańska Federacja Bibliotek Naukowych [dostęp: 27.02.2010], Dostępny w World Wide Web: <http://www,man,poznan.pl/PBC/2009/?s=program-warsztaty>.
Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSSj (2010). [online]. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe [dostęp: 12.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.man.poznan.pl>.
Preserving our Digital Heritage. Plan for the National Digital Information Infrastructure and Preservation Program. A Collaborative Initiative of the Library of Congress (2002). [online]. Library of Congress. The Digital Preservation 2002 [dostęp: 16,02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.digitalpreservation.gov/library/resources/pubs/docs/ndiipp_plan.pdf>.
Program digitalizacji dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce 2009-2020 (2009). [online]. Warszawa; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp: 11.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.nina.gov.pl/fiIes/images/Program_digitalizacji_2009-2020.pdf>.
Projekt Karty UNESCO w sprawie ochrony dziedzictwa cyfrowego (2003). W: Ochrona dziedzictwa cyfrowego: zalecenia. Oprac. National Library of Australia. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 23-27.
Reference Model for an Open Archival Information System (OAIS). (2002). Recom mendation for Space Data Systems. CCSDS 650.0-B-l. Blue Book, Iss. i. January 2002. Consultative Committee for Space Data System, Washington D. C. [online]. CCSDS.org-Publications, Reston, VA. [dostęp: 10.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: <http://public.ccsds.org/publications/archive/650x0b1.pdf>.
Soszyński, Jacek (2004). Informacja na temat realizacji ścieżki magisterskiej „Dokumentacja elektroniczna i jej przechowywanie” w IINiSB. W; Archiwistyka: Reforma kształcenia: Materiały Seminarium Rady Archiwalnej. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 57-58.
The history of the e-Depot (b.d.). [online]; Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands, The Hague [dostęp: 16.02.2010]. Dostępny w World Wide Web: .
Twigge, Stephen (2003). Ocena dokumentów elektronicznych. W: Rosowska, Ewa [red.]: Archiwa w postaci cyfrowej: Materiały międzynarodowych warsztatów DELOS CEE. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, s. 132-139.
Waters, Donald; Garrett, ]ohn (1996). Preserving Digital Information. Report of the Task Force on Archiving of Digital Information [online]. Washington D. C.: The Commission on Preservation and Access, The Research and Library Group; OCLC, Online Computer Library Center [dostęp: 01.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.oclc.org/programs/ourwork/past/digpresstudy/fmal-report.pdf>.
Why Can’t We Preserve Everything? (1999). Selection lusses for the Preservation of Digital Materials. Debate and Discussion at the Cedars Project Advisory Board Meeting [online]. The British Library, St Pancras 28 May 1999 [dostęp: 12.02.2008]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.leeds.ac.uk/cedars/documents/ABS01.htm>.
Afiliacja: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Polska
Biogram:
Aneta Januszko-Szakiel jest adiunktem w Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół organizacji i funkcjonowania repozytoriów cyfrowych, w szczególności dotyczą długoterminowej archiwizacji zasobów cyfrowych w instytucjach pamięci. Ważniejsze publikacje: Archiwizacja publikacji elektronicznych jako wyzwanie dla bibliotek - zarys problematyki (2003), Open Archival Information System - standard w zakresie archiwizacji publikacji elektronicznych (2005), Wiarygodność archiwów cyfrowych (2009).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
