Początki transformacji polskiego rynku książki. Rekonstrukcja najważniejszych wydarzeń z lat 1989-1995 (część pierwsza)
Marek Tobera
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski , Polska
Abstrakt
W artykule przedstawiono najważniejsze wydarzenia związane z polskim rynkiem książki po 1989 r. Cezury stanowią lata 1989-1995, ale przywołano także fakty z okresu PRL (zwłaszcza z drugiej połowy lat osiemdziesiątych XX w.), jak i odniesiono się do współczesnych realiów. Autor przytacza różne definicje pojęcia „transformacja” w kontekście lynku książki. Omówiono kwestię „masy upadłościowej” oraz główne problemy przełomu politycznego i gospodarczego. Zwrócono uwagę na żywiołowy, ale i „twórczy chaos” rodzącego się rynku. Zaprezentowano początki działalności samorządu gospodarczego branży wydawniczo-księgarskiej (Polska Izba Książki) oraz pierwsze poważne inwestycje światowych koncernów na polskim rynku książki (wydaw. Harleąuin).
Słowa kluczowe
Transformacja rynku książki; Rynek książki u schyłku PRL; Rynek książki po 1989 r.; Polska Izba Książki; Międzynarodowe i Krajowe Targi Książki w Warszawie; Harleqiun; Książka w PRL; Książka w Polsce; Rynek książki a gospodarka
Bibliografia
II Krajowe Targi Książki, Warszawa 13-17 września 1991. Spis wystawców. Katalog (1991). Warszawa: Wydaw. CHZ Ars Polona.
Adamiec, Witold (1991). Zjawiska i tendencje ruchu wydawniczego w Polsce w latach osiem dziesiątych. "Kultura - Fakty i Komentarze", nr 1, s. 24-26.
Adamiec, Witold (1991/1992). Ogród francuski w dżunglę przemieniony, czyli od „polityki wydawniczej” do chaosu. "Rocznik Biblioteki Narodowej", nr 27/28, s. 99-121.
Bałtowski Maciej, Miszewski Maciej (2006). Transformacja gospodarcza w Polsce. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN.
Beksiak, Janusz i in. (2003). Polska gospodarka w XX wieku. Eseje histoiyczno-ekonomiczne. Łódź: Wydaw. Literatura.
Boguta, Grzegorz (1992). List w sprawie podatku obrotowego. Notes Wydawniczy, nr 1, s. 7.
Chyra-Rolicz, Zofia (2002). Spółdzielczość w Polsce powojennej (1944-1990). Dzieje Najnowsze, z. 1, s. 103-120.
Dobrołęcki, Piotr (1993). Fabryka kosmetyków. Cz. 2 (wywiad z Niną Kowalewską). "Megaron", nr 2, s. 4-6.
Dobrołęcki, Piotr (2009). Kończył się pewien etap. Rozmowa z Michałem Jagiełło. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 96-99.
Dobrołęcki, Piotr; Waszczyk, Paweł (2009a). Telewizor dla Gierka. Rozmowa z Witoldem Bójskim. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 109-112.
Dobrołęcki, Piotr; Waszczyk, Paweł (2009b). Z gotówką po kraju. Rozmowa z Piotrem Bagińskim. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 113-118.
Frołow, Kuba (2009). Szkoda tego wszystkiego. Rozmowa z Grzegorzem Czurczakiem - pre zesem Domu Książki Katowice. "Biblioteka Analiz", nr 2, s. 4-7.
Gołębiewski, Łukasz (1994), Batalia o cła. "Notes Wydawniczy", nr 1, s. 5-6.
Gołębiewski, Łukasz (1998). Rynek książki w Polsce. Edycja ’98. Warszawa: Wydaw. Magazyn Literacki - Herbud sc; Biblioteka Analiz.
Gołębiewski, Łukasz (1999). Rynek książki w Polsce. Edycja 1999. Warszawa: Wydaw. Magazyn Literacki.
Gołębiewski, Łukasz (2009). Powód do dumy. Rynek książki po 1989 roku. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 6-8.
Gołębiewski, Łukasz; Frołow, Kuba; Waszczyk, Paweł (2009a). Rynek książki w Polsce 2009.Wydawnictwa. Warszawa: Wydaw. Biblioteki Analiz.
Gołębiewski, Łukasz; Frołow, Kuba (2009b). Rynek książki w Polsce. Dystrybucja. Warszawa: Wydaw. Biblioteki i Analiz.
Hussak,Tadeusz (2004). Byliśmy służbą społeczną (Rzecz o Stowarzyszeniu Księgarzy Polskich). Olsztyn: Wydaw. Edytor Vers.
Kaleta, Krzysztof (2005). Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie. Historia i teraźniejszość. Warszawa: Wydaw. Biblioteki Analiz.
Kamiński, Marek (1989). W sprawie książki. "Przegląd Księgarski i Wydawniczy", nr 2, s. 9 i 11.
Klukowski, Bogdan (2008). Księgarstwo i zawód księgarza w Polsce. Warszawa: Wydaw. SBP.
Klukowski, Bogdan (1989a). Sytuacja książki na początku 1989 r. Maszynopis w posiadaniu autora.
Klukowski, Bogdan (I989h). Polski ruch wydawniczy w obliczu przemian. [Wystąpienie na kon ferencji redaktorów czasopism branżowych, dotyczących rynku książki, z krajów Układu Warszawskiego; Sofia 1989.] Maszynopis w posiadaniu autora.
Kołodko, Grzegorz (1992). Transformacja polskiej gospodarki. Sukces czy porażka? Warszawa.: Wydaw. Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
Kołodziejczyk, Barbara (1991). Raport o stanie wydawnictw niepaństwowych. Kultura - Fakty i Komentarze, nr 1, s. 19-24.
Kołodziejczyk, Barbara (1995). Rynek wydawniczy - od różnorodności do patologii. W: Kultura popularna - literatura - książka - rynek. Forum Czytelnicze II. Warszawa: Wydaw. Polskiego Towarzystwa Czytelniczego, s. 63-74.
Kompanowski-Zekin, Tomasz (2000). Branża wydawniczo-księgarska w ostatniej dekadzie (1989-1999). W: Acta Universitatis Nicolai Kopemici. Bibliologia IV - Nauki humanistycz no-społeczne - Zeszyt 340, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, s. 114-131.
Kondek, Stanisław Adam (2007). Organizacja obiegu książek w PRL jako eksperyment biblio logiczny. W: Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych. Red. D. Kużmina, Warszawa: Wydaw. SBP, s. 316-325.
Kopaliński, Władysław (1999). Podręczny słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydaw. Oficyna Wydawnicza Rytm.
Korbińska, Grażyna (1988). XXXIII MTK w Warszawie. "Przegląd Księgarski i Wydawniczy", nr 7/8, s. 14.
Kronika (1989). Świat Książki, nr 11, s. 40.
Książka-Księgarstwo-Kultura (1984). "Przegląd Księgarski i Wydawniczy", nr 1, s. 2.
Książka-Księgarstwo-Kultura (1989). "Przegląd Księgarski i Wydawniczy", nr 3, s. 2.
Kubacki, Przemysław (1995). Harlequin. Zdominowaliśmy 85% rynku romansów. Rozmowa ze Sławomirem Chojnackim, starszym redaktorem wydawnictwa Harlequin. "Megaron", nr 1, s. 5-7.
Łaziński, Marek (1992). Po targach. "Notes Wydawniczy", nr 2, s. 3.
Mielczarek, Tomasz (1998). Między monopolem a pluralizmem. Zarys dziejów komunikowania masowego w Polsce 1989-1997. Kielce: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego.
Mieroszewski, Juliusz (1997). Finał klasycznej Europy. Wybrał, opracował i wstępem opatrzył Rafał Habielski. Warszawa-Lublin: Wydaw. Towarzystwa Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu; Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Mujżel, Jan (red. naukowy), (2003). Problemy wzrostu gospodarczego w warunkach ustrojowej transformacji w Polsce. Warszawa: Wydaw. Ziggurat.
Nowodworska, Zbigniewa (1994). Samorządność - słowo niemodne [Rozmowa z Grzegorzem Bogutą]. "Megaron", nr 3, s. 4-6.
Papuzińska, Joanna, Zając, Michał (2001). Przypadek rynku książki. W: Państwo w polskiej gospodarce lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Redaktor naukowy J. Beksiak, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN SA, s. 137-150.
Pajestka, Józef (1994). O orientację na przyszłość w reformach polskich. Megatrendy cywiliza cyjne a proces transformacji systemowej. Warszawa: Wydaw. Elipsa.
(PD, DD) [Dobrołęcka, Daria; Dobrołęcki, Piotr] (2009a). Błyskawiczna reakcja. Wydawnictwa w latach 1989-1995, "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 24-36.
(PD, DD) [Dobrołęcka, Daria; Dobrołęcki, Piotr] (2009b). Z dawnej nomenklatury. Porozumienie Wydawców. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 45-47.
(PD, DD) (Dobrołęcka, Daria; Dobrołęcki, Piotr] (2009c). Upadek państwowego hurtu. Składnica Księgarska. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 52-55.
(PD, DD) [Dobrołęcka, Daria; Dobrołęcki, Piotr] (2009d). Rozpad Domu Książki. Księgarstwo od 1956 do 1990 roku. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 58-62.
(PD, DD) [Dobrołęcka, Daria; Dobrołęcki, Piotr] (2009e). West Meets East. Targi książki. "Biblioteka Analiz", nr 26, s. 63-67.
PeŚ (oprac.) (1995). Harlequin - poetyka i koniunktura. "Megaron", nr 1, s. 7-9.
I Krajowe Targi Książki, Warszawa 14-18 września 1990. Spis wystawców. Katalog (1990). Warszawa: Wydaw. Ars Polony.
Porozumienie wydawnicze (1982). "Przegląd Księgarski i Wydawniczy", nr 9, s. 1 i 4.
Siekierski, Stanisław (2006). Książka we współczesnej kulturze polskiej. Pułtusk: Wydaw. Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora.
Straus, Grażyna; Wolff, Katarzyna (1996a). Polacy i książki. Społeczna sytuacja książki w Polsce 1992. Warszawa: Wydaw. BN.
Straus, Grażyna; Wolff, Katarzyna (1996b). Czytanie i kupowanie książek w Polsce w 1994 r. Raport z badań. Warszawa: Wydaw. BN.
Szczepańska, Danuta (1993). Problemy PIK. Rozmowa z Grzegorzem Bogutą, prezesem Polskiej Izby Książki. "Notes Wydawniczy", nr 12, s. 17-21.
Szczepańska, Danuta (1995). Rynek książki. W: Kultura popularna - literatura - książka - rynek. Forum Czytelnicze II. Red. E. Piotrkiewicz-Karmowska. Warszawa: Polskie Towarzystwo Czytelnicze, s. 75-89.
Szyszkowska, Ewelina Maria (2003). Odmiany uczuć. Popularny romans kieszonkowy w Polsce 1990-2000. Warszawa: BN.
Szwajcer, Piotr (1992). Torwar ’92, "Notes Wydawniczy", nr 6, s. 3-5.
Tobera, Marek (2001). Rynek książki w Polsce (1989-2000). "Przegląd Biblioteczny", z. 3, s. 237-241.
Tobera, Marek (2002). Prasa branżowa o rynku książki. W: Literatura - piśmienność - bi blioteki. Forum Czytelnicze VIII. Kielce 27-30 maja 2001. Warszawa: Wydaw. Polskiego Towarzystwa Czytelniczego, s. 155-188.
Tobera, Marek (2008). Eksperyment bibliologiczny jako eksperyment rynkowy? Uwagi na mar ginesie referatu Stanisława A. Kondka. W: Z badań nad książką i księgozbiorami historycz nymi. T. 2. Warszawa: Wydaw. Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, s. 55-75.
Tobera, Marek (2009). Rynek książki w Polsce. Dawne i nowe tropy badawcze. W: Zbiory i zasoby informacyjne bibliotek publicznych. Materiały z konferencji Naukowej. Opole 23-24 września 2008 r. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 35-64.
Tymoszczuk, Halina (1993), Przeżyć na rynku. "Notes Wydawniczy", nr 7/8, s. 19 .
Wasilewski, Andrzej (1995). Oszołomstwo i realizm. Warszawa: Wydaw. Projekt.
Zeibel, Andrzej (1994), Dom Książki. "Notes Wydawniczy", nr 3, s. 9-11.
Żuliński, Leszek. Foksal 17. Państwowy Instytut Wydawniczy. Warszawa 2006: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Afiliacja: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski , Polska
Biogram:
Marek Tobera od 2000 r. jest adiunktem w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, od 2002 r. organizatorem i sekretarzem, a od 2006 r. kierownikiem Podyplomowych Studiów Polityki Wydawniczej i Księgarstwa UW; poprzednio związany był m.in. z Instytutem Badań Literackich PAN oraz redakcją „Notesu Wydawniczego”. Pracował też jako księgarz. Zajmuje się problematyką rynku książki w XX w. i historią prasy. Opublikował m.in. Wesołe gazetki. Prasa satyryczno-humorystyczna w Królestwie Polskim 1905-1914 (1988). Warszawa-Łódź: Wydaw. PWN; Cenzura czasopism w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. Przegląd H istoryczny 1989, z. 1, s. 41-67; Cenzura prasy w Cesarstwie Rosyjskim na przełomie XIX i XX w. (1992) W: Piśmiennictwo - system y kontroli - obiegi alternatywne. Pod red. Aliny Brodzkiej i Janusza Kosteckiego, t. 1, s. 175-223. Warszawa: BN; Sen męża o dwóch żonach. Postać kobiety na łamach prasy satyryczno-humorystycznej Królestwa Polskiego w latach 1905-1914. W: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Zbiór studiów pod redakcją Anny Żarnowskiej i Andrzeja Szwarca (2006). Warszawa: Wydaw. DiG.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
