Rola bibliotekarzy w nauczaniu umiejetnosci informacyjnych gimnazjalistow. Wybrane zagadnienia
Mariola Antczak
Afiliacja: Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego, Polska
Abstrakt
Nowe podstawy programowe, obowiązujące od roku szk. 2009/10, zniosły formę ścieżek edukacyjnych, w tym ścieżkę Edukacja czytelnicza i medialna. Charakterystyczne dla niej treści zostały rozparcelowane w ramach różnych przedmiotów. Autorka artykułu komentuje nowe propozycje edukacyjne, wskazując przyczyny jej obaw dotyczących rezultatów realizowanej reformy. Skupia się na omówieniu i podkreśleniu roli bibliotekarzy bibliotek szkolnych i publicznych w edukacji informacyjnej młodzieży gimnazjalnej. Zwraca uwagę na znaczenie prawidłowego sformułowania głównego celu edukacji dla osiągnięcia jej rzeczywistego sukcesu. Na podstawie wyników przeprowadzonych przez siebie badań stwierdza, że nie jest on właściwie interpretowany przez środowisko szkolne, które cele edukacyjne upatruje głównie w zapewnieniu wysokiej zdawalności egzaminów. Autorka stawia również tezę, iż niewystarczające jest przygotowanie pod względem wiedzy i umiejętności informacyjnych nauczycieh przedmiotowych. Wykorzystując znany model Big 6 Skills, uzupełnia go własnymi propozycjami rozwiązań pomocnych w kształtowaniu w uczniach umiejętności informacyjnych i jednocześnie podkreśla rolę bibliotekarzy w nauczaniu tych umiejętności. W erze nagminnych plagiatów proponuje bibliotekarzom realizację zagadnień dotyczących dokumentowania informacji, które nie zostały precyzyjnie ujęte w podstawach programowych.
Słowa kluczowe
Alfabetyzacja informacyjna; Information literacy; Umiejętności informacyjne; Podstawa programowa; Szkoły podstawowe; Gimnazja; Bibliotekarze nauczyciele; Biblioteki szkolne; Biblioteki publiczne
Bibliografia
American Association of School Librarians. Information Literacy Standards for Student Learning (1998). [online]; [dostęp: 12.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ala.org/ala/aasl/aaslproftools/informationpower/InformationLiteracyStan-dards_fmal.pdf>.
Andrzejewska, Jadwiga (1998). Czy podstawy programowe generują nowoczesne kształ cenie? "Biblioteka w Szkole", nr 1, s. 1-4.
Antczak, Mariola, Nowacka, Anna (2009). Przypisy. Powołania. Bibliografia załącznikowa. Jak tworzyć i stosować. Podręcznik. Wyd. 2 popr. Warszawa: Wydaw. SBP.
Banach, Czesław (2006). Nauczyciel wobec reformy systemu edukacji. W: Kształcenie nauczycieli przyszłej szkoły. Pod red. nauk. B. Suchackiej przy współpr. W. Kogut. Kraków: Impuls, s. 9-22.
Bertelsmann Foundation, AOL Time Warner Foundation. 21st Century Literacy Sum mit: White paper „21st Century Literacy in a Convergent Media World” (2002). [online]; [dostęp: 11.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.bertel-smann-stiftung.de/medien/pdf/White_Paper_deutsch.pdf>.
Bojar, Bożenna, red. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydaw. SBP.
Bruce, Christine (2003). Seven faces of Information Literacy [online]; [dostęp: 3.07. 2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://crm.hct.ac.ae/events/archive/2003/speakers/bruce.pdf>.
Czarniecki, Jerzy (1978). Lekcje biblioteczne w przepisach i życiu szkoły. "Poradnik Bi bliotekarza", nr 11/12, s. 251-254.
Czerepniak-Walczak, Maria (2007). O zadaniach akademickiej pedagogiki w procesie zmiany edukacji. W: „Gorące” problemy edukacji w Polsce: ekspertyzy i opinie. Pod red. T. Lewowickiego. Warszawa: Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, s. 102-106.
Czerepniak-Walczak, Maria, Lewowicki Tadeusz (1997). Przemiany oświaty: szkice o ideach i praktyce edukacyjnej. Wyd. 4. Warszawa: Wydaw. Akademickie „Żak”.
Derfert-Wolf, Lidia (2005). Information literacy - koncepcje i nauczanie umiejętności in¬ formacyjnych [online], EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny [online], nr 1 (62); [dostęp: 21.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/derfert.php>.
Denek, Kazimierz (2002). Wspieranie i doskonalenie reformy systemu edukacji. "Wycho wanie na co Dzień", nr 1, s. 4-12.
Dolata, Roman (2005). Najważniejsze wyzwania stojące przed polską oświatą [online], Analizy i Opinie, nr 45, s. 2-6; [dostęp: 12.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.isp.org.pl/files/15144654030172996001125907886.pdf>.
Eisenberg, Michael B. (2001). Big 6 Skills Overview [online]; [dostęp: 11.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.big6.com/showarticle.php?id=16>.
Goban-Klas, Tomasz (1999). Społeczeństwo informacyjne i jego teoretycy. W: W drodze do społeczeństwa informacyjnego. Red. J. Lubacz. Warszawa: Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji, s. 29-54.
Jacher, Władysław (2004). Społeczeństwo informacyjne jako fakt społeczny. W; Społe czeństwo informacyjne: wizja czy rzeczywistość? T. 1. Red. L. H. Haber. Kraków; AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, s. 85-91.
Kołodziejczyk, Witold (2001). Wymarzona szkoła XXI wieku [online], "Edukacja i Dialog" , nr 4; [dostęp: 17.05.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.vulcan.com.pl/eid/archiwum/2001/04/index.html>.
Krawczuk, Anna (2000). Realizacja edukacji czytelniczej i medialnej w I roku reformy. W: Media a edulcacja. Pod red. W. Strykowskiego. Poznań: eMPi2.
Lewowicki, Tadeusz (1997). Przemiany oświaty: szlzice o ideach i pralityce edulcacyjnej. Wyd. 4. Warszawa: Wydaw. Akademickie „Żak”.
Lewowicki Tadeusz, red. (2007). Gorące problemy edukacji w Polsce. Warszawa; Ko mitet Nauk Pedagogicznych PAN, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP.
Marzec, Arkadiusz, Wagner Iwona, red. (2005). Polska na drodze do społeczeństwa in formacyjnego: między rozwojem a wykluczeniem w Zjednoczonej Europie. Często chowa: Akademia im. J. Długosza w Częstochowie.
MEN (1999). Rozporządzenie MEN z dn. 15 lutego 1999 r. w sprawie podstawy progra mowej kształcenia ogólnego, Dz. U. 1999 Nr 14 poz. 129, zał. 1.
MEN (2000). Rozporządzenie MEN z dn. 3 sierpnia 2000 r. w sprawie uzyskiwania stop ni awansu zawodowego przez nauczycieli, Dz. U. 2000 Nr 70 poz. 825.
MEN (2007). Rozporządzenie MEN z dn. 3 lipca 2007 r. zmieniające Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogól nego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. z dn. 9 lipca 2007 Nr 123 poz. 853.
MEN (2007). Rozporządzenie MEN z dn. 23 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogól nego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. 2007 Nr 157 poz. 1100.
MEN (2008). Rozporządzenie MEN z dn. 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy pro gramowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół: wersja podpisana przez Ministra Edukacji Narodowej, skierowana do pu blikacji w Dzienniku Ustaw RP [online]; [dostęp: 16.08.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://bip.men.gov.pl/akty_projekty/projekt_rozporzadzenia_20081223_zal_2.pdf> /zatwierdzone 30.01.2009 r. do realizacji w roku szk. 2009/10/.
MEN (2009). Rozporządzenie MEN z dn. 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy progra mowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. z 2009 r. Nr 4; poz. 17; [dostęp: 21.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.infor.pl/dzienniki_ustaw/dzienniki_ustaw_npl/Prok = 2009& num= 485poz= 17z00486str=0001>.
MENiS (2002a). Rozporządzenie MENiS z dn. 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych pla nów nauczania w szkołach publicznych, Dz. U. 2002 r. Nr 15 poz. 142 § 2 ust. 5 pkt. 3.MENiS (2002b). Rozporządzenie MENiS z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. 2002 Nr 51 poz. 458; (z kolejnymi zmianami: Dz. U. Nr 51 poz. 458, z 2003 r. Nr 210 poz. 2041, z 2005 r. Nr 19 poz. 165 oraz z 2006 r. Nr 228 poz. 1669; z 2007 r. Nr 157 poz. 1100 i Nr 171 poz. 1211 oraz z 2008 r. Nr 159 poz. 992).
Miszczuk, Robert (1985). Biblioteki szkolne. Przegląd wybranych aktów prawnych. Prze gląd Biblioteczny, z. 2, s. 221-225.MOiSW (1971). Zarządzenie z 17 września 1971 r. w sprawie wytycznych programo wych w zakresie przygotowania uczniów szkół średnich do korzystania z informacji na ukowej, technicznej i ekonomicznej, Dz. Urz. MOiSW 1971 Nr B-13 poz. 84.
The Net Result - Report of the National Working Party for Social Inclusion (1997). IBM Community Development Foundation, raport z 1997 r. [online]; [dostęp; 12.12.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/eric- docs2 sql/content_storage_01/0000019b/80/15/d3/c 1.pdf >.
Nowina Konopka, Maria (2006). Istota i rozwój społeczeństwa informacyjnego. W: Spo łeczeństwo informacyjne: istota, rozwój, wyzwania. Red. nauk. M. Witkowska, K. Cholawo-Sosnowska. Warszawa: Wydaw. Akademickie i Profesjonalne, s. 13-58.
Papierska, Wiesława (1992). Przygotowanie biblioteczne uczniów w polskiej szkole: próba spojrzenia historycznego. "Biblioteka w Szkole", nr 4, s. 1.
Półturzycki Józef (2007). Zagrożenia dla dydaktyki... W: „Gorące”problemy edukacji w Polsce: ekspertyzy i opinie. Pod red. T. Lewowickiego. Warszawa: Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, 2007, s. 49-62.
Ralph, Denis (1999). Information Literacy and the Foundations for Lifelong Learning. Concept, Challenge, Conundrum: From Library Skills to Information Literacy. Pro ceedings of the National Information Literacy Conference Conducted by the Univer sity of South Australia Library and the Australian Library and Information Association Information Literacy Special Interest Group (4th, Adelaide, Australia, December 3-5, 1999); [dostęp: 3.04.2009], Dostępny w World Wide Web: <http://eric.ed.gov/ ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails/detailmini.jsp?_nfpb = true&_&ERI- CExtSearch_SearchValue_0 = ED44343986ERICExtSearch_SearchType_0 = no86accno = ED443439>.
RM (1971). Uchwała Rady Ministrów z dn. 12 lutego 1971 r. w sprawie rozwoju informa cji naukowej, technicznej i ekonomicznej, MP 1971 Nr 14 poz. 104, §15.1.
RM (2007). Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 24 lipca 2007 r. uchylające rozporzą dzenie Ministra Edukacji Narodowej zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. 2007 Nr 136 poz. 960 i 961.
US Department Of Education. E-Learning. Putting a World-Class Education at the Fin gertips of All Children. The National Educational Technology Plan (2000). [online]; [dostęp: 10.09.2009]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.ed.gov/about/of-fices/list/os/technology/reports/e-learning.pdf>.
Afiliacja: Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego, Polska
Biogram:
Dr Mariola Antczak jest absolwentką kierunku Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie od 2001 r. pracuje jako adiunkt. Jej zainteresowania badawcze skupiają się przede wszystkim na problematyce biblioteki szkolnej ze szczególnym uwzględnieniem działalności dydaktycznej nauczyciela bibliotekarza oraz problematyce marketingu bibliotecznego. Jest autorką książki: Techniki dramy w teorii i praktyce... (2004) - nagrodzonej nagrodą indywidualną Rektora UŁ oraz współautorką podręcznika Przypisy. Powołania. Bibliografia załącznikowa (2008, wyd. 2: 2009) adresowanego do nauczycieli i uczniów środowisk akademickich i szkolnych.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
