Cyfrowe dziedzictwo kulturowe i instytucje pamięci w strukturze tożsamości narodowej: dyskurs filozoficzny
Baiba Sporāne
Afiliacja: The Institute of Advanced Social and Political Research, The Faculty of Social Sciences, University of Latvia , Litwa
Abstrakt
Teza/Cel artykułu – Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn interakcji i relacji łączących tożsamość narodową, pamięć zbiorową, dziedzictwo kulturowe, cyfryzację oraz biblioteki rozumiane jako instytucje pamięci, a także potwierdzenie instytucji pamięci i cyfrowej pamięci zbiorowej jako istotnego źródła tożsamości narodowej. Metody badań – W opinii autora zasoby cyfrowe zarządzane przez instytucje pamięci, w szczególności biblioteki, stanowią podstawy tożsamości narodowej. Autor przedstawia postmodernizm jako teoretyczny fundament systemu pojęć "tożsamość narodowa - pamięć zbiorowa - dziedzictwo kulturowe - instytucje pamięci - zasoby cyfrowe - użytkownicy" i omawia strukturę tego systemu oraz jego poszczególne pojęcia. W pracy nad artykułem posłużono się jakościową metodą badawczą z wykorzystaniem analizy dyskursu i teoretycznej analizy źródeł takich jak: J. Baudrillard, I. Hassan, D. Harvey, R. J. Lifton, J. F. Liotard, P. Waugh, A. J. Toynbee, G. E. Veith et al., konwencji i postanowień Komisji Europejskiej, Komitetu Europejskiego i Parlamentu Europejskiego oraz regulacji prawnych dotyczących kultury i dziedzictwa kulturowego wdrożonych przez rząd Łotwy. Wyniki i wnioski – Tożsamość narodowa jest postrzegana jako zbiór znaczeń, których głównymi przejawami są dziedzictwo kulturowe i narodowe stanowiące podstawę osobistego systemu wartości i doświadczeń. Pojęcie tożsamości narodowej jest kształtowane przez ogół wyobrażeń o powiązaniu z danym obiektem. Wyobrażenia powstają w procesie interakcji osobowości z pamięcią zbiorową opartą na zasobach cyfrowych. Pamięć zbiorowa, tj. zasoby biblioteczne, muzealne i archiwalne, szczególnie w postaci cyfrowej, stanowi główny element w konstruowaniu tożsamości narodowej. Proces konstruowania realizują instytucje pamięci poprzez gromadzenie, zapisywanie, porządkowanie i udostępnianie zasobów w toku cyfryzacji. Digitalizacja powinna stać się głównym narzędziem do utrzymania, integracji, komunikacji i tożsamości w procesie globalizacji. Autor przedstawia teoretyczny model bazujący na dyskursie idei postmodernistycznych, teoretycznych wniosków wyciągniętych przez znanych badaczy i filozofów, oficjalnych konwencji, zaleceń i deklaracji, aby uzasadnić znaczenie zasobów instytucji pamięci jako fundamentu tożsamości narodowej. Owa teoretyczna analiza "tożsamości narodowej – pamięci zbiorowej – dziedzictwa kulturowego – instytucji pamięci – zasobów cyfrowych – użytkowników" jest pierwszą na Łotwie próbą zaznaczenia istotnej roli instytucji pamięci, szczególnie bibliotek, w systemie dziedzictwa kulturowego, cyfryzacji, nowego środowiska oraz tożsamości narodowej. Filozoficzny dyskurs postmodernizmu akceptuje koncepcję wiodącej roli instytucji pamięci w strukturze dziedzictwa narodowego/cyfrowego oraz tożsamości narodowej.
Słowa kluczowe
Tożsamość narodowa; Postmodernizm; Dziedzictwo kulturowe; Pamięć zbiorowa; Cyfryzacja; Instytucje pamięci; Biblioteka
Bibliografia
Casacuberta, David (2007). Digital inclusion: Best practices from eLearning. "eLearning Papers: a Publication of elearningeuropa.info" 2007, nr 6 (novembris). [online]. 2007 [cited: 2013-06-24]. Available:
Convention on the Protection and Promotion of the Diversity of Cultural Expressions. Paris, 20 October 2005. [online]. 2005 [cited: 2013-06-24]. Available:
Definitions of Digital Inclusion 1 Introduction (2009). "Accessibility News International: Ontario’s Online Magazine. Creating More Accessible World" [online]. 2009 [cited: 2013-06-30]. Available:
Diksons, Patriks (2006). Nākotnes gudrība: sešas globālo pārmaiņu skaldnes. Rīga.
Eiropas Kopienu komisijas 2006.gada 24.augusta ieteikums "Par kultūras materiālu pārveidošanu ciparu formātā, pieejamību tiešsaistē un saglabāšanu ciparu formātā (2006/585/EK) (2006), "Eiropas Savienības Oficiālais Vēstnesis" L236/28 31.8.2006 [online]. 2006 [cited: 2013-06-30]. Available:
Eiropas Parlamenta 2009.gada 26.marta ieteikums Padomei ar Eiropas Parlamenta ieteikuma priekšlikumu Padomei par drošības un pamatbrīvību stiprināšanu internetā (2008/2160(INI)), (2009). [online]. 2009 [cited: 2013-06-30]. Available:
Eiropas Parlamenta 2010.gada 5.maija rezolūcija par „Europeana – nākamie soļi” (2009/2158 (INI)), (2010) [online] 2010 [cited: 2013-06-30]. Available:
Habermas, Ûrgen (2002). Budušee čelovečeskoj prirody. Моskva.
Habermas, Ûrgen (2003). Filosofskuj diskyrs о moderne. Моskva.
Giddens, Anthony (1994). New rules of sociological method: a positive critique of interpretative sociologies. Cambridge (UK).
Gidenss, Entonijs (1999). Sabiedrības veidošanās. Rīga.
Harvey, David (1989). The condition of postmodernity: an enquiry into the origins of cultural change. Cambridge, MA; Oxford, UK.
Hassan, Ihab Hassan (1982). The dismemberment of Orpheus: toward apostmodern literature. [Madison(Wisconsin)].
Keillor, Bruce D., Hult, G. Tomas M. (1999). A five-country study of national identity: implications for international marketing research and practice. "International Marketing Review" 1999, Vol.16, issue 1 [online]. 1999 [cited: 2013-06-30]. Available:
Krasnā, Lelde (2005), Latvijas un latviešu identitātes: kultūra, izziņa un komunikācija. "Psiholoģijas Pasaule" 2005/12. [online]. 2005 [cited: 2013-06-30]. Available:
Kultūras mantojuma un atmiņas institūciju vienotas informācijas sistēmas vadlīnijas 2005-2012.gadam (2005). Valsts aģentūra "Kultūras informācijas sistēmas", Rīga. [online]. 2005 [cited: 2013-06-24]. Available:
Kultūras mantojums un globālas pārmaiņas – jauns uzdevums Eiropai (2010/238/ES) (2010).
Eiropas Komisijas ieteikums (2010.gada 26.aprīlis) par pētniecības kopīgas plānošanas iniciatīvu "Kultūras mantojums un globālās pārmaiņas – jauns uzdevums Eiropai" SEC(2010)451. "Eiropas Savienības Oficiālais Vēstnesis" L106/18. 28.4.2010. [online]. 2010 [cited: 2013-06-30]. Available:
Latvija 2030 (2010). Latvijas ilgtspējīgas attīstības stratēģija līdz 2030.gadam. Rīga [online]. 2010 [cited: 2013-06-24]. Available:
Lifton, Robert Jay (2002). The Protean Self: Human Resilience in an Age of Fragmentation. Chicago.
Liotārs, Žans Fransuā (1924-1998), Francija [online]. [cited: 2013-06-24]. Available:
Liotārs, Žans Fransuā (2008). Postmodernais stāvoklis. Pārskats par zināšanām. Rīga.
Mallan, Katrine (2006). Is Digitization Sufficient for Collective Remembering? Access to and Use of Cultural Heritage collections. "The Canadian Journal of Information and Library Science" 2006, nr 3/4. [online]. 2006 [cited: 2013-06-30]. Available:
Matisāne, Inese (2009). Kas ir Latvijas Kultūras kanons? [online]. 2009 [cited: 2013-06-30]. Available:
Mexico Declaration – UNESCO Mexico City Declaration on Culture Policies. World Conference on Cultural Policies. Mexico City, 26 July – 6 August, 1982 [online]. 1982 [cited: 2013-06-24]. Available:
Nacionālā programma „Kultūra” 2000-2010. Rīga: Latvijas Republikas Kultūras ministrija, 2001. 182 lpp. [online]. 2001 [cited: 2013-06-24]. Available:
Par Konvenciju par pasaules kultūras un dabas mantojuma aizsardzību: Latvijas Republikas likums, stājas spēkā ar 26.02.1997. "Latvijas Vēstnesis" nr. 58/59 (773/774) [online]. 1997 [cited: 2013-06-30]. Available:
Rifkins, Džeremijs (2004). Jaunās ekonomikas laikmets. Rīga.
Smits, E. D. (2002), Nacionālā identitāte. Rīga.
Toynbee, Arnold Joseph (1987). A study of history : in 2 vol. New York.
UNESCO Latvijas Nacionālā komisija. Programma „Komunikācija un informācija” [online]. [cited: 2013-06-24]. Available:
UNESCO Latvijas Nacionālā komisija. Programma "Nemateriālais kultūras mantojums", 2003 [online]. 2003 [cited: 2013-06-30]. Available:
UNESCO pieņemtais termins „kultūras mantojums” [online]. [cited: 2013-03-30]. Available:
Valsts kultūrpolitikas vadlīnijas 2006.-2015.gadam „Nacionāla valsts”. Ilgtermiņa politikas pamatnostādnes. Latvijas Republikas Kultūras ministrija, 2006. 104 lpp. [online]. 2006 [cited: 2013-06-24]. Available:
Vīts, Džīns Edvards (dēls) (1999). Postmodernie laiki. Rīga.
Waugh, Patricia (1992), Postmodernism: a reader. London.
A working definition of Digital Library [online]. 2000 [cited: 2012-09-11]. [Washington]. Available:
Afiliacja: The Institute of Advanced Social and Political Research, The Faculty of Social Sciences, University of Latvia , Litwa
Biogram:
Baiba Sporane, researcher (Advanced Social and Political Research Institute of the Faculty of Social Sciences at the University of Latvia), professor, dr. paed. Her research and professional interests cover library philosophy, librarians’ professional ethics, public relations in libraries and information institutions, librarians’ professional standards. During the last three years she has focused on the problem of digital cultural heritage in the structure of national identity and participation in national research project "National Identity", part "National Identity in the Digital Environment" . Her major projects in Latvia and Europe are "Qualitative changes of social institutions in the information society", "Public library in the information society", "Bibliographical resources of Latvia", project DELOS (Network of Excellence on Digital Libraries), European Social Fund and Ministry of Education and Science of the Republic of Latvia: project "Continuing education of pedagogues of general education system" (study courses and methodics) a.o. She is involved in creating national library strategy and policy as the Head of the Board of the Association "Educational Society I FORTUM" for librarians in Latvia. Her major publications include Memory Institutions in Postmodern Environment (Riga, 2013); Development of Professional competencies of school librarians (Riga, 2012); Publicity in Libraries (Riga, 2002); Aspects of Theory of Information Society: Monograph (Riga, 2002); Librarians’ Ethics (Riga, 2002); Dictionary of Library and Information Management: (Riga, 2001); Book Phenomenon in Library Philosophy and Library Research (Vilnius, 2005); Latvia: Code of Professional Ethics for Librarians: In: Library Codes of Ethics Worldwide (Berlin, 2012); The phenomenon of the library in the knowledge society (Kharkiv, 2009); Personality in Information Society (Vilnius, 2002).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
