KSIĄŻKA W CZASACH SCROLLOWANIA: BOOK-TOK JAKO WYZWANIE BADAWCZE


WERONIKA KORTAS 
https://orcid.org/0000-0002-4276-7651

Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji Wydział Filozofii i Nauk Społecznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,  Polska

Abstrakt

Teza/cel artykułu – Celem artykułu jest scharakteryzowanie feno-menu #BookTok na platformie TikTok jako dynamicznego zjawiska współczesnej kultury czytelniczej. Analizie poddano jego cechy, funkcje i mechanizmy działa-nia oraz wskazano na potencjalny wpływ tego trendu na komunikację masową, rynek wydawniczy i nawyki czytelnicze, zwłaszcza wśród młodych użytkowni-ków. Metody badań – Tekst ma charakter teoretyczno-analityczny i opiera się na analizie polsko- i anglojęzycznego piśmiennictwa naukowego, raportów bran-żowych oraz wybranych materiałów publikowanych na TikToku z hashtagiem #BookTok (styczeń 2025). Uwzględniono także przykłady działań instytucji kul-tury aktywnych na tej platformie. Wnioski – #BookTok stanowi jedno z najważniejszych zjawisk w obszarze cyfrowej promocji literatury. Krótkie, emocjonalne treści wideo wpływają na preferencje czytelnicze i decyzje zaku-powe, tworząc nowe formy uczestnictwa w kulturze. Zjawisko to ilustruje pro-cesy mediatyzacji i personalizacji komunikacji oraz otwiera nowe pola badawcze w obszarze medioznawstwa i kulturoznawstwa.

 

Słowa kluczowe

TikTok; BookTok; Czytelnictwo; Książki; Rynek książki; Booktokerzy


Abidin, C. (2020). Mapping internet celebrity on TikTok: Exploring attention economies and visibility labors. Cultural Science Journal, 12(1), 77–103. https://doi.org/10.5334/csci.140

Alter, A. (2022, październik 9). How Colleen Hoover rose to rule the best-seller list. New York Times. https://www.nytimes.com/2022/10/09/books/colleen-hoover.html

Banasiewicz, D. (2023). Kiedy czytelnicy biorą sprawy w swoje ręce – ustana-wianie bestsellerów za pomocą nowych mediów. Przypadek Pieśni o Achillesie Madeline Miller. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cul-tura, 15(2), 3. https://doi.org/10.24917/20837275.15.2.3

BookTok. Empik i TikTok łączą siły. (2022). Empik. Biuro prasowe. https://news.empik.com/174228-booktok-empik-i-tiktok-lacza-sily

Durmaj, M. (2024). TikTokizacja social mediów w perspektywie wieku użyt-kowników. Analiza wykorzystywania mediów społecznościowych na pod-stawie zogniskowanych wywiadów grupowych. Zeszyty Prasoznawcze, 67(2), 27-44. https://doi.org/10.4467/22996362PZ.24.013.19796

Empik. (2024). TikTok i książki, czyli co to jest BookTok? Empik Pasje. Magazyn online. https://www.empik.com/pasje/tiktok-i-ksiazki-czyli-co-to-jest-booktok,135027,a

Hrehorowicz, A., & Chmielewska, A. (2024). Znaczenie mediów społecznościo-wych dla rozwoju czytelnictwa w perspektywie przedstawicieli pokolenia Z. Społeczeństwo. Edukacja. Język, 20. https://doi.org/10.19251/sej/2024.20(4)

Instytut Książki. (2021, 8 stycznia). Duży wzrost sprzedaży książek w Stanach Zjednoczonych. https://instytutksiazki.pl/pl/aktualnosci,2,duzy-wzrost-sprzedazy-ksiazek-w-stanach-zjednoczonych,5957.html

Lesjak, Ž. (2023). Statystyki użytkowników TikTok – 2023. Tridens Technology. https://tridenstechnology.com/pl/statystyki-uzytkownikow-tiktok/

Leskin, P., & Turek, A. (2020, lipiec 1). Historia powstania i rozwoju TikToka – popularnej aplikacji, której zakazać chce Donald Trump. Business Insider. https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/tiktok-historia-powstania-i-rozwoju-chinskiej-aplikacji-ktorej-zakazac-chce-donald/x8x5166

Lubińska, A. (2023). Współprace recenzenckie jako forma promocji książki w mediach społecznościowych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 383(21). https://doi.org/10.24917/20811861.21.26

Masłowska, M. (2023). Statystyki TikTok – 2022. Widoczni. https://widoczni.com/blog/statystyki-tiktok/

Mik, J. (2024). „Całkiem szybka ewolucja”. Wstęp do analizy okołopandemicz-nych przemian społecznych obiegów literatury młodzieżowej w Polsce. Liter-atura i Kultura, 61, 70–99. https://doi.org/10.32798/dlk.1343

Milwaukee Magazine. (2023). Inside Milwaukee Public Library’s rise to TikTok stardom. Retrieved June 2, 2025, from https://www.milwaukeemag.com/inside-milwaukee-public-librarys-rise-to-tiktok-stardom

NPR Illinois. (2023, August 7). Milwaukee Public Library is gaining global atten-tion because of its social media. Retrieved June 2, 2025, from https://www.nprillinois.org/2023-08-07/milwaukee-public-library-is-gaining-global-attention-because-of-its-social-media

Penkowska, G. (2020). Komunikacja wizualna w dobie mediów cyfrowych. Pro-blemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 7, 29–36. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.3567

Profil biblioteki Cape Breton Regional Library na TikToku. TikTok. https://www.tiktok.com/@cbrlibrary

Profil biblioteki Cincinnati & Hamilton County Public Library na TikToku. Tik-Tok. https://www.tiktok.com/@cincylibrary

Profil biblioteki Milwaukee Public Library na TikToku. TikTok. https://www.tiktok.com/@milwaukeepubliclibrary

Sanchez, M.J. (2022, październik 9). TikTok zmienia rynek książki. Autorzy i branża zdumieni, #BookTok ma 84 mld wyświetleń. Deutsche Welle. https://www.dw.com/pl/booktok-zmienia-rynek-księgarski/a-63494903

Seck, P. (2021). Violence against women during COVID-19. In Rapid Gender As-sessment 2021. United Nations. https://media.un.org/photo/en/asset/oun7/oun7918072

Smołucha, D. (2017). Wizualizacja zjawisk i nowe obszary komunikacji obrazo-wej w stechnicyzowanej kulturze. W: Wzrokocentryzm, wizualność, wizualizacja we współczesnej kulturze (pp. 167-184). Wydaw. WAM, Akademia Ignatianum. https://www.researchgate.net/publication/323695045

Sosnowska, J., & Wójciszyn-Wasil, A. (2024). Komunikacja influencerska o książkach na TikToku. Przykład profilu @mrukbooki. Kultura Media Teologia, 59, 99-112. https://doi.org/10.21697/kmt.2024.59.09

Stewart, S. (2021, sierpień 26). How TikTok makes backlist books into bestsellers. Publishers Weekly. https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industrynews/bookselling/article/87304-how-tiktok-makes-backlist-books-into-bestsellers.html

Szklarzewska, A. (2024, październik 9). How is the popularity of BookTok im-pacting the publishing industry? Yale Daily News. https://yaledailynews.com/sjp2024/2024/10/09/how-is-the-popularity-of-booktok-impacting-the-publishing-industry/

Tenderenda-Ożóg, E. (2024). Kondycja polskiego sektora książkowego. Raport. Biblioteka Analiz. https://rynek-ksiazki.pl/wp-content/uploads/2024/10/raport 2024_elektroniczny.pdf

Tenderenda-Ożóg, E. (2023, marzec 20). 150-proc. wzrost zainteresowania książkami Young Adult w Empiku. Rynek książki. https://rynek-ksiazki.pl/aktualnosci/150-proc-wzrost-zainteresowania-ksiazkami-youngadult-w-empiku/

TikTok. (2023, październik 24). 10,6 milionów aktywnych użytkowników każ-dego miesiąca. Wspierająca się społeczność TikToka w Polsce dzieli się uni-kalnymi historiami, tworzy więzi i kreuje bohaterów. TikTok Newsroom. https://newsroom.tiktok.com/pl-pl/pl-tiktok-community

TikTok. (2023, kwiecień 23). Celebrating #WorldBookDay on BookTok. TikTok Newsroom. https://newsroom.tiktok.com/en-us/world-book-day-booktok-2023

Upworthy.com. (2023). Milwaukee Public Library’s TikTok goes viral with viral video of 90-year-old manga reader. Retrieved June 2, 2025, from https://www.upworthy.com/milwaukee-library-tiktok-viral

Washington Post. (2023, November 17). Public library viral TikToks: How librar-ies are using TikTok to engage audiences. Retrieved June 2, 2025, from https://www.washingtonpost.com/technology/2023/11/17/public-library-viral-tiktoks

Wire. (2023). Pokolenie BookToka. Jak media społecznościowe zmieniają nawyki czytelnicze pokolenia Z. Biblioteka Analiz, 14-15(598-599). https://rynek-ksiazki.pl/czasopisma/pokolenie-booktoka/

Zasacka, Z., Chymkowski, R., & Koryś, I. (2024). Stan czytelnictwa książek w Polsce w 2023 roku. Biblioteka Narodowa. https://www.bn.org.pl/stan-czytelnictwa-2023


Opublikowane: 2025-12-01



WERONIKA KORTAS 
https://orcid.org/0000-0002-4276-7651

Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji Wydział Filozofii i Nauk Społecznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,  Polska

Biogram:

Weronika Kortas, dr, pracuje jako adiunkt w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest absolwent-ką bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz socjologii na tej samej uczelni, a także studiów podyplomowych z zakresu „User Experience". Pełni funkcję przewodniczącej Komitetu Organizacyjnego cyklicznej Konferencji Naukowej WIAD (Światowy Dzień Architektury Informacji – World IA Day), która odbywa się na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu od 2019 r. Jest członkiem Towarzystwa Naukowego ISKO oraz redakcji czasopisma naukowego „Toruń-skie Studia Bibliologiczne”. Autorka licznych artykułów naukowych i uczestniczka krajowych oraz międzynarodowych konferencji. W latach 2023-2024 koordynowała działania podzespołu UX w projekcie Bitscope (NCN), dotyczącym badań i oceny aplikacji ET/VR pod kątem doświadczeń użytkowni-ków. Projekt prowadzi dr hab. Veslava Osińska, prof. UMK. Jej zainteresowania badawcze obejmują społeczności internetowe – zaspokojenie potrzeb informa-cyjnych i komunikacyjnych ich członków, projektowanie zorientowane na użyt-kownika, User Experience (UX) oraz czytanie społecznościowe.





Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.

CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe