WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH OPEN ACCESS: KOMPETENCJE I POTRZEBY SZKOLENIOWE BADACZY Z OBSZARU NAUK O KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ I MEDIACH
MAŁGORZATA KISILOWSKA-SZURMIŃSKA
https://orcid.org/0000-0001-5733-5424
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Polska
NATALIA PAMUŁA
https://orcid.org/0000-0002-0686-7268
Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji, Wydział Filozofii i Nauk Społecznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
EWA GŁOWACKA
https://orcid.org/0000-0001-9538-9386
Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji, Wydział Filozofii i Nauk Społecznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – badanie miało na celu poznanie kompetencji i potrzeb szkoleniowych polskich naukowców należących do NoKSiM związanych z korzystaniem z zasobów OA. Metody badań – badanie ilościowe, dane zebrane techniką CAWI, poddane analizie statystycznej. Wyniki – wykazano sprawność korzystania z zasobów OA, mimo pewnych braków wiedzy w tym zakresie, np. nieznajomości terminologii. Respondenci w większości nie uczestniczyli w szkoleniach z zakresu OA, a niewielkie grono zainteresowanych wskazywało kwestie podstawowe (wyszukiwanie, licencje) jako warte lepszego poznania. Wnioski – przedstawiciele NoKSiM deklarują duże doświadczenie w korzystaniu z zasobów OA, choć nie zawsze świadomi są ich otwartego charakteru. Głównym kryterium oceny ich wiarygodności jest autorstwo, w drugiej kolejności miejsce publikacji. Brak zainteresowania szkoleniami z badanego zakresu. Istnieje potrzeba dalszego rozwijania wiedzy i kompetencji naukowców związanych z publikowaniem w OA, co powinno przyczynić się do zmian postaw i praktyk w tym zakresie, a także zmiany podejścia uczelni do finansowania oraz ewaluacji takich publikacji.
Słowa kluczowe
Kompetencje; Komunikacja naukowa; Open Access; Potrzeby szkoleniowe; No-KSiM
Bibliografia
Arshad, A., & Ameen, K. (2018). Usefulness of Ejournals Consortium in Pakistan: Academic Staff’s Perceptions and Expectations. Serials Review, 44(4), 275-281. https://doi.org/0.1080/00987913.2018.1506073.
European Commission, Directorate-General for Research and Innovation, O’Carroll, C. et al. (2017). Providing researchers with the skills and competencies they need to practise Open Science. Publications Of-fice. https://data.europa.eu/doi/10.2777/ 121253.
Gusenbauer, M., & Haddaway, N.H. (2020). Which academic search systems are suitable for systematic reviews or meta-analyses? Evaluating retriev-al qualities of Google Scholar, PubMed, and 26 other resources. Research Synthesis Methods, 11(2), 181-217. https://doi.org/10.1002/jrsm.1378.
Ksilowska-Szurmińska M., Pamuła N., Głowacka E. (2024a). Badanie praktyk ko-rzystania z publikowania otwartego wśród polskich naukowców w zakresie nauk o komunikacji społecznej i mediach. http://repozytorium.umk.pl/handle/item/7006.
Ksilowska-Szurmińska M., Pamuła N., Głowacka E. (2024b) Postawy, opinie i praktyki związane z publikowaniem w zasobach Open Access polskich przedstawicieli nauk o komunikacji społecznej i mediach. Przegląd Biblio-teczny 2024, 92(3), 347-369. https://orcid.org/0000-0001-9538-9386.
Lewandowski, T. (2014, 26 sierpnia), Google Scholar a repozytoria i biblioteki cyfrowe w Polsce. OtwartaNauka.pl, https://otwartanauka.pl/analysis/case-studies/
google-scholar-a-repozytoria-i-biblioteki-cyfrowe-w-polsce.
Marcinek, M. (2012). Opinie naukowców na temat publikowania na zasadach open access w świetle badań realizowanych w ramach projektu Study of Open Access Publishing (SOAP). W Otwarte zasoby wiedzy: nowe zadania uczel-ni i bibliotek w rozwoju komunikacji naukowej, Kraków, Zakopane, 15-17 czerwca 2011. http://eprints.rclis.org/17290.
Martin-Martin, A. et al. (2021). Google Scholar, Microsoft Academic, Scopus, Dimensions, Web of Science, and OpenCitations’ COCI: a multidisciplinary comparison of coverage via citations. Scientometrics, 126, 871-906. https://doi.org/10.1007/s11192-020-03690-4.
Norris, M., Oppenheim, C., & Fytton, R. (2008). Finding open access articles using Google, Google Scholar, OAIster and OpenDOAR. Online Information Review, 32(6), 709-715.
Orduña-Malea, E., & Lopez-Cozar, E.D. (2015). The dark side of open access in Google and Google Scholar: the case of Latin-American repositories. Sciento-metrics, 102, 829-846. https:// doi.org/10.1007/s11192-014-1369-5.
Ośrodek Przetwarzania Informacji (2023). Analiza stanu otwartej nauki w Polsce. [online] https://radon.nauka.gov.pl/analizy/analiza-stanu-otwartej-nauki-w-Polsce.
Spezi, V. et al. (2013). Researchers’ green open access practice: a cross-disciplinary analysis. Journal of Documentation, 69(3), 334-359.
Szafrański, L. (2021). Otwarta nauka w opinii naukowców z Uniwersytetu Ja-giellońskiego. W Korycińska, P. (red.), Horyzonty informacji (s. 46- 56). Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska.
The OAIster® database (2024). https://www.oclc.org/en/oaister.html.
https://orcid.org/0000-0001-5733-5424
Afiliacja: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Polska
Biogram:
Dr hab. Małgorzata Kisilowska-Szurmińska, prof. UW, pracuje na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zain-teresowania badawcze obejmują kompetencje informacyjne, czytelnictwo i recepcję mediów, komunikację naukową. Wybrane publikacje: Kisilow-ska-Szurmińska, M. (2024). Information Overload as a Burden and a Challenge. What Can We Learn for Information Literacy?. In: Świgoń M., Głowacka E., Kisi-lowska-Szurmińska M., Academia.edu, ResearchGate, Google Scholar, Scopus i Publons (Web of Science) – szczegółowa analiza obecności reprezentantów nauk o komunikacji społecznej i mediach. „Media - Kultura - Komunikacja Społeczna” 2022 nr 2(18) s. 83-101, DOI: 10.31648/mkks.7182; Paul, M., Deja, M., Kisilow-ska-Szurmińska, M., Głowacka, E., Świgoń, M., Wojciechowska, M. (2024). Un-derstanding information literacy among doctoral students: An ILDoc model and assessment tool. The Journal of Academic Librarianship, 50(2), 102855, https://doi.org/10.1016/j.acalib.2024.102855
https://orcid.org/0000-0002-0686-7268
Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji, Wydział Filozofii i Nauk Społecznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
Biogram:
Dr Natalia Pamuła, doktorka nauk społecznych w dyscyplinie nauki o komunikacji społecznej i mediach, adiunktka w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wy-szukiwaniem informacji w środowisku cyfrowym, otwartą nauką, grami i grywalizacją w edukacji informacyjnej, mediami społecznościowymi jako śro-dowiskiem informacyjno-komunikacyjnym. Współtwórczyni praktycznych kur-sów e-learningowych, mi.in. „Bibweb” (realizowany przez Fundację Bertels-manna, Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie, Komisję Wydawnictw Elektro-nicznych SBP EBIB oraz Instytut INiB UMK) i „Login: biblioteka” (realizowany na potrzeby Programu Rozwoju Bibliotek, przy udziale Fundacji Rozwoju Spo-łeczeństwa Informacyjnego, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Fundacji Billa i Mellindy Gatesów). Wśród jej publikacji znajduje się autorska monografia Ukryty Internet jako przedmiot edukacji informacyjnej (2015), jest także współautorką publikacji Metody i narzędzia budowania społecznej odporności na dezinformację: od fact-checkingu po edukację medialną (2024). Wieloletnia współpra-cowniczka The Directory of Open Access Journals.
https://orcid.org/0000-0001-9538-9386
Afiliacja: Instytut Badań Informacji i Komunikacji, Wydział Filozofii i Nauk Społecznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
Biogram:
Prof. dr hab. Ewa Głowacka pracuje w Katedrze Badań Przestrzeni Informacyjnej w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji UMK. Jej zainteresowania badaw-cze to: architektura informacji, kompetencje informacyjne i medialne, komunika-cja naukowa w naukach społecznych, ekologia informacji, zarządzanie jakością w systemach informacyjnych.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
