Początki i rozwój bibliografii polskich powstań narodowych organizowanych w okresie zaborów
ARTUR ZNAJOMSKI
https://orcid.org/0000-0002-9895-5184
Afiliacja: Instytut Nauk o Kulturze; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
Abstrakt
Tezy/cel artykułu – Zasadniczym celem artykułu jest pokazanie przyczyn ukazywania się oraz kierunków rozwoju bibliografii dotyczących powstań narodowych organizowanych na ziemiach polskich w okresie zaborów. Metody badań – Wykorzystano metodę krytyki i analizy badanych bibliografii. Wyniki i wnioski – Omówione w artykule bibliografie były tworzone w głównej mierze z okazji kolejnych „okrągłych” rocznic poszczególnych powstań. Ich rozwój odbywał się z różnym natężeniem. Zainicjowane w drugiej połowie XIX wieku, były ogłaszane w dwudziestoleciu międzywojennym, ale najwięcej ich przybyło w latach powojennych, do czego przyczyniła się intensyfikacja badań naukowych oraz zapotrzebowanie społeczne. Bibliografowie tworzyli zestawienia retrospektywne głównie o charakterze wyborowym. Najczęściej były one poświęcone powstaniu styczniowemu. Mniejszym zainteresowaniem darzyli powstanie listopadowe oraz insurekcję kościuszkowską. W związku z tym, że ostatnie z badanych zestawień ukazało się trzydzieści lat temu, zasadny wydaje się postulat powrotu do prac nad bibliografiami polskich powstań narodowych, czego z pewnością oczekują historycy, jak też szersze gremia społeczne. Należałoby także rozważyć wprowadzenie nowej formy ich edycji. Oprócz tradycyjnej wersji drukowanej, celowe byłoby stworzenie elektronicznych baz danych, gromadzących publikacje współczesne oraz z lat minionych. Kontynuacji wymaga także rozpoczęty proces digitalizacji bibliografii drukowanych.
Słowa kluczowe
Powstanie kościuszkowskie; Powstanie listopadowe; Powstanie styczniowe; Bibliografie
Bibliografia
[Anonim] (1883). Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830-1831 wydany przez Dr. A. Hirschberga. Nowa Reforma nr 292, s. 2-3.
Czaja, Z. (1994). Powstanie styczniowe – literatura wybrana. W: Ziemia konińska w czasie powstania styczniowego 1863-1864. Praca zbior. pod kier. nauk. Z. Kaczmarka. T. 1. Wyd. 2. Konin: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Woje-wódzkiego, s. 215-220.
Bibliografia powstania listopadowego (1946). „Biuletyn Biblioteczny” R. 1, nr 1, s. I-IV.
Bieńkowski, W. (1966). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania styczniowego. „Przegląd Historyczny” T. 57, z. 2, s. 307-308.
B[ieńkowski], W[iesław], W. B. (1994). Kozłowski Eligiusz. W: Słownik historyków polskich. Warszawa: Wydaw. Wiedza Powszechna, s. 256.
Bóbr-Tylingo, S. (1964/1965). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania stycz-niowego. Teki Historyczne T. 13, s. 200-202.
Gąsiorowski, J. (1923). Wstęp. W: Bibliografia druków dotyczących powstania stycz-niowego 1863-65, zebrał i oprac. J. Gąsiorowski, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, s. 5-10.
Hirschberg, A. (1882). Bibliografia powstania narodu polskiego z r. 1830-1831. W: Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830-1831. Lwów: Nakł. Tomasza Rayskiego, s. 559-693.
Ihnatowicz, I. (1966). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania styczniowego. Studia Źródłoznawcze T. 11, s. 141-142.
Kondolewicz, W., Misiałowska, H. (1962). Bibliografia selekcyjna do
historii powstania styczniowego. Wiadomości Historyczne R. 5, nr 5, s. 300-311.
Kozłowski, E. (1964). Bibliografia powstania styczniowego. Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej.
Kronika (1882). Przewodnik Bibliograficzny [R.] 5, [nr] 11, s. 217.
Lewicki, K. (1960-1961). Aleksander Hirschberg. W: Polski słownik biograficzny. T. 9. Red. K. Lepszy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 527-528.
Maliszewski, E. (1924). (Rec.) Bibliografia druków dotyczących powstania stycznio-wego 1863-65, zebrał i oprac. J. Gąsiorowski. Bellona 14, s. 313-315.
Matczuk, A. (2017). Generał i bibliograf. Janusz Gąsiorowski (1889-1949). Prze-gląd Historyczno-Wojskowy R. 19, nr 1, s. 89-109.
Matczuk, A. (2021). Udział młodzieży akademickiej w przedsięwzięciach biblio-graficznych w okresie zaborów (druga połowa XIX i początek XX wieku) An-nales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia 19, s. 131-155.
Od redakcji (1963). W: Z. Ćwiek, Powstanie styczniowe 1863. Poradnik bibliograficz-ny. Warszawa: Biblioteka Narodowa, s. 4-5.
Počepko, G[alina] (1967). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania stycznio-wego. Sovetskoe Slavjanovedenie [Gd. 3], nr 2, s. 78-80.
Powstanie kościuszkowskie (1947). Biuletyn Biblioteczny R. 2, nr 5, s. I-VIII.
Powstanie kościuszkowskie (1948). Biuletyn Bibliograficzny R. 3, nr 2, s. 13-20.
Powstanie listopadowe 1830-1831 roku (1947). Biuletyn Bibliograficzny R. 2, nr 18, s. 3-10.
Powstanie listopadowe 1830/1831 r. (1948). Biuletyn Bibliograficzny R. 3, nr 11, s. 47-55.
Powstanie styczniowe 1863-1864 roku (1946). Biuletyn Biblioteczny R. 1, nr 8, s. VI-VIII.
Powstanie styczniowe 1863-1864 (1947). Biuletyn Bibliograficzny R. 2, nr 18, s. 10-14.
Powstanie styczniowe (1948). Biuletyn Bibliograficzny R. 3, nr 12, s. 3-11.
Tyrowicz, M. (1965). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania styczniowego. Małopolskie Studia Historyczne R. 8, z. 1/2, s. 187-190.
Zawadzki, K. (1966). (Rec.) Kozłowski E. Bibliografia powstania styczniowego. Rocznik Biblioteki Narodowej [T.] 2, s. 534-538.
Zgórniak, M. (1987). Prof. Eligiusz Kozłowski (29 XI 1924 – 14 II 1987). Kwartalnik Historyczny R. 94 nr 4, s. 241-244.
Znajomski, A. (2018). Pokłosie bibliograficzne uroczystości patriotycznych orga-nizowanych na ziemiach polskich w okresie zaborów. Bibliotheca Nostra nr 1, s. 10-26.
https://orcid.org/0000-0002-9895-5184
Afiliacja: Instytut Nauk o Kulturze; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
Biogram:
Artur Znajomski, dr hab., adiunkt w Instytucie Nauk o Kulturze UMCS w Lubli-nie. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się w głównej mierze na dzie-jach bibliografii specjalnych w Polsce, ze szczególnym zwróceniem uwagi na bibliografie osobowe i lokalne. Wybrane publikacje: Bibliografie osobowe history-ków polskich (Lublin, 2004); Bibliografie specjalne – tendencje rozwoju na przy-kładzie bibliografii osobowych. W: Piąta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów (Warszawa, 2004); The state of local bibliographies in Poland after World War II. W: Around the Book the Library and Information. Ed. M. Juda (et al.) (Lublin, 2014); Sprawność informacyjna bibliografii lokalnych wydanych w Polsce w latach 1945-1989. W: Kultura czytelnicza i informacyjna – teoria i praktyka. Wybrane zagad-nienia (Lublin, 2015); Zarys rozwoju polskich bibliografii lokalnych do 1939 roku. W: Bibliografi@. Historia, teoria, praktyka. Red. J. Franke, J. Woźniak-Kasperek. (Warszawa, 2016); Henryk Baranowski (1920-2011) jako twórca bibliografii lo-kalnych. Toruńskie Studia Bibliologiczne 2020 nr 1; Jest autorem, współautorem i redaktorem szeregu zestawień bibliograficznych m.in. Bibliografii publikacji prof. dr hab. Barbary Trelińskiej za lata 1973-2012. W: Między tekstem a znakiem (Warszawa, 2013); Bibliografii Janowca i okolic (współaut. Alicja Matczuk, Lublin, 2020).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
