Library Accessibility for People on the Autism Spectrum
Aleksandra Sztajerwald
Afiliacja: ALEKSANDRA SZTAJERWALD Członki Zarządu Fundacja SYNAPSIS, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Celem artykułu jest zarysowanie współczesnego wyzwania jakim jest stworzenie bibliotek dostępnych dla osób w spektrum autyzmu. Metody – Przeanalizowano akty prawne dotyczące osób o specjalnych potrzebach, w tym osób
z autyzmem, publikacje dotyczące omawianego problemu oraz dokumenty dotyczące projektu “Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się z osobą z autyzmem”. Wnioski – W pierwszej części skupiono się na wyjaśnieniu czym jest autyzm, przedstawiono statystyki częstotliwości występowania oraz główne potrzeby tych osób wynikające z autyzmu. Następie nawiązując do obowiązujących dokumentów prawnych opisano jakie zostały wypracowane rozwiązania dla czytelników w spektrum w ramach projektu “Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się
z osobą z autyzmem”. Projekt był realizowany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w partnerstwie z Fundacją SYNAPSIS. Na końcu przedstawiono różne inicjatywy polskich bibliotek mające na celu stworzenie przyjaznych warunków i zwiększenia świadomości lokalnej społeczności dot. spektrum autyzmu.
Słowa kluczowe
Autyzm; Spektrum autyzmu; Osoby z niepełnosprawnościami; Niepełnosprawność intelektualna; Dostępność
Bibliografia
Autism Europe (2024). About autism [online]. Autism Europe, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://www.autismeurope.org/about-autism/
Autism Europe (2022). Acceptable language [online]. Autism Europe, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://www.autismeurope.org/about-autism/acceptable-language/
Dimensions (2019). Free autism friendly training for libraries [online]. Dimen-sions, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://dimensions-uk.org/get-involved/campaigns/dimensions-autism-friendly-environments/autism-friendly-libraries/free-autism-friendly-training-libraries/take-libraries-training/
Fundacja SYNAPSIS (2014). Kultura przyjazna [online]. Fundacja SYNAPSIS, [ac-cess: 5.05.2024]. Available at WWW: https://synapsis.org.pl/nasze-dzialania/akcje-specjalne/kultura-przyjazna/
Grzecznowska A. (Red.). (2016). Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się z osobą z autyzmem. Poradnik Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Maenner M.J., Warren Z., Williams A.R. (2023). Prevalence and Characteristics of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years — Autism and Deve-lopmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2020. Morbi-dity and Mortality Weekly Report, Centers for Disease Control and Preven-tion. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.ss7202a1
McMullin, R. M., Walton, K. R. (2019). Supporting Students on the Autism Spectrum: A Practical Guide for Academic Libraries. Libraries Unlimited.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (2023). Fundusze Europejskie dla dostępności [online] Portal Funduszy Europejskich, [access: 31.04.2024] . Avai-lable at WWW: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/fundusze-europej-skie-bez-barier/dostepnosc-plus/aktualnosci/fundusze-europejskie-dla-dostepnosci/
Momura M., Skat Nielsen G., Tronbacke B. (2010). Guidelines for Easy-to-Read Ma-terials [online]. International Federation of Library Associations and Institu-tions, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://repository.ifla.org/handle/123456789/636
National Autistic Society (2021). How to talk and write about autism [online]. Na-tional Autistic Society, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://www.autism.org.uk/contact-us/media-enquiries/how-to-talk-and-write-about-autism
Pisula E. (2022). Standardy przebiegu oceny funkcjonalnej oraz planowania wsparcia edukacyjno-specjalistycznego. Otrębski W. (Ed.) Zaburzenia ze spek-trum autyzmu (pp. 90-92). Wydawnictwo KUL.
Płatos M. (Ed.). (2016). Ogólnopolski spis autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Stowarzyszenie Innowacji Społecznych “Mary i Max”.
Podgórska-Jachnik D. (2021). Raport merytoryczny Edukacja włączająca – bilans otwarcia 2020. Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Szlubowska A. (2023). Biblioteki publiczne w 2022 roku. Główny Urząd Statystycz-ny
Sztajerwald. A, Świeża O. (2015). ABC Gość niepełnosprawny w muzeum część 2. Niepełnosprawność intelektualna, autyzm i grupy zróżnicowane. J. Grzonkowska (Ed.) Osoba z autyzmem w muzeum (pp. 37-56). Narodowy In-stytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Tkaczyk P. (2014). Co to jest grywalizacja? [online]. Paweł Tkaczyk, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://paweltkaczyk.com/pl/co-to-jest-grywalizacja-2/
Dziennik Ustaw (2023). Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych 2019 poz. 848 [online]. Rządowe Centrum Legislacji, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000848
Dziennik Ustaw (2022). Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami poz. 1696 [online]. Rządowe Centrum Legi-slacji, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001696
Dziennik Ustaw (2023). Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych poz. 776 [online]. Rządowe Centrum Legislacji, [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971230776
World Health Organization (2013). Autism spectrum disorders [online]. World Health Organization , [access: 5.05.2024]. Available at WWW: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/autism-spectrum-disorders
Afiliacja: ALEKSANDRA SZTAJERWALD Członki Zarządu Fundacja SYNAPSIS, Polska
Biogram:
Aleksandra Sztajerwald is a pedagogue and socio-cultural animator cooperating with numerous institutions and non-governmental organizations throughout Poland, opening them to the needs of people on the autism spectrum and people with intellectual disabilities. She participates in teams consulting and developing accessibility solutions for people with disabilities in Poland. Co-author of guides, standards and recommendations, Ms. Sztajerwald popularizes and creates materials with texts that are easy to read and understand, as well as developing and coordinating original and innovative projects, testing new solutions, training and advising. Between 2022-2023, she was a member of the Council for Supportive and Alternative Communication and Easy-to-Read and Understand Text, established by the Government Plenipotentiary for Disabled Persons. Co-author of the social innovation “Culture in easy text – patterns for institutions”, i.e. guides for teams working on materials with text that is easy to read and understand. Since 2008, she has been associated with the SYNAPSIS Foundation and is currently a member of the Management Board
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
