Serwisy społecznościowe polskich wojewódzkich bibliotek publicznych w świetle badań ilościowych (2004-2023)
Mariola Antczak
https://orcid.org/0000-0002-4378-7101
Afiliacja: Katedra Informatologii i Bibliologii Uniwersytet Łódzki, Polska
Monika Wachowicz
https://orcid.org/0000-0002-2846-374X
Afiliacja: Katedra Informatologii i Bibliologii Uniwersytet Łódzki, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Głównym celem badań było prześledzenie zmian, jakie dokonały się na przestrzeni ostatnich dwóch dekad w liczbie kont i doborze serwisów społecznościowych przez wojewódzkie biblioteki publiczne w Polsce do komunikacji ze swoimi użytkownikami i innymi osobami zainteresowanymi ich działalnością. Metody badań – Materiał badawczy pozyskano ze stron internetowych książnic oraz z ich oficjalnych profili w wybranych serwisach. W pracy poddano krytycznej analizie dotychczasową literaturę naukową i fachową z wziętego pod uwagę zakresu. Do badań wykorzystano metody: bibliograficzną, analizy i krytyki piśmiennictwa, analizy zawartości stron internetowych i kont bibliotek w wytypowanych serwisach społecznościowych, statystyczną oraz porównawczą. Wnioski – Przegląd stron internetowych 18 wojewódzkich bibliotek publicznych w Polsce pozwolił na wyodrębnienie czterech najczęściej wykorzystywanych przez nie serwisów społecznościowych. Na początku października 2023 r. były to: Facebook (100%), YouTube (100%), Instagram (89%), X (Twitter; 50%). W świetle analizy zgromadzonych danych ilościowych, zdecydowana większość bibliotek we wskazanym okresie zamieszczała na swoich stronach internetowych informacje w postaci linków do serwisów. Pierwsze konto wojewódzkiej biblioteki publicznej powstało w 2008 r. na YouTubie i w rok później na Facebooku. W latach 2008-2013 książnice posiadały przynajmniej po jednym koncie w badanych mediach. Biblioteki starały się aktywnie uczestniczyć w dialogu ze swoimi odbiorcami, o czym świadczy również fakt, iż większość z nich (95%) posiadała konta przynajmniej w trzech serwisach.
Słowa kluczowe
Biblioteki publiczne; Serwisy społecznościowe; Wojewódzkie biblioteki publiczne; Media społecznościowe
Bibliografia
Abram, S. (2007). Web 2.0, Library 2.0, and Librarian 2.0: preparing for the 2.0 World. Library and Information Services in Astronomy V: Common Chal-lenges, Uncommon Solutions. ASP Conference Series, Vol. 377, proceedings of the conference held 18-21 June 2006 in Cambridge, Massachusetts, USA. Ricketts, S., Birdie, Ch., Isaksson, E. (Eds.), Astrophysics Data System, 161-167. https://articles.adsabs.harvard.edu/full/seri/ASPC./0377//0000167.000.html.
Antczak, M. & Wachowicz, M. (2023a). Serwisy społecznościowe w komunikacji marketingowej biblioteki; https://www.sbp.pl/ik/wyklady/nagrania-wykladow.
Antczak M. & Wachowicz M. (2023b). Serwisy społecznościowe w komunikacji marketingowej biblioteki. https://www.sbp.pl/images/files/ik/Serwisy-spolecznosciowe.pdf.
Bacon, M. (2017). How library use social media?. https://blog.techsoup.org/posts/how-libraries-use-social-media.
bgpw [Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej] (2018, 30 stycznia). Nowe technologie. Biblioteki i media społecznościowe. https://bgpw.wordpress.com/2018/01/30/biblioteki-i-media-spolecznosciowe/.
Boryczka, B. (2018). Wykorzystanie mediów społecznościowych w bibliotekach pedagogicznych. EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy, 1, http://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/80/81.
Boryczka, B. (2009). Zaproś mnie do swojego grona, zagraj ze mną w sieci. Biblio-teka w Szkole, 7/8 (dodatek „Biblioteka: Centrum Informacji” [nr] 3, s. 5-6).
Budyńska, B. & Jezierska, M. (oprac.) (2019). Stan bibliotek w Polsce objętych bada-niem Głównego Urzędu Statystycznego – 2018 r. Warszawa, Biblioteka Narodo-wa. https://www.bn.org.pl/download/document/1571226672.pdf.
Chwolek, K. (2023, 14 lutego). Najpopularniejsze portale społecznościowe – Aktualny ranking popularnych aplikacji. Inmedium.pl. https://inmedium.pl/najpopularniejsze-portale-spolecznosciowe/.
Digital Global Overview Report. Datareportal. https://www.slideshare.net/DataReportal/digital-2023-global-overview-report-summary-version-january-2023-v02.
Evans, L. (2011). Social media marketing. Odkryj potencjał Facebooka, Twittera i innych portali społecznościowych. Wydaw. Helion.
Filipczak, M. (2008). Jak daleko stąd do nowoczesności - w stronę biblioteki dru-giej generacji. EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy, 1 (92). https://
www.ebib.pl/2008/92/a.php?filipczak.
Gemius. https://www.gemius.pl/o-nas.html.
Gmiterek, G. (2012). Biblioteka w środowisku społecznościowego Internetu: biblioteka 2.0. Wydaw. Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 2012.
IAB Polska. https://www.iab.org.pl/o-nas/.
Jaskowska, B. & Dudczak, A. (2007). Library 2.0. Rewolucja i przełom, czy kolej-ny etap rozwoju współczesnego bibliotekarstwa? Przegląd Biblioteczny, 3, 354-365.
Kategoria: Wojewódzkie biblioteki publiczne w Polsce W: Wikipedia. Wolna Encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Wojew%C3%B3dzkie_biblioteki_publiczne_w_Polsce.
Kemp, S. (2023, 26 January). Digital 2023: Global Overwiev Report. Datarareportal https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report.
Kent, P. G. (2008). Library 2.0: A Guide to Participatory Library Service. Library Menagment, 29, 447-448. https://doi.org/10.1108/01435120810869200.
Korzeń, A. (2009). Interaktywne narzędzia internetowe w promocji wizerunku bibliotek publicznych. Zagadnienia Informacji Naukowej. Studia Informacyjne, 47, 1 (93), 53-70.
Krysiński, P. (2019). Niewłaściwe wykorzystywanie mediów społecznościowych jako narzędzi zarządzania wizerunkiem instytucji sektora GLAM. Casus Fa-cebooka i Instagrama, Zarządzanie Biblioteką, 11(1), 9-28.
Lamberti, M., Theus, M. (2016). Media społecznościowe w polskich bibliotekach, archiwach i muzeach. Biblioteka, 0, 20(29), 183-206. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_b_2016_20_11.
Lubińska, A. (2021). TikTok jako instrument komunikacji marketingowej biblio-tek, Przegląd Biblioteczny, 4, 521-544. http://ojs.sbp.pl/index.php/pb/article/view/877/788.
Machcińska, K. (2014). Media społecznościowe w bibliotece – rodzaje, funkcje, strategia działania. Biuletyn Biblioteki Głównej Politechniki Śląskiej, 267-276. https://delibra.bg.polsl.pl/Content/15554/Machcinska_Katarzyna_tekst.pdf.
Machcińska, K. (2013). Facebook, You Tube, Twitter – jak promują się biblioteki? Marketing społecznościowy w bibliotece. Forum Bibliotek Medycznych 6/2 (12), s. 311-318. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Forum_Bibliotek_Medycznych/Forum_Biblio-tek_Medycznych-r2013-t6-n2_(12)/Forum_Bibliotek_Medycznych-r2013-t6-n2_(12)-s311-318/Forum_Bibliotek_Medycznych-r2013-t6-n2_(12)-s311-318.pdf.
Marcinkiewicz, L. (b.d.). Ogólne założenia Zachodniopomorskiego Sytemu Informacji N@ukowej i Region@lnej tworzonego w ramach projektu „Biblioteka cyfrowa”. Książnica Pomorska. https://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/Content/1738/biblioteka_cyfrowa.pdf?handler=pdf.
Miejska Biblioteka Publiczna w Nowym Targu (2019). Social media w promocji bibliotek. O nowoczesnych technologiach informacyjnych w pracy bibliotek. https://www.nowotarski.pl/aktualnosci/region/social-media-w-promocji-biblioteki-5638.htm.
Miotk, A. (2013). Skuteczne social media. Prowadź działania, osiągaj zamierzone efekty. Wydaw. Helion.
Morawiec, B. M. (2017, 23 lutego). Ranking bibliotek w social mediach. Lustro Bi-blioteki. https://lustrobiblioteki.pl/2017/02/ranking-bibliotek-social-mediach/.
Onak, J. (2013/2014). Serwis Facebook jako narzędzie promocji bibliotek. Folia Bibliologica, 55/56, 161-169. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-5421206c-1bfd-464a-a6ec-85579328f5bf/c/czas2913_ 55_56_2013_2014_11bb.pdf.
Ostrowska, D. (2008). Od Web 2.0 do Biblioteki 2.0. Bibliotekarz, 3, 10-13.
Polskie Badania Internetu. https://pbi.org.pl/pbi/
Porozumienie o współtworzeniu Bałtyckiej Biblioteki Cyfrowej. Bałtycka Biblio-teka Cyfrowa. Porozumienie_o_wspoltworzeniu_BBC.pdf (bibliotekacyfro-wa.eu).
Przybysz, J. & Pioterek, P. (2015). Media społecznościowe w służbie bibliotek W: Biblioteki bez użytkowników...? Diagnoza problemu, V Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Supraśl, 14-16 września 2015, Brzezińska-Stec, H & Żochowska, J., s. 339-356.
Sadowski, M. (2013). Rewolucja social media. Wydaw. Helion.
Stephens, M., Collins, M. (2007). Web 2.0, Library 2.0, and the Hyperlinked Li-brary. Serials Review, 33 (4), 253-256.
Stępniewska, D. (2008). Web 2.0 – nowa epoka w bibliotekarstwie? Poradnik Bi-bliotekarza, 9, 22-23.
Tabl. 1(13). Sieć i działalność bibliotek publicznych w 2022 r. WY-DZIAŁ_III_BIBLIOTEKI [plik XLSX]. (Tablice w formacie XLSX w pliku ZIP dodatek do raportu Kultura i dziedzictwo narodowe w 2022 r.). https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5493/2/20/1/kultura_i_dziedzictwo_narodowe_w_2022_r._tablice_w_formacie_xlsx_w_pliku_zip.zip.
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2022 r., poz. 2393). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970850539.
Wałek, A. (2014). Strony WWW bibliotek jako narzędzie promocji i narzędzie komunikacji z użytkownikiem. Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych, 20(38 (1)), p. 109-118, https://mostwiedzy.pl/pl/publication/download/1/strony-www-bibliotek-jako-element-promocji-i-narzedzie-komunikacji-z-uzytkownikiem_11226.pdf, [accessed: 17 June 2023].
Wojciechowska, M. & Orzoł, M. (2020). Promocja jako instrument marketingu wspierający działania bibliotek w obliczu niskiego czytelnictwa Polaków. Przykłady akcji i działań promujących czytelnictwo. Zarządzanie Biblioteką, 1(12), 23-35. https://bibliotekanauki.pl/articles/1366368.pdf.
Wójcik, M. (2022). Profile bibliotek publicznych w serwisie Facebook jako źródło informacji o wydarzeniach lokalnych : komunikat z badań pilotażowych. W: Ślusarek, M., Janik, B. & Bukowczan, W. (red.), Biblioteki pedagogiczne lokalnie: małe ojczyzny, duże perspektywy, s. 39-46. Wydawnictwo Księgarnia Akade-micka.
Wójcik, M. (2014). Małe biblioteki publiczne w serwisach społecznościowych. Small Public Libraries in Social Networking Sites]. W: Wojciechowska, M. (red.), Sfera Kultury, Sfera Nauki: Współczesny Obraz Biblioteki, s. 37-46. Oficyna Wydawnicza Edward Mitek.
Wójcik, M. (2013). Web 2.0 w działalności usługowej instytucji książki. Wydaw. Uni-wersytetu Jagiellońskiego.
Wróblewski, Ł. (2019). Rola i znaczenie aktywności online użytkowników me-diów społecznościowych w kształtowaniu wizerunku instytucji kultury. Za-rządzanie w Kulturze, 2 (20), 221-239. https://www.ejournals.eu/Zarzadzanie-w-Kulturze/2019/20-2-2019/art/14247/.
https://orcid.org/0000-0002-4378-7101
Afiliacja: Katedra Informatologii i Bibliologii Uniwersytet Łódzki, Polska
Biogram:
Mariola Antczak doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie bibliologii i informatologii, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik Katedry Informatologii i Bibliologii UŁ. Obszary badawcze: marketing biblioteczny, społeczeństwo informacyjne, kultura czytelnicza dzieci i młodzieży, biblioteki różnych typów, komunikacja naukowa. Autorka ponad stu publikacji, uczestniczka konferencji krajowych i międzynarodowych (m.in. Piza, Osijek, Lwów, Çankırı). Ostatnie publikacje: Academic library research development in the context of IF of journals: bibliometric analysis of articles based on the LISTA database (2000-2019) „Przegląd Biblioteczny” 2022; Prezentacje multimedialne w wystąpieniach naukowych (red.) 2023; Library model of community resilience during the war. Activities of selected Polish academic libraries addressed to Ukrainians (co-author) „Journal of Academic Librarianship”, 2023 Portfolio zawodowe: https://sites.google.com/view/mariolaantczak
https://orcid.org/0000-0002-2846-374X
Afiliacja: Katedra Informatologii i Bibliologii Uniwersytet Łódzki, Polska
Biogram:
Monika Wachowicz (doktorat Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu) jest adiunktem w Katedrze Informatologii i Bibliologii Uniwersytetu Łódzkiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują media społecznościowe, ICT, biblioteki pedagogiczne. Jest współautorką (wraz z Mariolą Antczak) artykułu Assessment of the COVID-19 Pandemic Impact on the Changes in the Operation and Structure of Polish Voivodeship Pedagogical Libraries „Polish Libraries”, 2022, 10; 201-226 oraz monografii Technologie informacyjno-komunikacyjne w wojewódzkich bibliotekach pedagogicznych. Łódź: Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, 2023.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe