Zmiana paradygmatu działania współczesnej biblioteki naukowej w wybranych obszarach informacji i komunikacji naukowej w świetle badania ankietowego
Maria Kuczkowska
https://orcid.org/0000-0003-2681-4945
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
Abstrakt
Teza/cel artykułu – Zmiana paradygmatu współczesnej biblioteki naukowej w wybranych obszarach informacji i komunikacji naukowej to przede wszystkim wyjście poza standardowe zadania biblioteki i wkroczenie w nowe re- jony, często nawet fizycznie zlokalizowane poza budynkiem biblioteki. Dzisiejsza biblioteka naukowa wchodzi w kooperację z innymi działami uczelni, koncen- trując się na zadaniach, które wymagają od bibliotekarzy zupełnie nowych kom- petencji. Zmiana ta szczególnie widoczna jest w kilku obszarach, które można podzielić na pięć grup: działalność bibliograficzna i bibliometryczna; wsparcie macierzystej uczelni związane ze sprawozdawczością do Zintegrowanego Sys- temu Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym POL-on; propagowanie idei Otwartej Nauki; zaangażowanie w działalność związaną z otwartymi danymi badawczymi; uruchamianie platform wydawniczych czasopism naukowych. Za- kładając pewną ogólność w sformułowanych pytaniach, poproszono dyrektorów polskich bibliotek szkół wyższych oraz instytutów i placówek naukowych o wy- pełnienie ankiety, której celem badania było potwierdzenie zmian, jakie zachodzą w bibliotekach naukowych. Metoda – W przeprowadzonym badaniu wykorzy- stano technikę ankiety i narzędzie w postaci kwestionariusza online, który składał się z 14 pytań. Wiadomość z prośbą o wypełnienie anonimowej i jednorazowej an- kiety została wysłana na skrzynki mailowe dyrektorów 169 bibliotek szkół wyż- szych i placówek naukowych. Wnioski – Przeprowadzone badanie potwierdziło zaangażowanie bibliotek naukowych w szereg różnorodnych i nowych zadań, które wymagają od bibliotekarzy nieustannego podnoszenia kompetencji, a także współpracy z innymi jednostkami uczelnianymi. Najbardziej znacząca zmiana, to wyjście poza schemat pracy: „bibliotekarz w bibliotece i dla biblioteki”.
Bibliografia
II Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej „Biblioteki XXI wieku, czy przetrwa- my?” (2006). Łódź, 19-21 czerwca 2006 r. Materiały Konferencyjne. https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1972/1/Biblioteki%20XXI%20 wieku%20%20...czy%20przetrwamy.pdf
V Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Biblioteki bez użytkowników...? Diagnoza pro- blemu” (2015). Supraśl, 14-16 września 2015 r. Pr. zbior. pod red. h. Brzeziń- skiej-Stec i J. Żochowskiej. Białystok. https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/10764
XXI Konferencja Problemowa „Biblioteki medyczne wobec problemu bibliometrycznej oceny dorobku naukowego uczelni” (2002). Poznań 28-29 listopada 2002 r. Materiały konferencyjne: http://www2.bg.am.poznan.pl/inne/konferencja/mate- rialy.php
Bednarek-Michalska, B. (2010). Otwarta nauka – open access. Koalicja Otwartej Edukacji. https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/44860/edition/52395/content Bosacka, M. (2012).
Biblioteka akademicka jako organizacja ucząca i ucząca się. Bibliotheca Nostra, 1(127), 10-17. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/ Bibliotheca_Nostra_slaski_kwartalnik_naukowy/Bibliotheca_Nostra_sla- ski_kwartalnik_naukowy-r2012-t1-n1/Bibliotheca_Nostra_slaski_kwartalnik_ naukowy-r2012-t1-n1-s10-17/Bibliotheca_Nostra_slaski_kwartalnik_naukowy-r2012-t1-n1-s10-17.pdf
Castro de, P. (2021). Roles and Competencies of CRIS Managers. Medical Library Forum, 14(2), 3-20. https://doi.org/10.34738/mlf.0056
Chachlikowska, A. (2016). Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu jako „trzecie miejsce”. Biblioteka, 20(29), 153-181. https://doi.org/10.14746/b.2016.20.10
Cox, Ch., Tzoc E. (2023). ChatGPT: Implications for academic libraries. College & Research Libraries News, 84(3), 99-102. https://doi.org/10.5860/crln.84.3.99
Derfert-Wolf, L. (2022). Działalność wydawnicza bibliotek szkół wyższych w rozwoju komunikacji naukowej. Biuletyn EBIB, 1(202). https://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/795/824
Drabek, A. (2019). Rola biblioteki w procesie parametryzacji uczelni. W I. Sójkowska, L. Derfert-Wolf (red.), I Kongres Bibliotek Szkół Wyższych (s. 1-10). Łódź, 12-14 czerwca 2019 r. Materiały Konferencyjne EBIB nr 26. https://ebibojs.pl/index.php/Mat_konf/article/view/624/663
Directory of Research Information System (2023). https://dspacecris.eurocris.org/cris/explore/dris
Głębocki, J., Pietruszewski, G. (2017). Od bibliografii publikacji do baz wiedzy – z doświadczeń autorów systemu Expertus. Forum Bibliotek Medycznych, 10(2), 47-53. https://cybra.lodz.pl/dlibra/editions-content?id=19139
Jędrych, J. (2015). Ray Oldenburg i jego teoria trzeciego miejsca. Warsztaty Biblio- tekarskie, 1(45). http://warsztatybibliotekarskie.pedagogiczna.edu.pl/nr-12015-45/ray-oldenburg-i-jego-teoria-trzeciego-miejsca/
Karwasińska, E. (2017). Biblioteczne usługi wydawnicze – nowa rola biblioteki naukowej. W E. Kulczycki (red.), Komunikacja naukowa w humanistyce (s. 237-263). Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/cfe951a0-344b-4de8-8440-f4c09a-a877d1/content
Kuczkowska, M., Theus, M. (2022). Otwarta nauka – otwarte dane badawcze – nowe zadania bibliotek naukowych: raport z badania pilotażowego. Przegląd Biblioteczny, 90(3), 271-286. https://doi.org/10.36702/pb.937
Lyon, L. (2012). The Informatics Transform: Re-Engineering Libraries for the Data Decade. The International Journal of Digital Curation, 7(1), 126-138. https://doi.org/10.2218/ijdc.v7i1.220 Ministerstwo Edukacji i Nauki (2021).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie danych przetwarzanych w Zintegrowanym Systemie Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on. Dz.U. 2021 poz. 2364. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002364/O/D20212364.pdf
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2015). Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 czerwca 2015 r. w sprawie Systemu Informacji o Nauce. Dz.U. 2015 poz. 944. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150000944/O/D20150944.pdf
Nahotko, M. (2010). Metadane biblioteczne w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, 78(2), 165-178. http://pliki.sbp.pl/ac/2337_PB_2010_02.pdf
Narodowe Centrum Nauki (2020). Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia Planu Zarządzania Danymi w projekcie badawczym. https://www.ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/regulaminy/wytyczne_zarzadzanie_danymi_06_2020.pdf
PCG Academia (2023). https://pcgacademia.pl/sciencecloud/
Parlament Europejski (2019). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
/1024 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Dz. Urz. UE L 172 z 26.06.2019. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1024&from=EN
Piotrowicz, A. (2002). Dokumentacja i opracowanie bibliograficzne opublikowanego dorobku naukowego pracowników naukowo-dydaktycznych Akademii. W A. Piotrowicz (red.), Półwiecze Biblioteki Głównej 1952-2002 (s. 65-69). http://www.bg.ump.edu.pl/wydawnictwa/_1952_02/Jubileusz_065.pdf
Rozkosz, E. (2014). Open Journal Systems – wartość dodana czasopisma. Biuletyn EBIB, 4(149). https://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/374/393
Sanetra, K. (2017). Zmiana paradygmatu gromadzenia i katalogowania w polskich bibliotekach naukowych. Wpływ nowych technologii informacyjnych. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/69179/sanetra_zmiana_paradygmatu_gromadzenia_i_katalogowania_w_polskich_bibliotekach_2017.pdf?sequ-ence=1&isAllowed=y
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2021). UNESCO Recommendation on Open Science. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000379949.locale=en
Wojciechowska, M., Orzoł, M. (2020). Biblioteka jako trzecie miejsce. Przykład bibliotek szkół medycznych. Medical Library Forum, 13(2), 3-18. https://doi. org/10.34738/mlf.0044
Woźniak, B., Ziółkowska, M. (2015). Od wykazu publikacji do narzędzia para- metryzacji – dokumentacja dorobku naukowego pracowników Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w zintegrowanym systemie zarządzania uczelnią. W B. Kasperek, S. Wojnarowicz (red.), Biblioteka w czasie – czas w bibliotece. T. 2, Współczesność (s. 111-132). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. http://bc.umcs.pl/dlibra/publication/36758/edition/33583/content
https://orcid.org/0000-0003-2681-4945
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
Biogram:
Maria Kuczkowska, mgr, polonistka, bibliotekarka. W la- tach 2003-2020 zatrudniona w Bibliotece Głównej Uniwer- sytetu Medycznego w Poznaniu, a od 2020 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. W swojej pracy porusza się po zagadnieniach współczesnego bibliotekarstwa naukowe- go – specjalistka w zakresie bibliograficznych baz danych i Otwartej Nauki. Członkini ministerialnego Zespołu do- radczego do spraw Polityki otwartego dostępu do danych badawczych finansowanych ze środków publicznych. Opu- blikowała m.in. Otwarta nauka – otwarte dane badawcze – nowe zadania bibliotek naukowych: raport z badania pilotażowego („Przegląd Biblioteczny”, 2022); Otwarte dane badawcze: sondażowa analiza doświadczeń i potrzeb pracowników Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu („Przegląd Biblioteczny”, 2021); Funkcjonowanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkow - skiego w Poznaniu w otwartej przestrzeni – dwa lata doświadczeń („Forum Bibliotek Medycznych”, 2012); Doskonalenie zawodowe bibliotekarzy we własnej placówce na przykładzie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu („Forum Bibliotek Medycznych”, 2011).
Autor składa oświadczenie o oryginalności przesłanego tekstu, a w umowie wydawniczej przenosi na rzecz Wydawcy nieodpłatnie majątkowe prawa autorskie w zakresie jednorazowego opublikowania dzieła.
CC BY-NC-ND 4.0 Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
